Όχι «ειδικές ανάγκες», ούτε «ειδικές ικανότητες»: Δύο νέοι αποδεικνύουν πως «Η αναπηρία είναι κουλ»
Στεφανία Παπαδημητρίου
2 Αυγούστου 2021
«Είμαστε εδώ για να πούμε αλήθειες. ΜΟΝΟ». Αυτό ήταν το πρώτο πράγμα που μου είπαν οι άνθρωποι πίσω από τη σελίδα «Η αναπηρία είναι κουλ» και το έκαναν πράξη.
Το όνομα προήλθε μετά από ελάχιστη σκέψη, καθώς οι διαχειριστές βιάζονταν να ανεβάσουν τη σελίδα τους. «Τον όρο κουλ τον υπεξαιρέσαμε από γνωστή σελίδα με μεγάλο hype, η οποία έχει μια στενή σχέση με το Τουβαλού και την οροσειρά των Άνδεων. Για να καταλάβετε, στο Instagram λεγόμαστε cool_crips γιατί κάτσαμε και το σκεφτήκαμε πρώτα».
Ο αυτοσαρκασμός υπάρχει παντού, τόσο στο Facebook, όσο και στο Instagram-ικό τους προφίλ. Ξεκινά από το όνομα και υπάρχει σχεδόν σε κάθε τους ανάρτηση. «Αποτελεί ένα διπλό εργαλείο που ρίχνει τις άμυνες του μη ανάπηρου αλλά και του ανάπηρου κοινού μας κάνοντας τα ταμπού λίγο πιο ευάλωτα. Βέβαια αυτό δεν αρκεί για να σπάσουν…»
Χωρίς κανέναν ενδοιασμό, λοιπόν, δυο νέα παιδιά μου μίλησαν για τα πάντα - από τις εκφράσεις όπως «ανάπηροι ήρωες» και «άγγελοι επί γης» που πολλοί χρησιμοποιούν για να τους περιγράψουν, μέχρι τo σεξ και τα στερεότυπα.
«Άτομα με ειδικές ανάγκες», «άτομα με ειδικές ικανότητες» - από εκείνους, είναι «όχι». Στην προσπάθεια να μιλήσουμε με τον πιο σωστό τρόπο για την αναπηρία, το πιθανότερο είναι να προσβάλλουμε. «Αν απλά γράφαμε μια λίστα με εκφράσεις δεν θα βοηθούσαμε κάποιον/α/ο, επειδή δεν θα καταλάβαινε τον λόγο που είναι προσβλητικές, δηλαδή και την ουσία. Ο λόγος λοιπόν εξηγείται από τον όρο albeism ή αλλιώς εξιδανίκευση της κανονικότητας. Όταν λέμε "αφού στέκομαι στα πόδια μου, τότε είμαι μια χαρά", βάζουμε το σώμα το οποίο περπατάει σε κυρίαρχη θέση - όπως ακριβώς κανουμε με το ανδρικό σώμα, όταν αποκαλούμε μια δυναμική γυναίκα "αντράκι". Ας μην πούμε άλλα, γιατί αν τα μάθετε όλα εδώ δεν θα έχει και νόημα να δείτε την σελίδα».
Η κοινωνία, δυστυχώς, δεν καταφέρνει να φτάσει τις προσδοκίες τους. Και μόνο η χρήση της λέξης «ειδικές», αποδεικνύει το πόσο διαστρεβλωμένη και διαμορφωμένη είναι η κοινή γνώμη για τις ανάγκες των αναπήρων.
«Στην πραγματικότητα οι ανάγκες μας είναι ίδιες. Ανάγκη για εκπαίδευση, μετακίνηση, στέγη, τροφή, διασκέδαση, κοινωνική ζωή, σεξουαλική ζωή…Το ότι ένα τυφλό άτομο χρειάζεται γραφή braille πάνω στην συσκευασία των προφυλακτικών δεν κανει την αναγκη του για κατάλληλη προφύλαξη ειδική.»
Όσο για την καθημερινότητα ενός ανάπηρου ατόμου στην Ελλάδα; Έκανα το... λάθος να ρωτήσω αν είναι δύσκολη. Και η απάντηση ήταν αποστομωτική.
«Δύσκολη; Αφού μπορούμε να κάνουμε τα πάντα αρκεί να το θέλουμε. Πλακίτσα… Το ότι ένα ανάπηρο άτομο δεν έχει συνήθως ούτε το 10% των επιλογών που έχει ένα μη ανάπηρο άτομο, νομίζω δίνει την απάντηση από μόνο του. Είτε μιλάμε για διασκέδαση, είτε μιλάμε για πολιτισμό, είτε μιλάμε για εκπαίδευση και εργασία. Και αυτό δεν οφείλεται στην διαφορετικότητα των σωμάτων μας αλλά σε εξωγενείς παράγοντες όπως η έλλειψη υποδομών και η μειωμένη κοινωνική αποδοχή.»
«Να πούμε ότι και στους δυο μας έχουν προσφέρει στο δρόμο λεφτά. Έχουμε μια εντύπωση ότι έφταιγε το αμαξίδιο (κατά εκείνους καρότσι)», μου είπαν, σχετικά με τα περιστατικά ανισότητας που έχουν βιώσει. Και δε συνέχισαν, γιατί θα ήταν «κρίμα να πιάσουμε τόσο χώρο στην συνέντευξη».
Σεξουαλική ζωή και αναπηρία: Τελικά πάνε μαζί;
Μπορεί και ναι μπορεί και όχι, όπως ακριβώς συμβαίνει και στα μη ανάπηρα άτομα. Απλά, το asexuality συχνά επιβάλλεται στα ανάπηρα άτομα επειδή τα σώματά μας θεωρούνται μη θεμιτά ή μη συμβατά με τα τυπικά σώματα (ableism again). Επίσης θεωρούμαστε μη ικανοί/ές/ά για σεξ με μπούσουλα το σκεπτικό «εδώ δεν βλεπει/περπαταει κλπ θα κανει και σεξ;»
Τέλος, να σας δώσουμε την είδηση της ημέρας: Δεν κανουμε σεξ μονο μεταξύ μας, μα συνουσιαζόμεθα και με ανάπηρα και με μη ανάπηρα άτομα! Αλλά… αυτοί είμαστε.
Στην εποχή που όλοι προσπαθούμε να είμαστε όσο πιο politically correct γίνεται, μπορεί κάποιος μη ανάπηρος να σας κάνει πλάκα με τις αναρτήσεις σας; Ή ξεπερνά τα όρια;
Το χιούμορ εξαρτάται από το περιβάλλον του, το κοινό και το timing. Επίσης εξαρτάται κι από το ποιος λεει το αστείο, αλλά όχι διακρινοντας μονο τους ανθρώπους σε κοινότητες. Οπότε η απάντηση δεν μπορεί να δοθεί με ένα ναι ή ένα όχι.
Νιώθουμε πως δύσκολα ξεπερνάει κάποιο αστείο τα όρια, επειδή θεωρούμε ότι το περιβάλλον της σελίδας μας είναι φιλικό προς τις περισσότερες μορφές κωμωδίας. Ίσως το Instagram μας λίγο περισσότερο γιατί έχουμε πιο νεανικό κοινό. Sorry boomers…
Πώς αντιδράτε στο άκουσμα υπερβολικών εκφράσεων - «ανάπηροι ήρωες» ή, όπως γράφουν οι αναρτήσεις σας, «άγγελοι επί γης»;
Εξαρτάται από το πώς ξυπνήσαμε εκείνη την ημέρα. Προσπαθούμε με σαρκασμό αλλά υπάρχουν φορές που μπορεί να χρησιμοποιήσουμε ξένες γλώσσες - δηλαδή «γαλλικά». Για να απαντήσουμε όμως και λίγο σοβαρά: Λόγω ableism όλα τα διαφορετικά από το πρότυπο σώματα θεωρούνται είτε μιάσματα, είτε γενναία και ηρωικά μόνο και μόνο που υπάρχουν.
Καταλαβαίνουμε γιατί «θαυμάζει» κάποιο μη ανάπηρο άτομο το ότι καθημερινά αντιμετωπίζουμε εμπόδια, αλλά δεν καταλαβαίνουμε ανθρώπους οι οποίοι θαυμάζουν μονάχα από μακριά. Ο απλός θαυμασμός διακρίνει τα σώματα και θέτει τα ανάπηρα άτομα σε μειονεκτική θέση, «γιατί έτσι επέλεξε η φύση, όμως ο ήρωας της ζωής πάει κόντρα στην μοίρα του και γίνεται παράδειγμα για όλους μας».
Εμείς δεν συμφωνούμε με το παραπάνω. Τα σώματά μας δεν είναι λιγότερο ικανά, αλλά είναι απενεργοποιημένα από τα εμπόδια. Σίγουρα κάποια πράγματα δεν μπορούμε να τα κάνουμε, αλλα αυτό δεν πρέπει να μας καθιστά ούτε ήρωες, ούτε πολίτες χαμηλής κατηγορίας.
Αν είχατε την ευκαιρία, τι θα λέγατε στους γονείς ενός ανάπηρου νέου ατόμου;
Νομίζουμε πως δεν είμαστε οι κατάλληλοι γιατί δεν έχουμε βρεθεί ούτε καν κοντά στη θέση του και πιθανότατα δεν θα βρεθούμε σύντομα. Ένας γενικότερος βοηθητικός κανόνας όμως είναι πως είμαστε όλοι κομμάτι της ανθρώπινης ποικιλομορφίας και δεν είναι το «ελλιπές» σώμα η πηγή όλων των κακών. Ας μην μπαίνουμε λοιπόν σε έναν αέναο αγώνα εναντίον του. Κάπως έτσι θα αποδεχτούμε ποιοι είμαστε και θα μπορούμε να παλέψουμε ώστε να αλλάξει το περιβάλλον που μας αποκλείει. Με άλλα λόγια αγαπήστε το παιδί σας και κάντε το καλύτερο για αυτό.
