Πώς η Barbie έσπασε τα στερεότυπα: Ανύπαντρη, χωρίς παιδιά, αστροναύτης, είδωλο
11 Ιουλίου 2023
«Οι άνθρωποι έχουν ένα τέλος. Οι ιδέες ζουν για πάντα» ακούγεται στο τρέιλερ της πολυαναμενόμενης ταινίας “Barbie”, που έρχεται στους κινηματογράφους στις 20 Ιουλίου, για να δώσει τη δική της εκδοχή για το μυστικό της επιτυχίας μιας κούκλας, που δημιούργησε όχι μόνο ένα αξεπέραστο brand, αλλά ένα ολόκληρο δικό της σύμπαν. Έγινε fashion icon, influencer, είδωλο της ποπ κουλτούρας, τραγούδι, βιβλίο, animation, έργο τέχνης, συλλεκτικό αντικείμενο υψηλής αξίας κι απέκτησε εκατομμύρια φίλους, από διαφορετικές γενιές, που την αγάπησαν με πάθος κι ονειρεύτηκαν μαζί της.
Εξηντατέσσερα χρόνια μετά τη «γέννησή» της, η Barbie των χιλίων μεταμορφώσεων και των δισεκατομμυρίων πωλήσεων, παραμένει μια «ιδέα» που ζει και βασιλεύει, εξελίσσεται κι ακολουθεί τα trends κάθε εποχής. Πάντα καλλίγραμμη, αγέραστη, πιστή στη ροζ αισθητική και πανέτοιμη να κάνει σκι, να πιλοτάρει αεροπλάνο ή να ετοιμάσει με τις φίλες της μια καινούρια χορογραφία...
Η διάσημη όσο η Coca Cola, κούκλα, που είναι γεμάτη κοινωνικές ευαισθησίες, ενώ παράλληλα λατρεύει το shopping και τις φωτογραφήσεις για το Instagram -ως τυπική influencer, με λογαριασμούς που ξεπερνούν τα 2,5 εκατομμύρια ακόλουθους- ετοιμάζεται να διανύσει ένα νέο κεφάλαιο στην πορεία της.
Αυτή τη φορά η Barbie, παίρνει σάρκα και οστά κι έρχεται στη μεγάλη οθόνη, προβληματισμένη -μέσα σε ένα ροζ σύμπαν- για τη ζωή και τον θάνατο. Η ταινία της Γκρέτα Γκέργουιγκ έρχεται για να δώσει στη θρυλική, πλαστική αλλά κι ανθρώπινη, κούκλα αυτό που έχει λείψει από την πολυτάραχη μέχρι τώρα ζωή της: ψυχή. Θα τα καταφέρει; Μένει να το δούμε στις 20 Ιουλίου.
Λίγο πριν η Μαργκότ Ρόμπι και η παρέα της αφήσουν την Barbieland για μια περιπέτεια στον αληθινό κόσμο, ας δούμε πώς ένα μικρό κομμάτι πλαστικό κατάφερε να δημιουργήσει μια παγκόσμια αυτοκρατορία, με έντονη όσο και σταθερή επιρροή στη μόδα και στην ποπ κουλτούρα.
«Μητέρα» της Barbie θεωρείται η Ρουθ Χάντλερ, συνιδρύτρια μαζί με τον άντρα της Έλιοτ και τον συμμαθητή του Ματ Μάτσον, μιας βιοτεχνίας που κατασκεύαζε κορνίζες και παιχνίδια -που ονομάστηκε από τα αρχικά τους, Mattel.
Ρουθ & Έλιοτ Χάντλερ
Η Χάντλερ είχε την ιδέα της δημιουργίας μιας κούκλας, που θα ξέφευγε από το στερεότυπο των baby dolls της εποχής. Το 1956, σε ένα ταξίδι της στην Ευρώπη, εντυπωσιάστηκε από την κούκλα Lili, η οποία είχε καμπύλες και ψηλά τακούνια, καθώς αναπαριστούσε την ηρωίδα ενός δηµοφιλούς γερµανικού κόµικ. Η Mattel αγόρασε τα δικαιώματά της και η Lili στάθηκε το πρώτο μοντέλο για τη νέα, πρωτοποριακή κούκλα της, που φορούσε ένα ασπρόμαυρο, ριγέ, μαγιό και πήρε το όνομά της από το υποκοριστικό της κόρης της Χάντλερ, Μπάρμπαρα.
Μοναδικό αξεσουάρ της ήταν τα γυαλιά ηλίου. Η κούκλα έκανε μόλις τρία δολάρια, όμως η ιδέα της Χάντλερ να πωλούνται χωριστά ρούχα και αξεσουάρ ήταν αυτή που στην εξέλιξη της ιστορίας, έκανε τη διαφορά.
Την πρώτη χρονιά πουλήθηκαν 350.000 κούκλες, ενώ την εποµένη η Mattel µπήκε στη Wall Street και στον κατάλογο των 500 µεγαλύτερων επιχειρήσεων του περιοδικού Fortune. Από τότε που η Barbie έκανε το ντεμπούτο της στην Αμερικανική Έκθεση Παιχνιδιού της Νέας Υόρκης στις 9 Μαρτίου του 1959, έχουν πουληθεί πάνω από ένα δισεκατομμύριο κούκλες. Χώρια τα ρούχα, τα αξεσουάρ τα σπίτια, τα αυτοκίνητα, τα τζετ και τα κέντρα αισθητικής.
Από τις πρώτες εμφανίσεις της κιόλας, η Barbie δίχασε. Από τη μια, οι τέλειες, μη ρεαλιστικές αναλογίες της, από την άλλη, η προσπάθειά της να καταρρίψει στερεότυπα, που εκφραζόταν από τα μότο της: «Η κούκλα που στέκεται ολομόναχη στα πόδια της, όπως οφείλει να κάνει κάθε σύγχρονη γυναίκα» ή «Η κούκλα που ξέρει να κοιτάζει μπροστά, όπως πρέπει να κάνει κάθε χειραφετημένη γυναίκα».
Με σταθερό μότο το “I can be”, η Barbie, προηγήθηκε της εποχής της, προβάλλοντας ως το θετικό πρότυπο που ενθαρρύνει τα νεανικά όνειρα.
Έγινε αστροναύτης και ταξίδεψε στο φεγγάρι τέσσερα χρόνια πριν πατήσει σε αυτό ο Νιλ Αρμστρονγκ, έγινε χειρουργός όταν μόνο το 9% των γιατρών ήταν γυναίκες και η πρώτη γυναίκα πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών το 1992, με νέο σλόγκαν: “We girls, can do anything”
Παράλληλα, όμως, οι φωνές εναντίον της έβρισκαν σοβαρό έρεισμα σε κινήσεις όπως η κυκλοφορία της μαζί με βιβλίο δίαιτας τη δεκαετία του ‘60 και αργότερα οι αγωνιώδεις προβληματισμοί της: «Θα έχουμε ποτέ αρκετά ρούχα;». Σε κάθε τέτοια ατυχή επιλογή, η Barbie, κατάφερνε πάντα να επανέλθει, αντιπαραθέτοντας σε όσα της καταλογίζουν, όσα έκαναν δισεκατομμύρια κορίτσια στον πλανήτη να ονειρεύονται. Πάντα με χάρη, αυτοπεποίθηση και θηλυκότητα.
Στο πέρασμα των δεκαετιών, η Barbie εξελίχθηκε σε κάτι πολύ περισσότερο από μια κούκλα. Απέκτησε οικογένεια, background και σύντροφο. Άλλαξε πάνω από 150 επαγγέλματα, απέκτησε πολλά ζώα (το πρώτο της ήταν ένα άλογο με το όνομα Χορευτής), φόρεσε δημιουργίες των διασημότερων σχεδιαστών μόδας, άλλαξε χτένισμα, χρώμα, φυλή, εθνικότητα, ανατομία, απέκτησε προσθετικά μέλη, ενώ τον περασμένο Απρίλιο η Mattel λάνσαρε και την Barbie με χαρακτηριστικά ανθρώπων με σύνδρομο Down.
Από τη δεκαετία των ‘80s είχε το δικό της animated σόου στην τηλεόραση, ενώ από το 2000 το σύμπαν της Barbie βρήκε στον κόσμο του Διαδικτύου και των social media ένα νέο αχανές πεδίο επέκτασης της επιρροής της.
Μέσα από τους λογαριασμούς της στα social media, η Barbie πλέον απευθύνεται άμεσα στα κορίτσια μιλώντας για την ζωή της και για θέματα της επικαιρότητας, πρωταγωνιστεί σε εκστρατείες ενάντια σε σεξιστικά στερεότυπα, φτιάχνει τα δικά της βίντεο και ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο για να φωτογραφηθεί για το Instagram -με τη βοήθεια των προσωπικών της hair stylist, makeup artist και φωτογράφου.
Παραμένει ανύπαντρη, χωρίς παιδιά, αλλά σε σχέση. Το όλο αφήγημα άλλωστε στηρίζεται στο μοντέλο μιας νεαρής γυναίκας, ανεξάρτητης και καριερίστας, περήφανης για τα επιτεύγματά της κι έτοιμης να χαράξει νέους δρόμους -και να λανσάρει νέα outfits.
Θα μπορούσε να πει κανείς ότι ο “Mr Big” της Barbie είναι ο Κεν, αν και ο πάντα χαρούμενος κι έτοιμoς να τη συνοδεύσει σε χορευτικές δοκιμασίες στα social Κεν, απέχει πολύ από το μοντέλο του άντρα που έκλεψε την καρδιά της Κάρι στο -παλιό, ορθόδοξο- “Sex and the city”.
Ο Κεν έχει κι αυτός τα χρονάκια του, καθώς συστήθηκε στο κοινό ως σύντροφος της Barbie στις 11 Μαρτίου 1961. Πήρε το όνομά του από τον γιο της Ρουθ Χάντλερ (όπως η Barbie “βαφτίστηκε” από την κόρη της) και στην πρώτη εμφάνισή του είχε πλαστικά μαλλιά, φορούσε ένα κόκκινο μαγιό και κρατούσε μία κίτρινη πετσέτα.
Η κατάσταση για τον Κεν βελτιώθηκε τη δεκαετία του ‘70, όταν απέκτησε τεχνητές τρίχες μαλλιών, ενώ κυκλοφορούσε σε δύο εκδοχές: με ή χωρίς μουστάκι, μούσι και φαβορίτες. Το 1979 απέκτησε το χαρακτηριστικό του μαύρισμα, το ξανθό μαλλί και τιρκουάζ μαγιό.
Όπως και η Barbie, ο Κεν έγινε fashion icon, εμπνέοντας σχεδιαστές όπως οι Jean Paul Gaultier και Gareth Pugh, ενώ παράλληλα κυκλοφόρησε σε πολλούς διαφορετικούς σωματότυπους, τόνους δέρματος, χρώματα ματιών, μαλλιών και χτενίσματα.
Άγνωστο το πότε ακριβώς ξεκίνησε η κρίση στη σχέση του με την Barbie, όμως το 2004 ανακοινώθηκε ο “χωρισμός” τους. Δύο χρόνια μετά, ο Ken ενημερώνει τους φαν πως θέλει πίσω την Barbie, και το 2009 τη συνοδεύει στα 50ά γενέθλια της. Η Barbie βέβαια δεν πέφτει τόσο εύκολα, έτσι χρειάστηκαν άλλα δύο χρόνια μέχρι την ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου το 2011, οπότε ο Ken και η Barbie έγιναν με τιμή και δόξα ξανά ζευγάρι.
Κατά καιρούς έχουν ντυθεί και οι δύο νύφη και γαμπρός, όμως -είπαμε- η Barbie, ως ιδέα, παραμένει ελεύθερη και ωραία.
Σε όλη τη διάρκεια της πορείας της, η Barbie απόλαυσε σπάνιες τιμές για ένα παιχνίδι. Χαρακτηριστικό είναι ότι το 1974, ένα τμήμα της Times Square στη Νέα Υόρκη μετονομάστηκε για μια εβδομάδα σε Barbie Boulevard, όπως και το γεγονός ότι το 2016, το Μουσείο Διακοσμητικών Τεχνών στο Παρίσι πραγματοποίησε έκθεση με 700 κούκλες και έργα σύγχρονων καλλιτεχνών με έμπνευση την πλαστική κούκλα.
Από τη γοητεία της Barbie δεν ξέφυγε ούτε ο Αντι Γουόρχολ. Το 1986 δημιούργησε έναν πίνακα με τη φιγούρα της, που πουλήθηκε σε δημοπρασία των Christie's προς 1,1 εκατ. δολάρια. Σχεδόν 20 χρόνια μετά, η Mattel ανταπέδωσε, δημιουργώντας τη συλλεκτική κούκλα-ομοίωμα του καλλιτέχνη.
Από τη μέρα που έκανε την εμφάνισή της, η Barbie κατάφερνε με την ίδια ευκολία να αποθεώνεται και να αμφισβητείται. Κατέκτησε τον κόσμο κι έγινε η αμετακίνητη “βασίλισσα” της αγοράς παιχνιδιών, παράλληλα όμως στάθηκε αντικείμενο παρωδιών που συνήθως αφορούν τη ροζ αισθητική και τον αψεγάδιαστο τρόπο ζωής της -χαρακτηριστικό παράδειγμα το τραγούδι των Aqua, “Barbie girl”.
Ωστόσο αυτά ακριβώς τα χαρακτηριστικά της, εξακολουθούν να γοητεύουν τη μόδα και τη σόουμπιζ και να εμπνέουν σπουδαίους σχεδιαστές όπως οι Diane Von Furstenberg, Vera Wang, Calvin Klein, Christian Louboutin, οι οποίοι το 2009, για τα 50ά γενέθλιά της, σχεδίασαν ρούχα μόνο για εκείνη.
Έντονη παρέμεινε η επιρροή της στη μόδα και την προηγούμενη δεκαετία με ενδεικτικό παράδειγμα τη συλλογή της Moschino για τη σεζόν άνοιξη/καλοκαίρι '15, που υμνούσε το θηλυκό στιλ της Barbie, ενώ φόρο τιμής στα looks της έχουν αποτίσει μέσα από εμφανίσεις τους celebrities, όπως η Beyonce (ποζάροντας ως άλλη Barbie μέσα στο κουτί της το 2016).
Σήμερα το χαρούμενο ροζ στιλ της έχει επιστρέψει δυναμικά ως ένα από τα μεγαλύτερα trend στη fashion βιομηχανία και τα social media: το αποκαλούμενο barbiecore, δηλαδή η φρενίτιδα του ροζ, που τον τελευταίο χρόνο έχει κατακλύσει τις κολεξιόν μεγάλων οίκων, celebrities, fashionistas και trendsetters.
Πιο ροζ από ποτέ, λοιπόν, η 64χρονη Barbie, η κούκλα που συνομίλησε με τη ματαιοδοξία εκατομμυρίων κοριτσιών, αλλά και τους έδωσε δικαίωμα στο όνειρο ότι όλα είναι δυνατά, δείχνει έτοιμη για νέες περιπέτειες αποθέωσης ή αμφισβήτησης. Σίγουρα με λάμψη, γοητεία κι αυτοπεποίθηση. Come on Barbie, let’s go party!
