Πάπας Φραγκίσκος: Ο πάπας που προσπάθησε να αλλάξει τη στάση της Καθολικής Εκκλησίας απέναντι στις γυναίκες
JTeam
21 Απριλίου 2025
Ο Πάπας Φραγκίσκος έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 88 ετών, έπειτα από σοβαρά προβλήματα υγείας που αντιμετώπιζε το τελευταίο διάστημα. Αν και χθες χαιρέτησε πλήθος κόσμου στην Ακολουθία της Κυριακής του Πάσχα, απευθύνοντας έκκληση για ειρήνη στην Μέση Ανατολή και την Ουκρανία, τελικά έχασε τη μάχη τα ξημερώματα της Δευτέρας, προκαλώντας τεράστια θλίψη στους πιστούς της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας. Μάλιστα, ήδη έχουν ξεκινήσει τα πρώτα σενάρια για τους πιθανούς αντικαταστάτες του, με πέντε ονόματα να είναι αυτή τη στιγμή τα επικρατέστερα.
Ένας Πάπας για όλους
Ο Πάπας Φραγκίσκος θα μείνει στην ιστορία ως ένας ποιμαντικός ηγέτης, που νοιαζόταν βαθιά για το περιβάλλον και την κλιματική κρίση, καθώς και για τα δικαιώματα των μεταναστών, ενώ καταδίκασε την αδικία και την ανισότητα και υποστήριξε τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών. Όσον αφορά τις γυναίκες, στήριξε τους αγώνες τους, κάνοντας σημαντικά βήματα για μια πιο ισχυρή τους παρουσία στην Εκκλησία, με σκοπό την αντιμετώπιση της πατριαρχικής της δομής.
Τούτου λεχθέντος, ο Πάπας Φραγκίσκος συμπεριέλαβε τις γυναίκες στη Σύνοδο του 2024 (μια παγκόσμια συνάντηση της Εκκλησίας με τη συμμετοχή επισκόπων), παραχωρώντας το δικαίωμα της ψήφου σε 57 γυναίκες από τους συνολικά 368 συμμετέχοντες. Μάλιστα, ο διορισμός 20 γυναικών σε θέσεις εξουσίας στο Βατικανό ήταν πρωτοφανής, συμπεριλαμβανομένου και του πρόσφατου διορισμού της Ιταλίδας μοναχής, Σιμόνα Μπραμπίλα, ως επικεφαλής ενός τμήματος του Βατικανού.
«Το γεγονός ότι ο Πάπας Φραγκίσκος διόρισε γυναίκες σε θέσεις ευθύνης στο Βατικανό μπορεί να έχει έναν συμβολικό αντίκτυπο», είχε δηλώσει η αδελφή Ναταλί Μπεκάρτ, η πρώτη γυναίκα που της επετράπη να ψηφίσει στη Σύνοδο των Επισκόπων το 2021. «Γι' αυτό μιλάω για μια διαδικασία ενδυνάμωσης. Μεταξύ των γυναικών, ιδίως των θεολόγων, που συμμετείχαν στη Σύνοδο το 2024, κάποιες δεν είχαν ποτέ ξαναπροσκληθεί να μιλήσουν μπροστά σε ιερείς, ποιμαντικούς υπαλλήλους ή επισκόπους στη χώρα τους. Τώρα το κάνουν».
Ο Πάπας Φραγκίσκος στήριξε έντονα τη συνεχιζόμενη συμμετοχή γυναικών σε ηγετικές θέσεις στη Ρωμαϊκή Κουρία (το διοικητικό όργανο της Εκκλησίας), ενώ επέτρεψε στις ενορίες τον επίσημο διορισμό γυναικών ως κατηχητριών και αναγνωστριών· ρόλοι που προηγουμένως προορίζονταν μόνο για άνδρες. Επιπλέον, τόνισε την ανάγκη να σπουδάζουν και να διδάσκουν θεολογία, όλο και περισσότερες γυναίκες.
Αξίζει να σημειωθεί, πως ο Πάπας Φραγκίσκος κατά τη διάρκεια του παπικού του αξιώματος, παραδέχτηκε πως οι γυναίκες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν εμπόδια και προκλήσεις, και περιορισμένες ευκαιρίες για συμμετοχή τους στις τοπικές Εκκλησίες. Για την ακρίβεια, στην αυτοβιογραφία του, που δημοσιεύτηκε τον Ιανουάριο, έγραψε για την «επείγουσα πρόκληση» να συμπεριληφθούν οι γυναίκες σε κεντρικούς ρόλους, σε όλα τα επίπεδα της εκκλησιαστικής ζωής.
Από την άλλη, αν και ο Πάπας Φραγκίσκος ήταν ειλικρινής στον διάλογο για τις γυναίκες και την Εκκλησία, η κληρονομιά του παραμένει αντιφατική. Οι γυναίκες διορίστηκαν σε διοικητικές και διαχειριστικές θέσεις, αλλά η λήψη αποφάσεων και η ποιμαντική διακονία παραμένουν αποκλειστικά στα χέρια αντρών κληρικών.
Το γεγονός πως ο Πάπας Φραγκίσκος έδωσε έμφαση στη «θηλυκή φύση» των γυναικών, αντί για τα ταλέντα και τις ικανότητές τους, περιόρισε τις δυνατότητές τους. Και παρόλο που κατήγγειλε τις διακρίσεις εναντίον των γυναικών στη γενικότερη κοινωνία, εξέφρασε την αντίθεσή του στον σύγχρονο φεμινισμό, τον οποίο χαρακτήρισε «ιδεολογία του φύλου».
Επιπλέον, παρά τις διαρκείς συζητήσεις, ο Πάπας Φραγκίσκος δεν ανταποκρίθηκε ουσιαστικά στα αιτήματα για μεγαλύτερο ρόλο των γυναικών στη διακονία. Οι γυναίκες δεν επιτρέπεται να κηρύττουν κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας ή να χειροτονούνται ως ιέρειες ή διάκονοι, παρά τις πολυάριθμες προσπάθειες μεταρρυθμιστικών καθολικών ομάδων να προωθήσουν την ένταξή τους.
Η Διεθνής Έρευνα Καθολικών Γυναικών του 2023, με πάνω από 17.000 συμμετέχουσες από 104 χώρες, έδειξε πως οι γυναίκες επιθυμούν μεταρρυθμίσεις που να αναγνωρίζουν την ηγετική τους ικανότητα και τη συμβολή τους στις εκκλησιαστικές κοινότητες. Περισσότερες από οκτώ στις δέκα (84%) υποστήριξαν την ανάγκη μεταρρυθμίσεων. Τα δύο τρίτα (68%) συμφώνησαν ότι οι γυναίκες θα έπρεπε να μπορούν να χειροτονηθούν, ενώ τα τρία τέταρτα (78%) υποστήριξαν το δικαίωμα των γυναικών να κηρύττουν στη Λειτουργία. Η έρευνα ανέδειξε βαθιά απογοήτευση και απόγνωση από το γεγονός ότι δεν αναγνωρίζονται τα χαρίσματα και οι ικανότητες των γυναικών.
Ακόμη πιο ανησυχητικό ήταν ότι, δεκαετίες μετά την αναφορά περιστατικών κακοποίησης στο Βατικανό, ο Πάπας Φραγκίσκος παραδέχτηκε δημόσια ότι οι γυναίκες, ειδικά οι μοναχές, επηρεάστηκαν σοβαρά από πνευματική και σεξουαλική κακοποίηση. Αν και αυτή η αναγνώριση είναι σημαντική, οι αντιδράσεις της Εκκλησίας παραμένουν ανεπαρκείς και απαιτούνται περισσότερες ενέργειες για την προστασία των γυναικών σε ποιμαντικά περιβάλλοντα.
