Μαρούλα Γ. Κόκοτου: «Το βραβείο "L'Oréal-UNESCO για τις γυναίκες στην επιστήμη" μου έδωσε δύναμη να συνεχίσω»
JTeam
11 Μαΐου 2024
Τι θα ήταν ο κόσμος μας χωρίς τους επιστήμονες; Ακριβώς με αυτό το εφαλτήριο ότι «ο κόσμος χρειάζεται την επιστήμη και η επιστήμη χρειάζεται τις γυναίκες», η L’Oréal Hellas σε συνεργασία με την Ελληνική Εθνική Επιτροπή για την UNESCO, κάθε χρόνο βραβεύει 3 γυναίκες επιστήμονες που διακρίνονται για το έργο τους στους τομείς των Βιοεπιστημών, των Φυσικών Επιστημών, των Μαθηματικών και της Επιστήμης των Υπολογιστών, συμβάλλοντας καθοριστικά στην πρόοδο της επιστημονικής γνώσης και μέσω της έρευνάς τους επηρεάζουν θετικά τον κλάδο στον οποίο σταδιοδρομούν.
Καθώς η υποβολή των φετινών υποψηφιοτήτων κοντεύει στο τέλος της – μπορείς να υποβάλλεις την αίτησή σου ηλεκτρονικά στο www.womeninscience.gr μέχρι στις 31/5 – μιλήσαμε με μια από τις τρεις βραβευμένες επιστήμονες για το 2023.
Η Δρ Μαρούλα Γ. Κόκοτου είναι Επίκουρη Καθηγήτρια «Ενόργανης Χημικής Ανάλυσης και Οργανικής Χημείας» στο Τμήμα Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής του Ανθρώπου του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Απόφοιτος του τμήματος Χημείας του ΕΚΠΑ με μεταπτυχιακά στη «Μελέτη και Αξιοποίηση Φυσικών Προϊόντων» και στη «Χημική Ανάλυση-Έλεγχος Ποιότητας» αλλά και διδακτορικές σπουδές, έχει προσφέρει διδακτικό έργο στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο ΕΚΠΑ, στο Τμήμα Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής και στη Σχολή Ανθυποπυραγών της Πυροσβεστικής Ακαδημίας Αθηνών. Έχει 60 δημοσιεύσεις σε διεθνή περιοδικά, ενώ έχει τιμηθεί από την Ακαδημία Αθηνών με το βραβείο Χίλδεγαρδ, ενώ το 2020 συγκαταλέχθηκε στην λίστα με το 2% των κορυφαίων ανερχόμενων επιστημόνων στον κόσμο (https://elsevier.digitalcommonsdata.com/datasets/btchxktzyw/3). Το 2023 τιμήθηκε με το βραβείο «L'Oréal-UNESCO για τις γυναίκες στην επιστήμη».
Γυναίκες και επιστήμη. Πιστεύεται ότι είναι δύσκολο αυτές οι δύο λέξεις να υπάρξουν στην ίδια πρόταση;
Και βέβαια μπορούν να υπάρξουν στην ίδια πρόταση! Οι γυναίκες σήμερα, στο δυτικό κυρίως κόσμο, είναι έτοιμες να αντιμετωπίσουν με επιτυχία τις σύγχρονες προκλήσεις της επιστήμης και να διεκδικήσουν δυναμικά κυρίαρχες θέσεις στον επιστημονικό χώρο. Τις τελευταίες δεκαετίες όλο και περισσότερες γυναίκες έχουν πετύχει σημαντικές διακρίσεις στην επιστήμη και θα πρέπει να αισιοδοξούμε ότι τα πράγματα θα είναι ακόμη καλύτερα για τις νέες γυναίκες στο μέλλον.
Ποιο είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα που εσείς έχετε αντιμετωπίσει στην επαγγελματική σας πορεία ως γυναίκα επιστήμονας.
Όπως όλοι οι επιστήμονες, έτσι και οι γυναίκες, αντιμετωπίζουν διάφορες προκλήσεις στην επαγγελματική τους πορεία και διάφορα προβλήματα. Στον χώρο της επιστήμης η έρευνα είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστική και απαιτεί πολύωρη σκληρή δουλειά, προσήλωση, υπομονή και επιμονή. Είναι σημαντικό για έναν επιστήμονα, ιδιαίτερα για μια γυναίκα, να μπορέσει να διατηρήσει μια ισορροπία μεταξύ της επαγγελματικής και της οικογενειακής ζωής.
Έχουμε τη δυνατότητα ως χώρα να υποστηρίξουμε τις επιστήμες;
Κατά την άποψή μου, η χώρα μας διαθέτει εξαιρετικό επιστημονικό δυναμικό, τόσο σε γυναίκες όσο και σε άνδρες. Όλο και περισσότεροι νέοι επιστήμονες σήμερα έχουν αποκτήσει εξαιρετική εκπαίδευση στην Ελλάδα όσο και στη συνέχεια μετεκπαίδευση στο εξωτερικό. Πιστεύω, ότι το κύριο πρόβλημα, είναι η μη αξιοποίηση αυτού του υψηλά εκπαιδευμένου δυναμικού στη χώρα μας. Δυστυχώς, υπάρχει μικρός αριθμός θέσεων επαγγελματικής αποκατάστασης για επιστήμονες με υψηλά προσόντα, κάτι που οδηγεί πολλούς νέους επιστήμονες να φύγουν στο εξωτερικό και να μην αξιοποιούνται στη χώρα μας. Όσον αφορά τις γυναίκες, τα στατιστικά δείχνουν ότι ο αριθμός των γυναικών σε ηγετικές θέσεις είναι μικρός. Χρειάζεται η πολιτεία να υποστηρίξει τις νέες γυναίκες επιστήμονες. Όμως και άλλοι φορείς μπορούν να υποστηρίξουν αυτή την προσπάθεια. Τα βραβεία «L'Oréal-UNESCO για τις γυναίκες στην επιστήμη» κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση.
Τι σας ενέπνευσε να ασχοληθείτε με τις επιστήμες;
Από πολύ μικρή ηλικία μου άρεσε να ανακαλύπτω νέα πράγματα. Η έρευνα είναι ένας τρόπος σκέψης, ένας τρόπος ζωής. Ουσιαστικά μαθαίνεις πως να αντιμετωπίζεις νέα ερωτήματα και πως να σκέφτεσαι για να επιλύσεις προβλήματα. Η ενασχόληση ανθρώπων του κοντινού μου περιβάλλοντος με την έρευνα, μου είχε δώσει τη δυνατότητα να γνωρίσω από μικρή αυτόν τον χώρο και να τον αγαπήσω. Αλλά, κανείς πρέπει να καταλαβαίνει ότι η επιστημονική έρευνα, ιδιαίτερα η εργαστηριακή, είναι πολύ απαιτητική και χρονοβόρα. Πρέπει να είσαι αφιερωμένος 365 μέρες τον χρόνο και ακόμη και όταν φεύγεις από το εργαστήριο, το μυαλό σου συνεχίζει να είναι στα ερευνητικά προβλήματα.
Ποιο ήταν το έργο που οδήγησε στη βράβευσή σας από τη L’Oréal – UNESCO Για τις Γυναίκες στην Επιστήμη;
Η έρευνά μου επικεντρώνεται στην ανάλυση οργανικών ενώσεων με τη χρήση των πλέον σύγχρονων τεχνικών, όπως η φασματομετρία μάζας υψηλής διακριτικής ικανότητας και περιλαμβάνει δύο άξονες.
α) Την ανεύρεση και τη μελέτη συστατικών τροφίμων ή φυτών με ιδιότητες επωφελείς για την ανθρώπινη υγεία. Ως παραδείγματα μπορώ να αναφέρω το μπρόκολο και το γάλα. Στο μπρόκολο μελετήσαμε ουσίες όπως η σουλφοραφάνη και η ινδολο-καρβινόλη, που παίζουν προστατευτικό ρόλο κατά της καρκινογένεσης και στόχος μας είναι να αξιοποιήσουμε μέρη του φυτού που δεν χρησιμοποιούνται για τροφή και απορρίπτονται ως αχρησιμοποίητα. Στο γάλα, έχουμε ανακαλύψει δύο νέες οικογένειες λιπαρών οξέων με πολύ ενδιαφέρουσες φαρμακολογικές δράσεις, όπως το ότι εμποδίζουν τον πολλαπλασιασμό καρκινικών κυττάρων και το ότι προστατεύουν τα βητα-παγκρεατικά κύτταρα μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη.
β) Την κατανόηση του μηχανισμού των χημικών αντιδράσεων, δηλαδή του τρόπου που αυτές πραγματοποιούνται, με απώτερο στόχο την αντικατάσταση αντιδράσεων που γίνονται παραδοσιακά στη χημική βιομηχανία με νέες που θα προστατεύουν το περιβάλλον. Για παράδειγμα, μελετάμε αντιδράσεις που θα μπορούν να γίνουν χρησιμοποιώντας ως μόνη πηγή ενέργειας το φως, φτηνές λάμπες LED ή ηλιακή ακτινοβολία. Ο ρόλος μου είναι να αναλύσω και να κατανοήσω τον τρόπο που γίνονται τέτοιες αντιδράσεις, ώστε να φτάσουμε στο σημείο να μπορούν να αξιοποιηθούν στη χημική βιομηχανία.
Τι αντιπροσωπεύει αυτή η βράβευση για εσάς;
Για μένα αυτή η βράβευση είναι η αναγνώριση και επιβράβευση των κόπων μου. Μου δίνει δύναμη να συνεχίσω. Αποτελεί μια ηθική ανταμοιβή για τις προσπάθειές μου και τον χρόνο που έχω αφιερώσει στην έρευνα. Από τη άλλη πλευρά, η βράβευση αυτή μπορεί να με βοηθήσει στη διεκδίκηση ερευνητικών προγραμμάτων και χρηματοδότησης που είναι απαραίτητη για τη διεξαγωγή της εργαστηριακής μου έρευνας.
Ποιο είναι το ερευνητικό project που ασχολείστε αυτή την περίοδο;
Συνεχίζουμε με την ομάδα μου να ασχολούμαστε με την ανακάλυψη συστατικών φυτών ή τροφίμων επωφελών για την υγεία του ανθρώπου. Μελετάμε τον προστατευτικό ρόλο της σουλφοραφάνης και γενικότερα ισοθειακυανικών ενώσεων από το μπρόκολο και συναφή λαχανικά στην καρκινογένεση. Επιπλέον, ξεκινήσαμε μια νέα μελέτη για την ανάδειξη φυσικών προϊόντων που παρουσιάζουν νευροπροστατευτική δράση και μπορούν να αξιοποιηθούν για την αντιμετώπιση νευροεκφυλιστικών νοσημάτων, όπως Πάρκινσον και Αλτσχάιμερ.
Ποιο είναι το όνειρό σας για τις γυναίκες στην επιστήμη;
Μια κοινωνία που οι γυναίκες θα έχουν την αμέριστη στήριξη του κράτους και της πολιτείας και θα μπορούν να συνδυάσουν την επαγγελματική ενασχόλησή τους στην έρευνα με τις οικογενειακές τους υποχρεώσεις και τη μητρότητα.
Τι θα συμβουλεύατε τις νέες γυναίκες που ενδιαφέρονται να ασχοληθούν με το δικό σας πεδίο;
Να έχουν ανοικτό μυαλό, να αναζητούν νέες προκλήσεις και να μην διστάζουν να τις αντιμετωπίσουν. Να κάνουν όνειρα, να βάζουν στόχους και να δουλεύουν σκληρά για να τους πετύχουν, να μην απογοητεύονται στις πρώτες αποτυχίες. Όποιος δουλεύει σκληρά και μεθοδικά, αργά ή γρήγορα θα πετύχει τους στόχους του και θα δρέψει τους καρπούς των κόπων του.
Τα Ελληνικά Βραβεία χορηγούνται σε Ελληνίδες Επιστήμονες, ηλικίας μέχρι 40 ετών, κατόχων διδακτορικού διπλώματος, οι οποίες ασχολούνται με την Επιστημονική Έρευνα στους τομείς των Βιοεπιστημών, των Φυσικών Επιστημών, των Μαθηματικών και της Επιστήμης των Υπολογιστών. Οι αιτούσες πρέπει να δραστηριοποιούνται σε Πανεπιστήμια ή Ερευνητικά Ιδρύματα της Ελλάδας.
Για τους αναλυτικούς όρους συμμετοχής για τα Ελληνικά Βραβεία L’ORÉAL-UNESCO Για τις Γυναίκες στην Επιστήμη 2024 επισκεφθείτε το site www.womeninscience.gr
Οι αιτήσεις υποβάλλονται μόνο ηλεκτρονικά, στο site www.womeninscience.gr μέχρι τις 31 Μαΐου 2024.
