Ασπαρτάμη: Πόσο πρέπει να ανησυχούμε μετά τις προειδοποιήσεις του ΠΟΥ, τι είναι και που βρίσκεται
3 Ιουλίου 2023
Από τότε που η ζάχαρη ενοχοποιήθηκε, όλο και περισσότερες εταιρείες επέλεγαν συγκεκριμένες γλυκαντικές ουσίες, για να αποφύγουν τη χρήση της. Έτσι, βλέπαμε όλο και περισσότερα τρόφιμα και υλικά, να έχουν επάνω τους την αναφορά «χωρίς ζάχαρη», αλλά να έχουν γλυκαντικές ουσίες, που έδιναν γλυκιά γεύση με λίγες θερμίδες.
Μια εξ' αυτών των γλυκαντικών ουσιών, είναι και η ασπαρτάμη. Η οποία μάλιστα, πρόκειται για το πιο διαδεδομένο τεχνητό γλυκαντικό στον κόσμο. Αυτό σημαίνει πως τρόφιμα τα οποία θεωρούσες ως ασφαλή, καθώς δεν περιείχαν ζάχαρη, τελικά πιθανόν να περιείχαν ασπαρτάμη, η οποία χαρακτηρίστηκε ως «καρκινογόνο για τον άνθρωπο».
Πριν από μερικές ημέρες, ο ΠΟΥ προειδοποίησε για τους πιθανούς κινδύνους της ασπαρτάμης, και η ανησυχία στη διεθνή διατροφική κοινότητα έχει χτυπήσει κόκκινο, και όχι άδικα. Το πιο διαδεδομένο τεχνητό γλυκαντικό στον κόσμο, για πρώτη φορά χαρακτηρίστηκε ως καρκινογόνο από τον Διεθνή Οργανισμό Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC), ενώ στις 14 Ιουλίου, αναμένεται και επίσημη ανακοίνωση μαζί με ένδειξη των επιτρεπόμενων δόσεων. Μέχρι σήμερα, η μέγιστη δόση για κατανάλωση ορίζεται στα 40 mg την ημέρα ανά κιλό σωματικού βάρους.
Η συγκεκριμένη γλυκαντική ουσία χρησιμοποιείται εδώ και 40 χρόνια, ωστόσο επιστήμονες και ειδικοί, τα τελευταία 20 περίπου χρόνια, είχαν αναφερθεί σε πιθανούς κινδύνους από τη συχνή κατανάλωση της. Ο κίνδυνος καρκίνου είχε αποκλειστεί από μελέτες σε ανθρώπους, αλλά μια γαλλική έρευνα που περιελάμβανε 100.000 ανθρώπους πέρυσι, σημείωσε μια αύξηση αυτού του κινδύνου.
Η ασπαρτάμη μπορεί να δίνει μια γλυκιά γεύση, με πολύ λίγες θερμίδες. Είναι μια άοσμη λευκή σκόνη περίπου 200 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη. Συνήθως χρησιμοποιείται σε ποτά, αναψυκτικά, γλυκά, έτοιμα σνακ και προϊόντα ζαχαροπλαστικής. Χρησιμοποιείται και σε τροφές με βάση το γάλα και το τυρί, καθώς και σε προϊόντα χαμηλής ενέργειας. Η κύρια χρήση είναι ως γλυκαντικό επομένως μπορεί να βρίσκεται σε κάθε γλυκό τρόφιμο, όπως αναψυκτικά και στις τσίχλες, εύκολα σνακ, γιαούρτι, παγωτά, γλυκά.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) η ετικέτα στα τρόφιμα που περιέχουν ασπαρτάμη πρέπει να δηλώνει την παρουσία της, αναφέροντας το όνομά της ή τον αριθμό της με το E μπροστά (Ε 951).
Για πολλά χρόνια και σε πολλές χώρες, η ασπαρτάμη, μετά από ακριβείς αξιολογήσεις της ασφάλειάς της, κρίθηκε ασφαλής για ανθρώπινη κατανάλωση. Αν και δύο μελέτες σε ποντίκια στις αρχές της δεκαετίας του 2000, από την υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος της Καλιφόρνια και το Ινστιτούτο Ramazzini στη Μπολόνια, οδήγησαν στην ανίχνευση αύξησης όγκων του εγκεφάλου και της λευχαιμίας σε πειραματόζωα, ακόμη και όταν εκτέθηκαν σε χαμηλές δόσεις. «Η μέθοδος αυτών των μελετών θεωρείται επιδεκτική κριτικής» σχολίασε ο Κάρλο Λα Βέκια. Ωστόσο, ορισμένοι από τους ερευνητές που συμμετείχαν στην έρευνα είναι μέρος της ομάδας αξιολόγησης του IARC.
Ο Κάρλο Λα Βέκια, επιδημιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Μιλάνου, ασχολείται με την ασπαρτάμη για τουλάχιστον μια δεκαετία και δεν έχει παρατηρήσει ποτέ καμία τοξική δράση. «Δεν έχουμε δει κανένα πρόβλημα σε ανθρώπους. Σε κάθε περίπτωση, θεωρώ ότι η νέα ταξινόμηση αλλάζει ελάχιστα τα πράγματα», εξήγησε στη La Repubblica. Κι αυτό επειδή ο κατάλογος των «πιθανών καρκινογόνων» περιλαμβάνει 322 ουσίες. «Υπάρχουν, για παράδειγμα, τα κινητά τηλέφωνα», προσθέτει ο Κάρλο Λα Βέκια, «αλλά καμία μελέτη δεν επιβεβαίωσε ποτέ τον κίνδυνο αυτών. Το ίδιο ισχύει και για την ασπαρτάμη».
«Ακόμη και για όσους πάσχουν από διαβήτη, τα νέα δεν κάνουν μεγάλη διαφορά», πρόσθεσε ο Αντρέα Τζιακάρι, διαβητολόγος στην Πολυκλινική Gemelli στη Ρώμη. «Μισό κουταλάκι του γλυκού ζάχαρη στον καφέ σας δεν είναι πρόβλημα. Δεν βλέπω πολλούς λόγους για τους οποίους πρέπει να προτιμάται ένα γλυκαντικό». Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Ιταλικής Ένωσης Ιατρικής Ογκολογίας (Aiom), Σαβέριο Τσινιέρι, παραμένει σημαντικό να κατανοήσουμε και να ορίσουμε την ακριβή δόση για τη λήψη ασπαρτάμης, δηλαδή την ποσότητα που δεν εγκυμονεί κινδύνους.
«Ορισμένα μόρια είναι επικίνδυνα μόνο εάν χρησιμοποιούνται σε πολύ υψηλές ποσότητες, που είναι πολύ απίθανο να ληφθούν από ένα και μόνο άτομο. Η συμβουλή μου είναι να επικρατήσει η αρχή της προφύλαξης. Και σε ουσίες όπως η ασπαρτάμη είναι καλύτερα, να αποφεύγεται η άφθονη και παρατεταμένη κατανάλωση με την πάροδο του χρόνου», λέει ο Τζόρτζιο Καλαμπρέζε, διατροφολόγος και πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Ασφάλειας Τροφίμων του ιταλικού υπουργείου Υγείας. «Το πρόβλημα δεν είναι μόνο ο ορισμός της ημερήσιας ποσότητας ασπαρτάμης που μπορεί να καταναλωθεί χωρίς κίνδυνο, αλλά και η κατανόηση του εάν αυτή η ουσία που λαμβάνεται στις ενδεικνυόμενες ποσότητες είναι ασφαλής μακροπρόθεσμα, δηλαδή εάν καταναλώνεται συνεχώς για μεγάλο χρονικό διάστημα».
Τέλος να σημειωθεί πως οι γλυκαντικές ουσίες δεν είναι αποτελεσματικές για την επίτευξη του κύριου στόχου που παρακινεί στην κατανάλωσή τους, δηλαδή την απώλεια βάρους. Επομένως οι ειδικοί δεν βρίσκουν σημαντικό λόγο, στη χρήση της συγκεκριμένης γλυκαντικής ουσίας, αντί της ζάχαρης.
