«Πρέπει να κόψεις τα μαλλιά σου, δεν μπορούμε να καταλάβουμε αν είσαι αγόρι ή κορίτσι». Αυτή την πρόταση δεν την έβγαλα από το μυαλό μου, την είπε σε συμμαθητή μου ο διευθυντής του σχολείου. Πηγαίναμε Δ’ Δημοτικού. Τα μακριά μαλλιά του γίνονταν θέμα τουλάχιστον μία φορά τον μήνα – τον κάλεσαν και στην πρωινή προσευχή, μπροστά σε όλο το σχολείο. Είχαν φωνάξει τους γονείς του, του απαγόρευσαν να κάνει παρέλαση. Κι όχι σε ένα απομονωμένο χωριό, το ’60, αλλά στην Αθήνα του 2003.
Με μία καμπάνια, η Pantene καταρρίπτει ένα ακόμη στερεότυπο. Με hashtag #HairHasNoGender, φέρνοντας στο προσκήνιο 5 queer άτομα, αληθινά μέλη της ελληνικής ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, που μοιράζονται υπερήφανα τις δικές τους ιστορίες και μιλούν για ενδυνάμωση και ορατότητα αναφερόμενα στα εντυπωσιακά, λαμπερά μαλλιά τους.
Σύμφωνα με διεθνή έρευνα που πραγματοποίησε το Pantene το 2017, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Yale, τα μαλλιά παίζουν καθοριστικό ρόλο στην αυτοεκτίμηση και αποτελούν σημαντική προέκταση και έκφραση της ταυτότητας του κάθε ατόμου. Ο αντίκτυπος που έχουν τα μαλλιά στην ψυχολογική και συναισθηματική ισορροπία του ατόμου είναι τόσο ισχυρός που συχνά ξεφεύγει από το πλαίσιο της εξωτερικής εικόνας. Αυτή η διαπίστωση βρίσκει ακόμα συχνότερη εφαρμογή στα μέλη της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, όπου τα μαλλιά συχνά αποτελούν το πρώτο στάδιο σε ζητήματα coming out, αυτοπροσδιορισμού, φυλομετάβασης, προσωπικής ενδυνάμωσης κ.λπ. Από την άλλη, συχνά διαπιστώνονται στην κοινωνία διακρίσεις, προκαταλήψεις, ακόμα και misgendering (λανθασμένη απόδοση διαφορετικού γένους από αυτό με το οποίο αυτοπροσδιορίζεται το άτομο) που συνδέονται με την εικόνα, ενώ τα στερεότυπα που κάνουν λόγο για «αντρικά» και «γυναικεία» μαλλιά, «αντρικά» και «γυναικεία» κουρέματα, τόσο στους επαγγελματικούς χώρους περιποίησης μαλλιών όσο και έξω από αυτούς, παραμένουν κραταιά.
Ο Δήμος αυτοπροσδιορίζεται ως cis gay άντρας. Μιλώντας για τα στερεότυπα που συχνά είναι συνδεδεμένα με τα μαλλιά και την εξωτερική εμφάνιση, επισημαίνει ότι εδώ μπαίνει πάλι το κομμάτι του cis προνομίου και της πατριαρχίας: Ένα αγόρι «επιτρέπεται» να έχει μακριά μαλλιά, γιατί μπορεί να μοιάζει με ροκστάρ, είναι άντρας, μπορεί να κάνει ό,τι θέλει, ενώ το να έχει κοντά μαλλιά ένα κορίτσι είναι συχνά αντικείμενο κριτικής. «Μη φοβάσαι, σταμάτα να φοβάσαι», θα έλεγε στον πεντάχρονο εαυτό του.
«Πρώτα μάκρυνα τα μαλλιά μου και μετά είπα στους γονείς μου: “αισθάνομαι, είμαι γυναίκα”», λέει η Καίτη για την εποχή που βρέθηκε στο ταξίδι της φυλομετάβασης. «Τα αγαπάω, τα περιποιούμαι, κάθε τρεις μέρες πηγαίνω στο κομμωτήριο να βάλω τις μασκούλες μου, έχω μια σχέση εξάρτησης μαζί τους. Είναι μεν ένα εξωτερικό χαρακτηριστικό, αλλά είναι ικανό να αλλάξει την ψυχολογία σου – όχι μόνο αναφορικά με την ταυτότητα φύλου αλλά με την ταυτότητα γενικότερα. Έχουμε παλέψει τόσο πολύ γι’ αυτή την ταυτότητα και για την ελεύθερη έκφραση!».
Η/Το LEX μεγάλωσε στο Ηράκλειο της Κρήτης και αυτοπροσδιορίζεται ως non-binary άτομο. Τα μαλλιά της ήταν ανέκαθεν στοιχείο της ταυτότητάς της, ένα στοιχείο που, όπως δηλώνει, τη χαρακτηρίζει 100%. «Νομίζω πως τελικά δεν έχει σημασία το όποιο στερεότυπο, αλλά το πώς το διαχειρίζεσαι. Σίγουρα νιώθω πιο όμορφη όταν έχω μακριά μαλλιά. Δεν είναι κακό, ακόμα κι αν ακούγεται στερεοτυπικό το ότι με τα μακριά μαλλιά νιώθω πιο θηλυκή, από τη στιγμή που εγώ νιώθω όμορφα έτσι», εξηγεί.
Η Νικόλ, που αυτοπροσδιορίζεται αυτήν τη στιγμή ως cis gay γυναίκα, θεωρεί πως τα μαλλιά είναι στοιχείο της προσωπικότητάς της. «Ένιωθα πολύ άνετα με αυτό. Αλλά, πάλι, άρχισαν να με μπερδεύουν. Θυμάμαι να πηγαίνω σε έναν φούρνο και φεύγοντας να ακούω την πωλήτρια να αναρωτιέται “ήταν κορίτσι ή αγόρι;”. Τότε όμως άρχισε να μου αρέσει, να φλερτάρω με την ιδέα να μπερδεύω τον άλλο ως προς την ταυτότητα φύλου μου. Βρισκόμουν πολύ κοντά στο τι εστί άφυλο. Δεν καταλαβαίνω τι σημαίνουν οι όροι “γυναίκα”, “άνδρας”... Εγώ πάντα πειραματιζόμουν και με το ντύσιμο, έκανα διαφορετικό στυλιζάρισμα για να δω πώς αντιδρά ο κόσμος. Κάπως σαν κοινωνικό πείραμα. Δεν είναι εύκολο. Το να διασαλεύεις πρότυπα και στερεότυπα σίγουρα επιφέρει συγκρούσεις, αλλά νομίζω ότι πάντα, όταν ακολουθούμε το ένστικτό μας και τη βαθύτερη δική μας αλήθεια –όχι την αλήθεια των άλλων–, οδηγούμαστε έστω και σε ψήγματα ευτυχίας. Γενικά εγώ είμαι ευγνώμων για όσα έχω και είμαι χαρούμενη», δηλώνει.
Ο Θέμης είναι σκηνοθέτης και ηθοποιός, αυτοπροσδιορίζεται ως cis gay άντρας, ενώ η drag περσόνα του, η Holly Grace, είναι μάλλον λεσβία, όπως λέει, γιατί «ενώ της αρέσουν οι άντρες, βρίσκει στη γυναικεία αλληλεγγύη κάτι πολύ ανώτερο». «Θυμάμαι να μπερδεύουν το φύλο μου όταν ήμουν μικρότερος, με βάση αυτό που έβλεπαν στα μαλλιά μου. Κάποια στιγμή είχα οδηγηθεί να τα κόψω κοντά, γιατί είχα κουραστεί από το misgendering, αλλά κάθε πλάσμα πρέπει να μπορεί να εκφράζεται και να έχει τα μαλλιά του όπως εκείνο θέλει», λέει.
