Τα κάλαντα αποτελούν σίγουρα το αγαπημένο έθιμο όλων των παιδιών, τα οποία κάθε χρόνο ανυπομονούν να γυρίσουν από πόρτα σε πόρτα για να τραγουδήσουν σε γείτονες και συγγενείς, με στόχο κάποιο φιλοδώρημα ή έστω μία ευχή. Δεν υπάρχουν πολλά παιδιά στη χώρα μας που να μην έχουν ρωτήσει “Να τα πούμε;” περιμένοντας με χαρά την απάντηση “Να τα πείτε”, ώστε να ξεκινήσουν να λένε τα αγαπημένα τους κάλαντα.
Πρόκειται για ένα έθιμο, που έκανε χωριά, γειτονιές και κοινότητες ακόμα πιο “δεμένα” μεταξύ τους, αφού όλοι ήξεραν ότι την παραμονή των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς θα ανοίξουν την πόρτα τους στα μικρά παιδιά της περιοχής, για να μπουν στο κλίμα των γιορτών. Είτε ήσουν μόνος σου είτε όχι, εκείνες τις ημέρες θα είχες πάντα επισκέπτες, τους λεγόμενους “καλαντιστές” που θα σου έφτιαχναν σίγουρα τη διάθεση.
Εμείς επιλέξαμε να κάνουμε ένα ταξίδι στον χρόνο, για να θυμηθούμε τι ακριβώς σημαίνει αυτό το έθιμο για μικρούς και μεγάλους, ανά τους αιώνες.
- Τι ακριβώς είναι τα κάλαντα;
Όλοι ξέρουμε τι είναι τα κάλαντα (ο επίσημος ορισμός είναι “δημοτικά, παραδοσιακά τραγούδια, τα οποία ψάλλονται κυρίως από παιδιά που τριγυρνούν στα σπίτια την παραμονή μεγάλων θρησκευτικών εορτών του Δωδεκαήμερου”), ξέρετε όμως την ρίζακαι τις παραλλαγές αυτής της λέξης;
Ο όρος “κάλαντα”, που χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε αυτό το παραδοσιακό έθιμο, προέρχεται από την λατινική λέξη “καλέντα (calendae)” που σημαίνει “αρχή του μήνα” και προέρχεται από την ελληνική λέξη “καλώ”. Ωστόσο σε διαφορετικές περιοχές της Ελλάδος προφέρονται ως κάλαντρα, κάντα, κόλιντρα, κόλεντα, κόλιαντα, τραγουδάκι, καλήμερα, σούρβα και πολλά άλλα.
Τα κάλαντα διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή, σχεδόν σε κάθε γωνιά της Ελλάδας υπάρχουν παραλλαγές στους στίχους και στις μελωδίες, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις ψάλλονται σε διαφορετικές περιόδους.
Πέρα από τα κάλαντα του Δωδεκαήμερου (Χριστούγεννα – Πρωτοχρονιάς – Φώτων) συναντούμε τα “Κάλαντα των Εορτών (Αγ. Γεωργίου – Αναλήψεως – Αγ. Αποστόλων)”, τα “κάλαντα του Λαζάρου”, της “Κυριακής των Βαΐων”, της “Μεγάλης Παρασκευής” και πάρα πολλά άλλα.
