Λίμνη Κάρλα: Η ιστορία της λίμνης που αποξηράθηκε, ξαναδημιουργήθηκε και πλέον απειλεί τη Θεσσαλία
JTeam
15 Σεπτεμβρίου 2023
Η Λίμνη Κάρλα, που την τελευταία εβδομάδα «απειλεί» τη Θεσσαλία καθώς τα νερά της έχουν ανέβει επικίνδυνα, μοιάζει να παίρνει τη δική της εκδίκηση για όλα όσα έχει «περάσει» τις τελευταίες δεκαετίες με τις παρεμβάσεις που έχουν γίνει.
Η λίμνη που στην αρχαιότητα ονομαζόταν Βοιβηίδα, αποξηράθηκε κόντρα στο σχέδιο που είχε εκπονηθεί τη δεκαετία του 1950 και τα τελευταία χρόνια αποφασίστηκε να δημιουργηθεί ξανά, καθώς οι επιπτώσεις στο περιβάλλον από εκείνη την απόφαση ήταν καταστροφικές.
Η λίμνη στα τέλη της δεκαετίας του '50 αποφασίστηκε να αποξηραθεί καθώς, όπως αναφέρεται, προκαλούσε προβλήματα στις αγροτικές καλλιέργειες. Οι βροχοπτώσεις στη Λίμνη Κάρλα δημιουργούσαν πλημμύρες στις γεωργικές καλλιέργειες που βρίσκονταν περιμετρικά. Μάλιστα ορισμένες βαλτώδεις εκτάσεις γύρω της προκαλούσαν την έντονη παρουσία εντόμων, ενώ είναι χαρακτηριστικό πως οι ντόπιοι την ονόμαζαν Βάλτο.
Το 1959 ανατέθηκε μελέτη από το υπουργείο Γεωργίας για την αξιοποίηση της πεδιάδας της Κάρλας με δεδομένα την κατασκευή ταμιευτήρα 64.700 στρεμμάτων, σήραγγας και τάφρων πεδινών υδάτων. Η λίμνη Κάρλα θα χρησιμοποιούνταν για άρδευση με αρδευτικά κανάλια και θα τροφοδοτούνταν με νερά του Πηνειού. Αντ' αυτού όμως τελικά κατασκευάστηκε σήραγγα για την ολοκληρωτική εκκένωση της λίμνης που άρχισε τον Ιανουάριο του 1957 και ολοκληρώθηκε τον Οκτώβρη του 1962.
Με την αποξήρανση της λίμνης φάνηκαν οι τρομακτικές επιπτώσεις από τη μη ολοκλήρωση του έργου όπως προβλεπόταν με την κατασκευή του ταμιευτήρα των 64.700 στρεμμάτων.
Όπως αναφέρει ο Φορέας Διαχείρισης της λίμνης, αυτές οι επιπτώσεις είναι περιβαλλοντικές αλλά και κοινωνικές:
- Ραγδαία πτώση της υπόγειας υδροφορίας
- Εισχώρηση του θαλάσσιου μετώπου στον ευρύτερο χώρο της περιοχής της Κάρλας
- Ρύπανση και επιπτώσεις στο κλειστό Παγασητικό κόλπο και εμφάνιση φυτοπλαγκτού
- Εμφάνιση ρηγμάτων μεγάλου βάθους και καταστροφή κτισμάτων
- Επιπτώσεις στην πανίδα και στην χλωρίδα της περιοχής
- Καταστροφή γεωτρήσεων και ξήρανση πηγών μεταξύ των οποίων και η Υπέρεια Κρήνη στο Βελεστίνο
- Αλλαγές στο μικροκλίμα της περιοχής
- Αδυναμία υδροδότησης πόλεων και οικισμών
Τα χωράφια που προήλθαν από την αποξήρανση της Κάρλας, έκτασης περίπου 78.000 στρεμμάτων, δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα οφέλη, καθώς πλημμύριζαν με την πρώτη νεροποντή. Επιπλέον τα άλατα που είχαν συσσωρευτεί στο έδαφος από την πρώην λίμνη δεν ευνοούσαν τις καλλιέργειες. Η λεκάνη της λίμνης δινόταν κατά χρήση στους ακτήμονες για καλλιέργεια σιτηρών, ενώ για 6 μήνες κάθε χρόνο η Πολιτεία εκμίσθωνε τα εδάφη αυτά στους κτηνοτρόφους της περιοχής.
Ο επαναπλημμυρισμός της λίμνης Κάρλα
Το Δεκέμβριο του 2010 άρχισαν τα έργα για τον επαναπλημμυρισμό μέρους της πρώην λίμνης Κάρλας με άντληση νερού από τον ποταμό Πηνειό. Το έργο συνέβαλε μεταξύ άλλων στην αντιπλημμυρική προστασία, την άρδευση 100.000 στρεμμάτων, την ενίσχυση της ύδρευσης της πόλης του Βόλου με 15 εκατ. κυβικά μέτρα νερού ετησίως ήτοι το 50% των αναγκών της πόλης, μερική αποκατάσταση του μικροκλίματος της περιοχής και την αποκατάσταση της χλωρίδας και της πανίδας. Μετά την επιτυχή άρδευση, η Λίμνη «εγκαινιάσθηκε» τον Οκτώβριο του 2018.
Λίμνη Κάρλα: Η ιστορία και η παράδοση
Η λίμνη Κάρλα απλωνόταν στην ανατολική Θεσσαλία στους νομούς Μαγνησίας και Λάρισας. Στο βόρειο τμήμα της είχε ελώδη μορφή και ουσιαστικά αποτελούσε μια άλλη λίμνη, τη Νεσσωνίδα. Όπως αναφέρει το Μουσείο Λιμναίου Πολιτισμού Κάρλας, το εμβαδόν της Κάρλας κυμαινόταν από 18.000 ως 41.000 στρέμματα. Ήταν ό,τι απέμεινε από την προϊστορική θεσσαλική λίμνη (« για τη Θεσσαλία λένε πως τον παλιό καιρό ήταν λίμνη…» γράφει ο Ηρόδοτος) και οφείλει το σχηματισμό της σε τεκτονικό βύθισμα πριν 2,5 εκατομμύρια χρόνια.
Η παράδοση λέει πως ο Ποσειδώνας προκάλεσε σεισμό, σχίστηκαν τα βουνά (περιοχή Τεμπών) και χύθηκαν τα νερά στο Αιγαίο. Έμεινε όμως η Βοιβηίδα στη Μαγνησία και ως το 1962 αποτέλεσε έναν απαράμιλλης αξίας υδροβιότοπο με πλούσια πανίδα και χλωρίδα.
Η λίμνη στην αρχαιότητα ονομαζόταν Βοιβηίς. Από το όνομά της και μόνο καταλαβαίνουμε τη θεϊκή καταγωγή της. Φοίβη –και στα θεσσαλικά Βοίβη με τροπή του Φ σε Β– ονομαζόταν η μητέρα της Λητούς, η οποία ήταν μητέρα του θεού Απόλλωνα, του θεού του φωτός. Θεϊκή και λαμπερή λοιπόν, η λίμνη. Με το ίδιο όνομα, Βοίβη, υπήρχε πόλη στις όχθες της Βοιβηίδας.
Στα μεσαιωνικά χρόνια ονομάστηκε Κάρλα, ίσως γιατί «την εποχή της καταλανοκρατίας, κάποιος Κάρολος δούκας νεμόταν τη λίμνη», σύμφωνα με τον Γ. Κορδάτο. Στα τελευταία χρόνια οι παρακάρλιοι κάτοικοι όταν μιλούν μεταξύ τους για τη λίμνη, την ονομάζουν Βάλτο.
