Η ανεξέλεγκτη εξάπλωση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης συνδέεται πλέον άμεσα με την επιδείνωση της ψυχικής υγείας των παιδιών και των εφήβων παγκοσμίως, όπως προκύπτει από την ετήσια έκθεση του Ιδρύματος KidsRights, που δόθηκε πρόσφατα στη δημοσιότητα σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Erasmus του Ρότερνταμ.
Η έκθεση αποτελεί ηχηρή προειδοποίηση για την επείγουσα ανάγκη ανάληψης δράσης, καθώς ο ψηφιακός εθισμός και η έκθεση σε επιβλαβές διαδικτυακό περιεχόμενο επηρεάζουν αρνητικά την ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη εκατομμυρίων νέων.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάζονται στην έκθεση, τουλάχιστον το 14% των παιδιών και εφήβων ηλικίας 10 έως 19 ετών αντιμετωπίζουν προβλήματα ψυχικής υγείας. Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι ο παγκόσμιος μέσος όρος αυτοκτονιών στους εφήβους ηλικίας 15 έως 19 ετών φτάνει τις 6 περιπτώσεις ανά 100.000 νέους. Οι αριθμοί αυτοί αποτυπώνουν την πραγματική έκταση μιας κρίσης που εντείνεται, καθώς η ψηφιακή ζωή γίνεται όλο και πιο κυρίαρχη στην καθημερινότητα των παιδιών.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην Ευρώπη, όπου το 39% των εφήβων ηλικίας 15 ετών χρησιμοποιεί τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σε καθημερινή βάση. Η χρήση αυτή δεν περιορίζεται απλώς στην επικοινωνία με φίλους, αλλά σχετίζεται άμεσα με την αναζήτηση κοινωνικής αποδοχής, την έκθεση σε επιβλαβή πρότυπα σώματος και την παθητική κατανάλωση περιεχομένου που ενισχύει το άγχος, την κατάθλιψη και τα αισθήματα μοναξιάς.
Ο Μαρκ Ντουλαέρτ, πρόεδρος του KidsRights, τόνισε:
«Η κρίση ψυχικής υγείας των παιδιών μας έχει φτάσει σε σημείο καμπής. Η ανεξέλεγκτη εξάπλωση των πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης δίνει προτεραιότητα στην εμπλοκή και το κέρδος, εις βάρος της ασφάλειας και της ευημερίας των παιδιών».
Παράλληλα, έκανε έκκληση για ολοκληρωμένες στρατηγικές, όπως η υποχρεωτική αξιολόγηση των επιπτώσεων στις παιδικές ζωές για κάθε νέα ψηφιακή πλατφόρμα, η διαφάνεια των αλγορίθμων και η σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα με στόχο την προστασία των νέων χρηστών.
Η Ολλανδία, που φιλοξενεί την έδρα της οργάνωσης KidsRights, βρίσκεται πλέον εκτός των 20 πρώτων χωρών του Δείκτη KidsRights Index για το 2024, καταλαμβάνοντας την 21η θέση, ενώ μόλις πριν δύο χρόνια βρισκόταν στην 4η. Οι χαμηλές επιδόσεις στους τομείς της υγείας (63η θέση), της ποιότητας ζωής (25η) και του ευνοϊκού περιβάλλοντος (101η) υπογραμμίζουν τα κενά στις πολιτικές προστασίας των παιδιών, ιδίως στον τομέα της ψηφιακής ασφάλειας.
Η σειρά του Netflix Adolescence, που προβλήθηκε νωρίτερα φέτος και προκάλεσε παγκόσμια αναστάτωση, ενίσχυσε τις ανησυχίες για τις επιπτώσεις του διαδικτυακού περιβάλλοντος στη νεανική ψυχοσύνθεση. Ωστόσο, όπως σημειώνει ο Dullaert, η αγανάκτηση δεν αρκεί: «Χρειαζόμαστε δράση, όχι μόνο οργή. Οι κυβερνήσεις πρέπει να πάνε πέρα από τις αντιδράσεις και να θεσπίσουν προληπτικά μέτρα που θα προστατεύουν την επόμενη γενιά».
Το ψηφιακό τοπίο αλλάζει ραγδαία, όμως οι θεσμοί παραμένουν σε μεγάλο βαθμό απροετοίμαστοι. Η έκθεση του KidsRights αποτελεί ξεκάθαρο μήνυμα: χωρίς αποφασιστικές παρεμβάσεις, η ψυχική υγεία των παιδιών θα συνεχίσει να επιδεινώνεται, με το τίμημα να είναι βαρύ τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο.
