Γυναίκες "ανακούφισης" - Η συγκλονιστική ιστορία των κοριτσιών της Νότιας Κορέας που εξαναγκάστηκαν σε πορνεία από Ιάπωνες στρατιώτες
Χριστίνα Κατσαντώνη
14 Ιανουαρίου 2025
Η Λι Οκ Σεόν ήταν 14 χρονών, όταν η ζωή της άλλαξε ριζικά. Μια ομάδα ενόπλων την απήγαγε και την έσυρε μέσα σε ένα στρατιωτικό όχημα, βάζοντας για πάντα τέλος στο όνειρό της να γίνει μια μέρα μπαλαρίνα. Την μετέφερε σε έναν οίκο ανοχής, που επισκέπτονταν Ιάπωνες στρατιώτες στην υπό ιαπωνική, ακόμα, κατοχή Νότια Κορέα. Εκεί πέρασε τα επόμενα χρόνια της ζωής της, υπομένοντας απειλές, ξυλοδαρμούς και βιασμούς όπως χιλιάδες άλλα κορίτσια ή “γυναίκες ανακούφισης”, που αναγκάζονταν σε σεξουαλική δουλεία από τον ιαπωνικό στρατό -αργότερα και από τους Αμερικανούς- μεταξύ 1932 και 1945.
Γυναίκες "ανακούφισης" - Τα κορίτσια της Νότιας Κορέας που εξαναγκάστηκαν σε πορνεία κατά τον Β'ΠΠ
Η έκφραση “comfort women”, που στα ελληνικά αποδίδεται ως “γυναίκες παρηγοριάς” ή “γυναίκες ανακούφισης” περιγράφει κυρίως τις Κορεάτισσες κι άλλες Ασιάτισσες, που μετατράπηκαν σε σκλάβες του σεξ από τους Ιάπωνες κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η ιστορία τους συνιστά ένα από τα πιο ειδεχθή εγκλήματα σε βάρος της ανθρωπότητας, μια ανοιχτή πληγή, που ακόμα αναζητά δικαίωση.
Απάνθρωπες συνθήκες ζωής
Ιστορικοί εκτιμούν ότι τουλάχιστον 200.000 γυναίκες, ανάμεσα τους και πολύ νεαρά κορίτσια, απήχθησαν μέσα από χωριά, υπέστησαν βάναυση κακοποίηση και κλήθηκαν να ζήσουν μέσα σε άθλιες συνθήκες. Πολλές από αυτές δεν πρόλαβαν καν να δουν το τέλος του πολέμου. Κι οι μαρτυρίες όσων επέζησαν, όπως η Λι, προκαλούν ανατριχίλες: “Δεν ήταν τόπος για ανθρώπους. Μας βίαζαν κάθε λεπτό…”.
Το σύστημα των “γυναικών παρηγοριάς” οργανώθηκε από τους στρατιωτικούς ηγέτες της Ιαπωνίας, με στόχο την προστασία των στρατιωτών (ηθικά και σωματικά), αλλά και του άμαχου πληθυσμού. Το θεωρούσαν μέσο για την αποτροπή βιασμών των αμάχων αλλά και προστασίας της υγείας των στρατιωτών από σεξουαλικές ασθένειες και μολύνσεις.
Στοιχεία της Διεθνούς Αμνηστίας δείχνουν ότι οι περισσότερες από τις γυναίκες αυτές είχαν απαχθεί ή αγοραστεί και κρατούνταν για χρόνια μακριά από τα σπίτια τους. Οι Ιάπωνες στρατιώτες είχαν επάνω τους απεριόριστα δικαιώματα. Πολλές έχασαν τη ζωή τους και από όσες επέζησαν, η μεγάλη πλειοψηφία δεν μπορούσε πια να κάνει παιδιά.
Από τη ντροπή, στην πεταλούδα
Η λήξη του πολέμου τις βρήκε σιωπηλές. Κάποιες γύρισαν, άλλες δεν θέλησαν, από ντροπή, να επιστρέψουν στα σπίτια τους. Τα στόματα έμεναν κλειστά, αφού οι απειλές που είχαν υποστεί και η ντροπή που ένιωθαν, δεν τους επέτρεπε να μιλήσουν.
Για πολλά χρόνια η ιστορία των “γυναικών ανακούφισης” παρέμενε ένα ταμπού, ένα θέμα, για το οποίο μόνο ψίθυροι τολμούσαν να ακουστούν. Τα πράγματα ξεκίνησαν να αλλάζουν τη δεκαετία του ‘90, όταν γυναίκες όπως η Κιμ Χαν Σουν, άρχισαν να περιγράφουν δημοσίως τα όσα έζησαν, ζητώντας δικαίωση και δικαιοσύνη. Ένα παγκόσμιο κίνημα ξεκίνησε γι’ αυτές με σύμβολο την πεταλούδα.
Απόπειρες μετάνοιας και αλλαγή στάσης
Από το 1990 και μετά, το αίτημα της Νότιας Κορέας προς την ιαπωνική κυβέρνηση να παραδεχτεί τις ευθύνες της και να αποκαταστήσει ηθικά και οικονομικά τα θύματα, έγινε εντονότερο και πιο επίσημο. Τον Δεκέμβριο του 1992, οι Υπουργοί Εξωτπαγκοσμιος πολεμοςερικών των δύο χωρών κατάφεραν να καταλήξουν σε μια συμφωνία μέσω της οποίας η Ιαπωνία δέχτηκε να ζητήσει συγγνώμη και να αποζημιώσει τα θύματα.
Νωρίτερα, σε συνέντευξη Τύπου, ο τότε πρωθυπουργός της Ιαπωνίας, Κίιτσι Μιγιαζάουα, είχε εκφράσει “μια συγγνώμη από τα βάθη της καρδιάς μου για τους ανθρώπους που βίωσαν απερίγραπτες εμπειρίες”, ενώ το 1993 ο αναπληρωτής πρωθυπουργός Γιοχέι Κόνο εξέδωσε μια δήλωση “ειλικρινούς μετανοίας”, παραδεχόμενος ότι οι γυναίκες αυτές εξαναγκάζονταν, παρά τη θέληση τους, να ζήσουν υπό θλιβερές συνθήκες.
Τα πράγματα, όμως, άρχισαν να αλλάζουν από το 2006, όταν ανέλαβε για πρώτη φορά την εξουσία ο Σίνζο Άμπε, ο οποίος εγκατέλειψε την απολογητική στάση προηγούμενων κυβερνήσεων, παραδεχόμενος μεν ότι η Ιαπωνία υπέπεσε σε εγκλήματα πολέμου, αλλά αρνούμενος να απολογηθεί δημόσια για τις “γυναίκες παρηγοριάς”.
Η συμφωνία του 2015 και η αμφισβήτηση
Το 2015, ύστερα από μια συντονισμένη προσπάθεια να κλείσει η πληγή των “γυναικών ανακούφισης” -ένα θέμα πολιτικά ευαίσθητο για όλη την Ασία, Ιαπωνία και Νότια Κορέα υπέγραψαν συμφωνία, που προέβλεπε την επίσημη συγγνώμη από την ιαπωνική πλευρά, αλλά και τη δημιουργία ταμείου που θα στηρίζει όσες από τις γυναίκες παρέμεναν στη ζωή. Ο Υπουργός Εξωτερικών μετέφερε τη συγγνώμη του πρωθυπουργού και το θέμα από την πλευρά της Ιαπωνίας κρίθηκε λυμένο οριστικά και αμετάκλητα.
Ωστόσο, η στάση του τότε Ιάπωνα πρωθυπουργού, Σίνζο Άμπε, ο οποίος αμέσως μετά τη συμφωνία δήλωσε ότι δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι τα θύματα εξαναγκάζονταν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους παρά τη θέληση τους, ξεσήκωσε νέο κύμα αντιδράσεων στην Κορέα, ενώ πολλές από τις επιζώσες γυναίκες απέρριψαν τη συμφωνία, με δηλώσεις όπως: “Μπορώ να συγχωρέσω, αλλά δεν μπορώ να ξεχάσω. Ο πόλεμος δεν τέλειωσε ποτέ για μας, τις γυναίκες ανακούφισης”.
Το 2017, ο νέος πρόεδρος της Νότιας Κορέας, Μουν Τζάει-Ιν, ερεύνησε από την αρχή την συμφωνία, την αμφισβήτησε και την έκρινε μη επαρκή, με την Ιαπωνία να απαντά ότι περαιτέρω διαπραγματεύσεις θα έχουν συνέπειες στις σχέσεις των δύο χωρών.
Έκτοτε η πληγή της ιστορίας των “γυναικών παρηγοριάς” παραμένει ανοιχτή, κι ας φεύγουν πια από τη ζωή κι οι τελευταίες των θυμάτων. Στην Ιαπωνία, μια πλευρά αναθεωρητών ιστορικών, στηριζόμενη από Αμερικανό καθηγητή του Χάρβαρντ, υποστήριξε πως τα κορίτσια αυτά δεν καταναγκάζονταν, αλλά επέλεγαν τη νόμιμη τότε πορνεία. Άρα δεν δικαιούνται ούτε αποζημίωσης, ούτε συγγνώμης.
Η αλήθεια, όμως, σύμφωνα με τα στοιχεία διεθνών οργανισμών, είναι ότι τα κορίτσια αυτά έζησαν την ολοκληρωτική σκλαβιά, βαρβαρότητα και κακοποίηση, χωρίς να έχουν κανένα περιθώριο αντίδρασης.
Η ιστορία τους δεν μπορεί να προσεγγιστεί μόνο ως ένα θέμα τριβής μεταξύ δύο χωρών για πολεμικές αποζημιώσεις, αλλά ως μια ιστορική παραβίαση των ανθρώπινων δικαιωμάτων των γυναικών, που απαιτεί δικαίωση. Όχι μόνο για τις “γυναίκες ανακούφισης”, για τις οποίες ο πόλεμος δεν τέλειωσε ποτέ, αλλά για όλες τις γυναίκες, για τις οποίες ο “πόλεμος” συνεχίζεται σε καθημερινή βάση…
