Οι βιασμοί γυναικών στο Κονγκό έχουν γίνει καθημερινότητα. Τώρα οι επιζήσασες δεν έχουν καν πρόσβαση σε περίθαλψη

Στην ανατολική Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, η έξαρση της σεξουαλικής βίας φτάνει πλέον σε επιδημικά επίπεδα. Σύμφωνα με ρεπορτάζ των New York Times, χιλιάδες γυναίκες και παιδιά πέφτουν θύματα βιασμού καθημερινά, ενώ οι επιζήσασες δεν έχουν πλέον πρόσβαση σε βασική ιατρική φροντίδα. Η ανθρωπιστική κρίση εντείνεται καθώς οι ένοπλες ομάδες, όπως ο αντάρτικος σχηματισμός M23, ελέγχουν μεγάλο μέρος της περιοχής και η ατιμωρησία των δραστών καθιστά κάθε αναφορά ανύπαρκτη.

Η περίπτωση της 22χρονης Deborah M., που ζει σε καταυλισμό εκτοπισμένων κοντά στη Goma, αποτυπώνει με τραγικό τρόπο την κατάσταση: Καθώς δεν υπήρχε τροφή ή νερό για εκείνη και τα παιδιά της στο camp που έμεναν, αποφάσισε να επιστρέψει στο σπίτι που εγκατέλειψαν λόγω των συρράξεων ακολουθώντας με τα πόδια μια διαδρομή 4 ωρών μήπως βρει λαχανικά στον κήπο. Στο δρόμο, ωστόσο, αντιμετώπισε τρεις ένοπλους άντρες που την απήγαγαν, την χτύπησαν και τη βίασαν. Επέστρεψε νύχτα στο στρατόπεδο και την επόμενη μέρα, με το 9 μηνών βρέφος της δεμένο στην πλάτη, πήγε σε μια κλινική για επιζήσασες σεξουαλικής βίας που διαχειρίζεται η Médecins Sans Frontières (MSF). Παρέλαβε επείγουσα αντισύλληψη, προφύλαξη κατά του HIV, εμβολιασμό κατά της ηπατίτιδας και μια βασική ψυχολογική υποστήριξη. Ωστόσο, δεν υπήρξε συλλογή αποδεικτικών στοιχείων ούτε νομική διαδικασία για να πραγματοποιηθεί καταγγελία.

REAL LIFE

Andrely Sampy: “Οι γυναίκες στο Κονγκό αντιμετωπίζουν υψηλά επίπεδα έμφυλης βίας, περιορισμένη πρόσβαση στην εκπαίδευση και οικονομική ανισότητα"

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα (Médecins Sans Frontières) ανέφεραν ότι το 2024 περιέθαλψαν σχεδόν 40.000 θύματα σεξουαλικής βίας στο ανατολικό Κονγκό. Το 2025 ο αριθμός μειώθηκε σε περίπου 2.000 περιπτώσεις μηνιαίως, με τις ανάγκες όμως να παραμένουν μεγάλες. Η κατάρρευση καταυλισμών και κλινικών, η ακραία φτώχεια και η ατιμωρησία των δραστών αφήνουν τις γυναίκες και τα παιδιά εκτεθειμένα, αναγκάζοντάς τα συχνά να διασχίζουν επικίνδυνες περιοχές για να επιβιώσουν.

Οι γυναίκες στους καταυλισμούς αναγκάζονται να διασχίζουν καθημερινά τα δάση του Εθνικού Πάρκου Βιρούγκα για να συλλέξουν νεαρά δέντρα. Τα δέντρα αυτά μετατρέπονται σε κάρβουνο για να μαγειρέψουν ή πουλιούνται για λίγα χρήματα, ώστε να συμπληρώσουν τις πενιχρές ποσότητες τροφίμων που λαμβάνουν. Παρά το γεγονός ότι οι γυναίκες ταξιδεύουν σε μεγάλα γκρουπ για προστασία, τα γκρουπ σπάνε συχνά όταν ένοπλοι άντρες στήνουν καρτέρι και πυροβολούν προκαλώντας πανικό ώστε να απομονώσουν γυναίκες για να τις βιάσουν.

Η πλήρης ατιμωρησία των δραστών φυσικά και επιδεινώνει την κατάσταση: όλοι οι ένοπλοι, ανεξαρτήτως πλευράς, γνωρίζουν ότι δεν θα υποστούν συνέπειες και συνεχίζουν τις επιθέσεις χωρίς περιορισμό. Επιπλέον, ακόμη και όταν υπήρχαν αρμόδιες αρχές για την υποβολή καταγγελιών, οι διαδικασίες ήταν εξαιρετικά γραφειοκρατικές και δαπανηρές, με αποτέλεσμα οι πολύ φτωχές γυναίκες να μην μπορούν να τις στηρίξουν.

Σύμφωνα με την UNICEF, το 2025, σχεδόν το 30% των θυμάτων σεξουαλικής βίας στην περιοχή του Κονγκό είναι κάτω των 18 ετών. Ειδικότερα, το Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 2025, καταγράφηκαν περίπου 10.000 περιστατικά σεξουαλικής βίας στην ανατολική περιοχή του Κονγκό, με πάνω από το ένα τρίτο των θυμάτων να είναι παιδιά, ακόμα και 8 ετών.

Η διακοπή της χρηματοδότησης από την αμερικανική υπηρεσία USAID, λόγω πολιτικών αποφάσεων της κυβέρνησης Τραμπ, οδήγησε στην ακύρωση σύμβασης για την προμήθεια 100.000 «post-rape kits» για επιζήσασες σεξουαλικής βίας. Αυτά τα κιτ περιλάμβαναν αντισυλληπτικά, φάρμακα για την πρόληψη του HIV και της ηπατίτιδας, και ήταν κρίσιμα για την αποτροπή ανεπιθύμητων εγκυμοσυνών και λοιμώξεων. Με την ακύρωση της σύμβασης, πάνω από 2.000 υγειονομικές μονάδες έμειναν χωρίς αυτά τα απαραίτητα εφόδια, ενώ οι οργανώσεις βοήθειας ανέφεραν καταστροφικές συνέπειες για τις επιζήσασες. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΗΕ, μόνο το 13% των θυμάτων βιασμού λαμβάνουν θεραπεία κατά του HIV εντός της κρίσιμης 72ωρης περιόδου μετά την επίθεση.