Βοηθούν τα βιβλία των καλοκαιρινών διακοπών την ψυχική υγεία; Η βιβλιοθεραπεία υποστηρίζει πως ναι

Το καλοκαίρι, για πολλούς εκεί έξω, είναι η κατάλληλη ευκαιρία για να διαβάσουν ένα βιβλίο (ίσως και περισσότερα) - ένα μυθιστόρημα που θα τους κρατήσει σε αγωνία και θα τους εγκλωβίσει στην ιστορία του. Εκτός όμως από την ευχάριστη απόδραση, υπάρχουν και εκείνα που προσφέρουν πολλά περισσότερα. Σύμφωνα με τη θεωρία της βιβλιοθεραπείας, μπορούν να συμβάλουν μέχρι και στη βελτίωση της ψυχικής υγείας.

Αν και ο όρος καθιερώθηκε το 1916 από τον Αμερικανό δοκιμιογράφο και ιερέα Σάμιουελ Μακχόρντ Κρόδερς, έχει πολύ βαθύτερες ρίζες. Ήδη από τις αρχές του 19ου αιώνα, γιατροί και ψυχίατροι στις ΗΠΑ, πίστευαν πως η ανάγνωση βοηθούσε τους ασθενείς τους τόσο πολύ, που προωθούσαν την ύπαρξη βιβλιοθηκών στα νοσοκομεία.

LIFE NOW

20 βιβλία που αξίζει να διαβάσεις το καλοκαίρι

Όσον αφορά τη σύγχρονη εποχή, η βιβλιοθεραπεία εμφανίζεται με διάφορες μορφές. Μπορεί, για παράδειγμα, να περιλαμβάνει την ανάγνωση βιβλίων αυτοβοήθειας και ειδικών εγχειριδίων, προτεινόμενων από επαγγελματίες ψυχικής υγείας. Παράλληλα, την εμφάνισή της έχει κάνει και η δημιουργική βιβλιοθεραπεία, η οποία χρησιμοποιεί μυθιστορήματα, ποίηση, θεατρικά έργα ή ακόμα και παιδικά βιβλία, με στόχο την ψυχολογική υποστήριξη του αναγνώστη.

Ο Hoi Cheu, καθηγητής και θεραπευτής στο Laurentian University στον Καναδά, χρησιμοποιεί τη βιβλιοθεραπεία για να βοηθήσει ασθενείς που αντιμετωπίζουν συναισθηματικές δυσκολίες, όπως η μοναξιά. Υποστηρίζει ότι για να είναι αποτελεσματική η βιβλιοθεραπεία, ο θεραπευτής πρέπει πρώτα να κατανοήσει την «ιστορία του ασθενούς». Στη συνέχεια, ο ασθενής καλείται να επιλέξει αναγνώσματα που τον ενδιαφέρουν, ώστε να αξιολογηθεί πώς ανταποκρίνεται σε αυτά. Ο Cheu παρομοιάζει τη διαδικασία με την παραδοσιακή κινεζική βοτανοθεραπεία: «Η λογοτεχνία είναι εργαλείο, όχι φάρμακο».

Με τη σειρά του ο Τζέιμς Κάρνεϊ, αναπληρωτής καθηγητής στο London Interdisciplinary School, έχει μελετήσει τη δημιουργική βιβλιοθεραπεία μέσω ερωτηματολογίων και μικρών πειραμάτων. Τα αποτελέσματά του δείχνουν πως η συζήτηση γύρω από το βιβλίο είναι αυτό που τελικά ωφελεί. Όταν το περιεχόμενο του βιβλίου αναλύεται με έναν θεραπευτή ή μέσα σε ομάδα, τότε αναδεικνύεται η προσωπική του σημασία. «Ένα βιβλίο αποκτά δύναμη μέσα από την κουβέντα», τονίζει.

Η δημιουργική βιβλιοθεραπεία -που βασίζεται στη μυθοπλασία αντί για αυτοβοήθεια- θεωρείται εξίσου αποτελεσματική γιατί προσφέρει έναν έμμεσο αλλά ασφαλή τρόπο προσέγγισης δύσκολων θεμάτων. Ο Κάρνεϊ εξηγεί ότι όταν ένας άνθρωπος βιώνει μια οδυνηρή κατάσταση, όπως προβλήματα στον γάμο του, μπορεί να ωφεληθεί διαβάζοντας ένα μυθιστόρημα με παρόμοια θεματολογία. Μέσα από τη μυθοπλασία, ο αναγνώστης κάνει έναν "προσομοιωτικό διάλογο" με το πρόβλημα χωρίς να το βιώνει απευθείας.

Παρότι η βιβλιοθεραπεία δείχνει πολλά υποσχόμενη, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι δεν είναι κατάλληλη για όλους τους ανθρώπους ή όλα τα θέματα. Κάποια βιβλία μπορεί να περιλαμβάνουν περιεχόμενο που είναι τραυματικό για κάποιους. Ωστόσο, είναι σημαντικό το ότι η ανάγνωση μπορεί να μετατραπεί από απλή απόλαυση σε ουσιαστικό εργαλείο ψυχικής ενδυνάμωσης.