Μπορεί οι Pussy Riot να είναι και όλα αυτά μαζί.
Μουσική και φεμινιστική πολιτική κολεκτίβα, διαμορφωμένη αρχικά από δύο μέλη της αναρχικής, καλλιτεχνικής κολεκτίβας ονόματι "Voina" η οποία ήταν γνωστή από τις performance art δράσεις τους, μέχρι τις διαμαρτυρίες στους δρόμους και βανδαλισμούς. Γυναίκες που μοιράζονται τις ίδιες αξίες και ιδανικά που βρέθηκαν στις ίδιες διαμαρτυρίες κατά του Πούτιν στη Μόσχα, οι Pussy Riot με όπλα την punk δεοντολογία, τον πολιτικό ακτιβισμό, το εξοργιστικό performance και μερικές πολύχρωμες μπαλακλάβες, μάχονται κατά της κυβέρνησης του Πούτιν αλλά και οποιασδήποτε πατριαρχικής και φασιστικής μορφής εξουσίας. Υπέρμαχοι των δικαιωμάτων της LGBTQ κοινότητας, με αναρχική ιδεολογία, οι Pussy Riot χρησιμοποίησαν εξτρεμιστικές μορφές διαμαρτυρίας με σκοπό να προκαλέσουν τις αντίστοιχα ακραίες αντιδράσεις της κυβέρνησης, έτσι ώστε όχι μόνο να αποδείξουν πως ο φεμινισμός είναι αναγκαίος, αλλά και ξεσκεπάζοντας τη σεξιστική σύνθεση της Ρωσικής κυβέρνησης.
Πολύχρωμες μπαλακλάβες, φορέματα και καλσόν σε έντονα neon χρώματα είναι από τα χαρακτηριστικά της εμφάνισης των Pussy Riot, με σκοπό η προσοχή να στραφεί στην δράση τους ως ακτιβίστριες και όχι στις προσωπικότητές τους. Ακόμα ένας λόγος είναι πως επειδή η Nazezhda 'Nadya' Tolokonnikova ήταν ένα από τα μέλη των Voina, ήθελε να δείξει πως οι Pussy Riot ήταν ένα νέο group και δεν είχε καμία σχέση μαζί τους (Η ίδια αναφέρει πως υπήρξε ένα μέλος των Voina το οποίο έλεγε πως οι γυναίκες δεν μπορούν να παράξουν τέχνη και αυτός ήταν και ο λόγος που έφυγε από την κολεκτίβα). Οι μάσκες τους δεν έχουν να κάνουν με το να προστατέψουν τις ταυτότητες τους από την αστυνομία, αφού ήξεραν ποιες είναι από την πρώτη στιγμή -ακούν όλες τις συζητήσεις ακτιβιστικών ομάδων στο τηλέφωνο, όπως έχει δηλώσει η Nadya. Όσον αφορά τα ρούχα που διαλέγουν, η Tolokonnikova αναφέρει σε μία συνέντευξή της: "Οπότε, είχαμε το 'Riot' και κάπως έπρεπε να αντιπροσωπεύσουμε το 'Pussy', και τι είναι το 'pussy'; Κάλτσες και φορέματα. Ήταν επίπονο για όλες μας να φοράμε καλσόν και κάλτσες τότε, αφού προτιμούσαμε να φοράμε άνετα ρούχα. Δεν μας άρεσε, αλλά έπρεπε να αντιπροσωπεύσουμε το 'pussy' στην εικόνα μας." Επιπλέον, η Nadya αναφέρει πως ο λόγος που διάλεξαν αυτά τα χρώματα ήταν 'χαζός', απλά δεν ήθελαν να μοιάζουν με τρομοκράτισσες. "Δεν θέλαμε να τρομάζουμε τους ανθρώπους, θέλαμε να είμαστε διασκεδαστικές, οπότε αποφασίσαμε να μοιάζουμε με κλόουν."
Κύριο στοιχείο της δράσης τους από το ξεκίνημά τους το 2011, ήταν οι guerilla εμφανίσεις τους σε διάφορα μέρη της Μόσχας, εντελώς απρόσμενα, πράγμα που τους έδινε την ευκαιρία να μπορούν να ξεφεύγουν από τις αρχές. Τον Φεβρουάριο του 2012, εισέβαλλαν στον Καθεδρικό Ναό του Σωτήρος Χριστού και τραγούδησαν το “Punk Prayer” στο οποίο καταδικάζουν τον Πούτιν και την εκκλησία, καθώς επικαλούνται την Παναγία να τις ακολουθήσει στον φεμινιστικό τους αγώνα. Η πράξη τους αυτή, εκτός από το να τις τοποθετήσει στο επίκεντρο της προσοχής των media σε παγκόσμιο επίπεδο, καταδίκασε τρεις από αυτές σε φυλάκιση και ανάγκασε τις υπόλοιπες να φύγουν απ΄ τη χώρα. Αποφυλακίστηκε πρώτη η Yekaterina Samutsevich και μετά από σχεδόν δύο χρόνια, η Nadezhda Tolokonnikova και η Masha Alyokhina.
Οι Pussy Riot συνέχισαν τη δράση τους λίγο καιρό αργότερα, με μία εμφάνιση υπό τους ήχους του κομματιού “Ο Πούτιν θα σε μάθει να αγαπάς τη Μητέρα Πατρίδα”, η οποία κατέληξε σε επίθεση με μαστίγια από την πολιτοφυλακή του Σότσι και λίγο αργότερα σε επίθεση ακροδεξιών με κουβάδες με μπογιά. Η Masha και η Nazezhda, μετά την αποφυλάκισή τους δημιούργησαν την οργάνωση “Zona Prava” μέσω της οποίας υποστηρίζουν τα δικαιώματα των κρατουμένων των Ρωσικών φυλακών, με αφορμή τις δυσκολίες που πέρασαν οι ίδιες όσον βρίσκονταν υπό κράτηση. Aργότερα, οι δύο τους εμφανίστηκαν στη σειρά House of Cards όπου έπαιζαν τους εαυτούς τους στο πλευρό του προέδρου των ΗΠΑ, ο οποίος προσπαθούσε να διασύρει τον Ρώσο Πρόεδρο –όλοι μπορούμε να καταλάβουμε τον παραλληλισμό. Tο “Straight Outta Vagina” βγαίνει με αγγλόφωνο στίχο ως απάντηση στο "Grab them by the pussy" του Donald Trump, για να του θυμίσουν από που προήλθε και λίγο μετά το "Make America Great Again" το οποίο κυκλοφόρησε κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του Trump και πραγματεύεται έναν κόσμο με τον ίδιο για Πρόεδρο των ΗΠΑ (προοικονομία, θα έλεγε κανείς). Στο video του κομματιού, οι παρουσιαστές ειδήσεων φωνάζουν "Όχι άλλοι Μουσουλμάνοι!", ενώ μία γυναίκα σφραγίζεται στο δέρμα της με τη φράση "Fat Pig".
Εχθές, δύο από τα μέλη των Pussy Riot, Masha Alyokhina και Sasha Bogino επισκέφθηκαν την Ελλάδα και μίλησαν στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση. Η Masha είναι ένα από τα πρώτα μέλη που μπήκαν στις Pussy Riot, βρισκόταν σε όλα τα θρυλικά performances και αργότερα στη φυλακή, ενώ η Sasha είναι επίσης δημοσιογράφος στο αντικυβερνητικό site Mediazona, το οποίο αναπαράγει την πραγματικότητα της κατάστασης στη Ρωσία.
Αυτό που βίωσα, ωστόσο, σίγουρα δεν ήταν αυτό που περίμενα.
Έφτασα έξω από το κτίριο της Στέγης και μέσα μου έβραζα από ενθουσιασμό. Συχνά θεοποιούμε κάποιους ανθρώπους, πόσο μάλλον όταν εκείνοι πρεσβεύουν και μοιράζονται κοινά ιδεώδη με εμάς και κυρίως μάχονται γι' αυτά. Στη συγκεκριμένη περίπτωση όμως, ισχύει το "Never meet your idols". Η Masha και η Sasha ανέβηκαν στη σκηνή χαμογελαστές και πήραν τις θέσεις τους αριστερά και δεξιά του Δημήτρη Παπανικολάου, ο οποίος κατεύθυνε τη συζήτηση. Ο διάλογος ξεκίνησε με τον κο Παπανικολάου να απευθύνεται στη Masha και να τη ρωτάει, φυσικά, για το θρυλικό performance στον Καθεδρικό Ναό του Σωτήρος Χριστού στη Μόσχα. Εκείνη του απαντάει: "Ξεκινήσαμε πριν από αυτό." "Ναι, φυσικά ξεκινήσατε πριν από αυτό, αλλά εκείνη την ημέρα τι έγινε;" επαναλαμβάνει, προσπερνώντας το. Η Masha του απαντάει το ίδιο. Τότε, ο Παπανικολάου "δέχεται" να του πει μερικά πράγματα για το πώς ξεκίνησαν και η Masha παίρνει πολύ διστακτικά τον λόγο, απρόσμενα αδιάφορα και περίεργα περιεκτικά. Πράγμα το οποίο συνεχίστηκε για όλη την υπόλοιπη διάρκεια της συζήτησης.
Αφού καταφέραμε να ακούσουμε μερικές πληροφορίες για τη δράση των Pussy Riot -πληροφοριακά και όχι εμπειρικά- είδαμε ένα κομμάτι ενός ντοκιμαντέρ για την κολεκτίβα, που πρόκειται να παρουσιαστεί σύντομα. Ειλικρινά, αυτό ίσως να ήταν το μοναδικό ενδιαφέρον της υπόθεσης. Η Masha παραδόξως φαινόταν σαν να μην ήθελε πραγματικά να δώσει πολλά πράγματα στο κοινό, "ακουμπώντας" στην ευχέρεια της Sasha στην αγγλική γλώσσα, η οποία από την άλλη περιορίστηκε κυρίως στην προώθηση του Mediazona. Μάλιστα, η ίδια ανέφερε πως βρίσκεται στη θέση εκείνη, επειδή είναι η μόνη από τους δημοσιογράφους του site που μιλάει Αγγλικά. Για να μην παρεξηθώ, η κυβέρνηση της Ρωσίας και οι περιορισμοί που θέτει στα media είναι η ουσία της υπόθεσης, είναι ο λόγος που η και Sasha Bogino βρισκόταν στη θέση εκείνη και μιλούσε δημόσια και ανοιχτά περί της καταπίεσης του λαού της Ρωσίας. Βέβαια, οι πληροφορίες αυτές κατά μεγάλο μέρος τους, ήταν πληροφορίες που μπορεί να μάθει ο καθένας με πρόσβαση στο διαδύκτιο, δηλαδή στο Mediazona, του οποίου το promotion ήταν τόσο εμφανές που ήταν απλά απογοητευτικό και μετά από ένα σημείο έγινε απλά κουραστικό. Μάλιστα, από την αρχή ακόμα, η ίδια η Masha κατάφερε να απομαγεύσει το κοινό. Όταν ρωτήθηκε για το ποιός χρηματοδοτεί τα projects τους, απάντησε: "Αυτές οι ομιλίες," με ύφος που κάθε άλλο παρά επαναστατικό και παρακινητικό ήταν.
Δυστυχώς -και εννοώ το δυστυχώς- ολόκληρη αυτή η συζήτηση, ομιλία, ό,τι κι αν ήταν, σίγουρα δεν ανταποκρίθηκε ούτε στις προσδοκίες μου και μάλλον ούτε του κοινού. Δεν ακούσαμε ποτέ τίποτα για τις εμπειρίες της Masha ως μέλος των Pussy Riot, δεν ακούσαμε τίποτα κοντά σε μανιφέστο όπως δηλώνει πως είναι το βιβλίο που έχει γράψει, το μόνο που ακούσαμε και είδαμε ήταν ένα μέλος μιας φεμινιστικής και πολιτικής κολεκτίβας που περίμενε να περάσουν δύο ώρες, κοιτώντας συχνά το κινητό της, για να πάρει τα χρήματα που της αναλογούσαν. Στη συνέχεια, μία ερώτηση από το κοινό αναφέρθηκε στον φεμινισμό (θέμα για το οποίο δεν είχαμε ακούσει τίποτα ως τώρα) και στη Hillary Clinton. Η Masha απάντησε πως γνώρισε, όντως, την Clinton, με την οποία δεν μίλησε πολύ, εν αντιθέσει μίλησε με τον Bill Clinton, τον οποίο μάλιστα θεωρεί και ένα icon των 90s -ο τόνος της φανέρωσε σχεδόν συμπάθεια και εκεί πραγματικά μπερδεύτηκα. Χρειάζεται να σημειώσουμε το λάθος στην όλη κατάσταση;
Δεν υπάρχει νόημα στο να αναλύσω λεπτομερώς το τι ειπώθηκε και τι όχι, άλλωστε η ομιλία υπάρχει online. Αυτό που εγώ έζησα, ήταν μία συνεχόμενη ψυχωτική αναφορά στον Πούτιν, που σωστά υπήρχε προφανέστατα, αλλά ο φεμινισμός και ο φασισμός δεν υπάρχει μόνο στη Ρωσία. Πώς αντιπροσωπεύεις τέτοια ιδανικά όταν δεν αναφέρεσαι ουδεμία στιγμή σε άλλες χώρες και ηπείρους όταν έχεις τη δεδομένη στιγμή τη δύναμη να το κάνεις; Όταν δεν αναφέρεσαι σε έγχρωμες γυναίκες, σε γυναίκες άλλων θρησκειών και πολιτισμών; Ποιος ακριβώς είναι ο ρόλος σου σε μία ευκαιρία που σου δόθηκε να μιλήσεις σε ένα κοινό γεμάτο από ανθρώπους όλων των ηλικιών -μάλιστα και πολύ νεαρών ηλικιών- που κάθονται από κάτω και περιμένουν από εσένα να μάθουν, να ταυτιστούν, να εμπνευστούν;
Αυτό που θέλω να πω, κλείνοντας, είναι μόνο το πόσο απογοητεύθηκα. Το ένα και μοναδικό σημείο που με έκανε να αναθαρρήσω ελαφρώς ήταν όταν κάποιος αναφέρθηκε στον pretentious φεμινισμό και η Masha απάντησε "Δεν ξέρω τι θα πει αληθινή και μη αληθινή φεμινίστρια.." Και αμέσως μετά έκανε μία ακόμη παύση για να πάρει τον λόγο η Sasha και να γυρίσει πάλι η συζήτηση σε γενικότητες. Τι έμαθα από τα δύο μέλη των Pussy Riot; Τίποτα απολύτως -εκτός από πληροφορίες. Εγώ, μια γυναίκα το 2017, στην Ελλάδα, δεν ένιωσα τίποτα κοντά σε αυτό που περίμενα να νιώσω. Ενδεχομένως να είχα πολλές προσδοκίες, δεν ξέρω. Στην τελευταία ερώτηση που έγινε από το κοινό, μία κοπέλα είπε: "Γεια σας, αδερφές. Ελπίζω να πληρωθείτε καλά για το ότι βρεθήκατε εδώ και σας φώναξαν, σας διέκοψαν και σας έκαναν mansplaining. [...] Τι έχετε να πείτε στις φεμινίστριες εδώ στην Ελλάδα σαν συμβουλή;" Εκεί αναθάρρησα ξανά. Όχι μόνο για την κοπέλα απ' το κοινό που είχε απόλυτο δίκιο, αλλά για την απάντηση. Η Masha είπε κάτι του τύπου "Θα ξανάρθω" "Μου αρέσει" και η Sasha περιορίστηκε στο "You go, girls!" προσθέτοντας τις αντιδράσεις που έχει δεχτεί για τα κοντά της μαλλιά. Το πόσο κοκκίνησαν τα μάγουλά της από την ένταση εκείνη τη στιγμή σε συνδυασμό με το νεαρό της ηλικίας της με έκαναν να χαμογελάσω, πράγματι, παρά το γεγονός πως τελικά δεν μου είπαν τίποτα.
Οι μισές θέσεις είχαν αδειάσει πριν το τέλος της ομιλίας, ωστόσο, εγώ έκατσα, περιμένα κάτι. Το οποίο δεν έγινε ποτέ, οπότε τα μάζεψα και βγήκα έξω, σχεδόν μουτρωμένη. Ναι, πράγματι, περίμενα πολλά.
