Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής: Τα νούμερα που σοκάρουν και η δύναμη που κρύβεται στην κουζίνα σου

«Τρώγε, τα παιδάκια στην Αφρική πεινάνε». Ήταν μια φράση που ακούγαμε πολλοί μεγαλώνοντας. Μια φράση που, ίσως, συνειδητοποιήσαμε την τρομακτική αλήθεια της πολλά χρόνια μετά.

Είναι αυτή η παιδική ανάμνηση αναπόσπαστο κομμάτι των γεμάτων οικογενειακώς τραπεζιών μας; Ίσως για κάποιους. Οι περισσότεροι, ειδικά στην Ελλάδα, έχουμε μάθει να μαγειρεύουμε για δέκα, ενώ στο τραπέζι θα καθίσουν τέσσερις. Παραγγέλνουμε παραπάνω στις ταβέρνες, κυρ Στέφανε, γιατί «τρώμε πρώτα με τα μάτια». Φτιάχνουμε «και μερικά ακόμη, γιατί ντροπή να μη φτάσουν», αλλά ξεχνάμε ότι η πραγματική ντροπή είναι να μένουν φαγητά και να πετιούνται.

Πόσοι από εμάς δεν έχουμε ακούσει κάποιον να λέει ότι "δεν τρώει το ίδιο φαγητό δεύτερη μέρα", τη στιγμή που εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο δεν ξέρουν αν θα φάνε ούτε σήμερα; Μήπως είναι τελικά η απόδειξη μιας κοινωνίας που, μέσα στην αφθονία της, εκπαιδεύτηκε λάθος; Μήπως φανερώνει μια βαθιά ριζωμένη σχέση απαξίωσης με την τροφή, μια σειρά από μικρές, καθημερινές συνήθειες που προκύπτουν από τον εγκλωβισμό μας στο μικρόκοσμό μας; Γιατί εκείνο το πιάτο μακαρόνια που πέταξες γιατί "σιγά, μια πιρουνιά ήταν", σε κάποιον άλλον χρειάζεται για να επιβιώσει.

Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής - Μια μέρα για προβληματισμό

Αυτή η προσωπική συνειδητοποίηση γίνεται ακόμη πιο επιτακτική σήμερα. Κάθε χρόνο στις 16 Οκτωβρίου, η Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής, μια πρωτοβουλία του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ (FAO), έρχεται για να μας υπενθυμίσει ακριβώς αυτό: την τεράστια απόσταση ανάμεσα στη δική μας αφθονία και την παγκόσμια έλλειψη.

"Αν δεν μπορείς να ταΐσεις εκατό ανθρώπους, τάισε απλώς έναν".
- Μητέρα Τερέζα

Η παγκόσμια εικόνα σε αριθμούς που πρέπει να γνωρίζεις

Είναι εύκολο να ξεχνάμε την παγκόσμια εικόνα όταν το δικό μας ψυγείο είναι γεμάτο. Οι αριθμοί, όμως, είναι αμείλικτοι και ζωγραφίζουν μια εικόνα που δεν μπορούμε και δεν πρέπει να αγνοούμε.

• Σχεδόν 735 εκατομμύρια άνθρωποι κοιμούνται πεινασμένοι κάθε βράδυ. Αυτό σημαίνει ότι σχεδόν 1 στους 11 ανθρώπους στον πλανήτη δεν έχει αρκετή τροφή για να ζήσει μια υγιή ζωή.
• Περισσότεροι από 3.1 δισεκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα για μια υγιεινή διατροφή. Αυτό οδηγεί σε ένα άλλο, κρυφό πρόβλημα: Τον υποσιτισμό, ακόμα και σε ανθρώπους που δεν λιμοκτονούν.
• Το παράδοξο της σπατάλης: Την ίδια στιγμή, σχεδόν το 1/3 της τροφής που παράγεται παγκοσμίως καταλήγει στα σκουπίδια. Μιλάμε για περίπου 1.3 δισεκατομμύρια τόνους φαγητού κάθε χρόνο.
• Το περιβαλλοντικό κόστος: Η σπατάλη τροφίμων δεν είναι μόνο ηθικά απαράδεκτη. Είναι και μια οικολογική καταστροφή.

Αν η σπατάλη τροφίμων ήταν χώρα, θα ήταν ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός αερίων του θερμοκηπίου στον κόσμο, μετά τις ΗΠΑ και την Κίνα.

Αυτοί οι αριθμοί δεν είναι απλά στατιστικές. Είναι άνθρωποι. Είναι η απόδειξη ενός συστήματος που κάπου έχει αποτύχει. Και το ερώτημα που προκύπτει είναι σχεδόν βασανιστικό: "Τι μπορώ να κάνω εγώ για όλα αυτά;" Η απάντηση είναι: "Περισσότερα από όσα φαντάζεσαι".

shutterstock

Από την παγκόσμια κρίση στην προσωπική δράση

Η αλλαγή ξεκινά από τις συνειδητές, καθημερινές μας επιλογές. Ξεκινά από τη στιγμή που αποφασίζεις ότι το φαγητό σου δεν είναι δεδομένο. Είναι ένας πολύτιμος πόρος που αξίζει σεβασμό. Το να μειώσεις τη σπατάλη στην κουζίνα σου δεν είναι απλώς ένας τρόπος να εξοικονομήσεις χρήματα. Είναι μια πράξη αλληλεγγύης προς τον πλανήτη και τους συνανθρώπους σου.

"Το να πετάς φαγητό είναι σαν να κλέβεις από το τραπέζι του φτωχού και του πεινασμένου."
- Πάπας Φραγκίσκος

Τι μπορείς να κάνεις, ξεκινώντας από σήμερα:

• Αγόρασε έξυπνα, όχι παρορμητικά: Πριν πας στο σουπερμάρκετ, κοίτα τι έχεις ήδη. Φτιάξε μια λίστα και μείνε πιστ@ σε αυτή. Μην ψωνίζεις ποτέ πεινασμέν@ γιατί παρασύρεσαι σε υπερβολικές ή ανούσιες αγορές.
• Μάθε να αποθηκεύεις σωστά: Πολλά τρόφιμα χαλάνε επειδή δεν τα αποθηκεύουμε σωστά. Μάθε ποια λαχανικά μπαίνουν στο ψυγείο και ποια όχι. Πόσες μέρες μπορούν να συντηρηθούν και πώς μπορείς να τα αξιοποιήσεις αν ξεμείνουν.
• Μαγείρεψε αξιοποιώντας τα πάντα: Μην πετάς τα κοτσάνια από το μπρόκολο. Τα λαχανικά που έχουν αρχίσει να μαραίνονται μπορούν να γίνουν μια τέλεια ομελέτα ή σούπα. Υιοθέτησε τη φιλοσοφία "zero-waste".
• Κατανόησε τις ημερομηνίες λήξης: Μάθε τη διαφορά μεταξύ του "Ανάλωση έως" και του "Ανάλωση κατά προτίμηση πριν από". Πολλά τρόφιμα είναι ασφαλή για κατανάλωση και μετά την ημερομηνία "best before". Εμπιστεύσου τις αισθήσεις σου.
• Στήριξε την Τοπική Αγορά: Προτίμησε να αγοράζεις φρούτα και λαχανικά εποχής από τη λαϊκή αγορά της γειτονιάς σου ή από μικρούς παραγωγούς. Με αυτόν τον τρόπο, όχι μόνο μειώνεις το περιβαλλοντικό αποτύπωμα (λιγότερα "χιλιόμετρα" ταξιδεύει η τροφή σου), αλλά ενισχύεις την τοπική οικονομία, στηρίζεις τις οικογένειες των παραγωγών και συμβάλλεις στη διατήρηση της γαστρονομικής μας παράδοσης.

Η τροφή είναι δικαίωμα, όχι προνόμιο

Η Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής πρέπει να λειτουργεί ως αφύπνιση, ως υπενθύμιση. Ας είναι η μέρα που θα συνειδητοποιήσουμε ότι κάθε φορά που πετάμε φαγητό, δεν πετάμε απλώς αποφάγια. Πετάμε πολύτιμο νερό, ενέργεια και ανθρώπινη εργασία. Μάθε στα παιδιά σου να σέβονται κάθε μπουκιά

Ας αρχίσουμε να βλέπουμε το φαγητό μας όχι ως κάτι δεδομένο, αλλά ως το αποτέλεσμα μιας τεράστιας αλυσίδας προσπάθειας. Ας τιμήσουμε αυτή την προσπάθεια. Μάθε στα παιδιά σου να σέβονται κάθε μπουκιά, όχι από ενοχή, αλλά από ευγνωμοσύνη.

Και αν θέλεις να κάνεις ένα βήμα παραπάνω, η δράση σου μπορεί να έχει πραγματικό κοινωνικό αντίκτυπο. Στήριξε τοπικές οργανώσεις, όπως το «Μπορούμε» ή η «Τράπεζα Τροφίμων», που μετατρέπουν την περισσευούμενη τροφή σε γεύματα για όσους έχουν ανάγκη. Ο κοινωνικός αντίκτυπος δεν σταματά εκεί. Όταν επιλέγουμε συνειδητά, δεν μειώνουμε απλώς τα σκουπίδια μας· συμμετέχουμε σε μια παγκόσμια προσπάθεια για έναν πιο δίκαιο κόσμο, όπου οι πόροι κατανέμονται σωστότερα και ο σεβασμός στην τροφή γίνεται πράξη αλληλεγγύης.

Η αλλαγή ξεκινά από ένα και μόνο πιάτο: Το δικό σου. Αλλά δεν τελειώνει εκεί. Επεκτείνεται στην κοινότητά μας και, τελικά, στον κόσμο ολόκληρο.