"Το Κορίτσι και ο Γύπας": Η φωτογραφία που συγκλόνισε τον κόσμο και τον φωτογράφο της, Kevin Karter

Τον Μάρτιο του 1993, συλλαμβάνεται στον φωτογραφικό φακό μια εικόνα που την επόμενη κιόλας ημέρα δημοσιεύεται στην εφημερίδα New York Times και μένει στην ιστορία με τον τίτλο "Το Κορίτσι και ο Γύπας", μπαίνοντας στη λίστα με τις φωτογραφίες που συγκλόνισαν τον κόσμο. Στις 27 Ιουλίου του 1994, ο φωτογράφος της, Kevin Karter αυτοκτόνησε, ο οποίος επηρεάστηκε πολύ από εκείνη τη λήψη, που του στοίχειωσε τη ζωή.

Ο Karter έβαλε εμπρός την μηχανή σε ένα παλιό φορτηγάκι κοντά στο πατρικό του, συνέδεσε την εξάτμιση με ένα λάστιχο, και το κατεύθυνε στο εσωτερικό του αυτοκινήτου, κλείνοντας τα παράθυρα. Με τον τρόπο αυτό, έφυγε από τη ζωή στα 33 του. Το σημείωμα που βρήκαν στη θέση του συνοδηγού, ανέφερε μεταξύ άλλων: «Ο πόνος της ζωής υπερισχύει της χαράς σε τέτοιο βαθμό που η χαρά δεν υπάρχει».

Η φωτογραφία που συγκλόνισε τον κόσμο και τον φωτογράφο της

Ο Νοτιοαφρικανός φωτορεπόρτερ και βραβευμένος με Πούλιτζερ, Kevin Karter ταξίδεψε την Άνοιξη του 1993 στο νότιο Σουδάν, ακολουθώντας τα ίχνη της τοπικής εξέγερσης. Στον φακό του απαθανάτισε τη φτώχεια και τις συνθήκες εξαθλίωσης του γηγενούς πληθυσμού αλλά η εικόνα που αντίκρισε, πηγαίνοντας στο χωριό Αγιόντ, ξεπέρασε κάθε ανθρώπινη φαντασία. Εκεί, ο ίδιος συνάντησε ένα μικρό κορίτσι εξαντλημένο από την πείνα λίγο πριν φτάσει στον σταθμό τροφοδοσίας του ΟΗΕ. Ακολουθώντας τις γενικές οδηγίες της μη επαφής με τα θύματα, ο Karter φωτογράφισε το μικρό κορίτσι, προσθέτοντας στο θέμα και το όρνεο που αδημονούσε για τον θάνατό του μικρού πλάσματος.

Ο Karter είχε ισχυριστεί πως έμεινε εκεί είκοσι λεπτά αλλά το πουλί δεν έφευγε. Μόλις έβγαλε τη φωτογραφία και θεωρητικά, απομάκρυνε το πουλί, πήγε κάτω από ένα δέντρο και ξέσπασε σε λυγμούς. Το θέαμα ήταν αρκετά αποτρόπαιο, γεγονός το οποίο δεν τον άφησε αμέτοχο και ανεπηρέαστο. Η φωτογραφία ήταν τόσο περιγραφική του χάους που συγκλόνισε και ταυτόχρονα συγκίνησε την ανθρωπότητα, όσο ελάχιστες την εποχή εκείνη μετά τη δημοσίευσή της. 

Τα κλικς και η επόμενη μέρα

Οι New York Times αγόρασαν και δημοσίευσαν αμέσως τη φωτογραφία, η οποία προκάλεσε σημαντικές διαμαρτυρίες και ξεσήκωσε κατηγορίες εναντίον του φωτογράφου. Η δημοσίευση της φωτογραφίας ωστόσο, είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση της βοήθειας στα πληγέντα χωριά του Σουδάν. Έναν χρόνο μετά, τον Μάιο του 1994 ο Kevin Karter παρέλαβε το Βραβείο Πούλιτζερ για Αξιόλογη Φωτογραφία (Pulitzer Prize for Feature Photography) στη Βιβλιοθήκη του πανεπιστημίου της Columbia.

The vulture and the little girl, Kevin Karter/ Πηγή φωτογραφίας: YouTube

Ωστόσο, πολλοί αναγνώστες ρωτούσαν να μάθουν τι απέγινε το κορίτσι ενώ ο Karter αγνοούσε την αλήθεια μετά τη λήψη. Αρνητικά σχόλια, κατηγορίες και κινήματα διαμαρτυρίας ξέσπασαν εναντίον του με αποτέλεσμα ο φωτογράφος να πάθει κατάθλιψη. Η απάντηση ότι είχε οδηγίες να αποφεύγει την επαφή με τους κατοίκους καθώς κυκλοφορούσαν πολλές και επικίνδυνες μολυσματικές ασθένειες, δεν έπεισε τους κατήγορούς του. Μαζί με την κατάθλιψη, ο Karter εθίστηκε στο αλκοόλ και τα ναρκωτικά. Δεν θα μπορούσε ποτέ ξανά να συγκεντρωθεί στη δουλειά του, όπως άλλοτε. Ο θάνατος του φίλου του και φωτορεπόρτερ, Ken Oosterbroek έκανε χειρότερη την κατάστασή του.

Πού αρχίζει και πού τελειώνει η ηθική ενός φωτογράφου;

Η έντονη δημόσια συζήτηση γύρω από την έλλειψη ηθικής καταρράκωναν καθημερινά την ψυχολογία του με αποτέλεσμα στις 27 Ιουλίου του 1994 να δώσει τέλος στη ζωή του. Πριν φύγει από τη ζωή, ο φωτογράφος που συζητήθηκε πολύ, παραδέχτηκε σε φιλικά του πρόσωπα ότι είχε μετανιώσει που δε βοήθησε το παιδί και ακολούθησε τις εντολές να μην έρθει σε επαφή με τα θύματα για να μην κολλήσει κάποια ασθένεια.

Ο Kevin Karter ξεκίνησε την καριέρα του ως φωτορεπόρτερ αθλητικών γεγονότων για την τοπική εφημερίδα Sunday Express, ενώ αργότερα έγινε μέλος μιας τετραμελούς ομάδας λευκών φωτορεπόρτερ γνωστής ως The Bang Bang Club, και κάλυψε στη δεκαετία του '80 τον ξεσηκωμό για την άρση του απαρτχάιντ στη νότια Αφρική. Τα γεγονότα που αποτύπωσε με τον φακό του προβλήθηκαν στο Time, ενίοτε ως εξώφυλλα, γεγονός που του προσέδωσε κύρος και δημοσιότητα. Ήταν μάλιστα, εκείνος που αποτύπωσε φωτογραφικά τη «μέθοδο εκτέλεσης με το κολλιέ». Σε συνεργασία με το Reuters και τη Sigma Photo NY, η δράση του επεκτάθηκε σε όλες τις διενέξεις της νότιας Αφρικής και η δημοσιότητα που αποκόμισε, του απέφερε αρκετές βραβεύσεις.

Ακολουθούν τα λόγια του σημειώματος, που βρέθηκε λίγο μετά τον θάνατό του: 

«Συγγνώμη. Ο πόνος της ζωής υπερισχύει της ευτυχίας, σε σημείο που να μην υπάρχει χαρά πια. Έχω κατάθλιψη, δεν έχω τηλέφωνο, λεφτά να δώσω στο παιδί μου, για να ξεπληρώσω το νοίκι και τα χρέη μου. Με στοιχειώνουν οι αναμνήσεις των σκοτωμών, των πτωμάτων, του θυμού και του πόνου των πεινασμένων και τραυματισμένων παιδιών, οι εικόνες με τους πολεμοχαρείς τρελούς και τους εκτελεστές. Θα πάω να βρω τον Ken αν είμαι τυχερός».

Η φωτογραφία του "Κοριτσιού με τον Γύπα" αποτελεί μέχρι σήμερα, σημείο έντονων συζητήσεων και διαφωνιών ως προς την ηθική του φωτογράφου και τα όρια της κάθε λήψης. Πού αρχίζει και πού τελειώνει αλήθεια, η ηθική του ατόμου που βρίσκεται πίσω από τον φωτογραφικό φακό και κατά πόσο ένα δυνατό κλικ είναι σε θέση να εξαγοράσει τον ανθρώπινο πόνο και τη δυστυχία;