Η ψυχολόγος μας δείχνει τον τρόπο για να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι

Όταν έχουμε ενσυναίσθηση, μπορεί να έχουμε πλήρη επίγνωση της κατάστασης του άλλου, αλλά ταυτόχρονα, να έχουμε και πλήρη επίγνωση της δικής μας διαφορετικότητας και του δικού μας εαυτού. Μπορούμε να καταλαβαίνουμε πλήρως συναισθηματικά τον άλλον άνθρωπο, έχοντας ταυτόχρονα τη δική μας, πολλές φορές διαφορετική, θέση  για τα πράγματα. Το καλό με την ενσυναίσθηση, είναι πως μπορούμε να συμπαραστεκόμαστε χωρίς να καταστρεφόμαστε ή να μας «ρουφάει» και να μας εκμηδενίζει η παρουσία του άλλου ανθρώπου. Συνεισφέρει στη συναισθηματική εγγύτητα και διευκολύνει τη συναισθηματική ροή ανάμεσα στους ανθρώπους,  με έναν τρόπο, όπου η σχέση δεν απειλεί κανέναν από τους δυο, γιατί ο καθένας μπορεί να είναι ο εαυτός του, χωρίς να χρειάζεται να ζει ή να υιοθετεί τα συναισθήματα του άλλου. Αυτό βάζει τη σχέση σε πλαίσιο ισοτιμίας κι ελευθερίας. Πολύ συχνά, μπερδεύουμε την καλοσύνη και τη συμπάθεια, με την πλήρη «απορρόφηση» του ενός από τον άλλο σε μια σχέση. Αυτό έχει έως και καταστροφικά αποτελέσματα, γιατί συνήθως ο πιο αυταρχικός κι επιθετικός της σχέσης, εκμηδενίζει τον πιο δεκτικό,  με αποτέλεσμα να δημιουργούνται σχέσεις συγχώνευσης, όπου κανείς δεν έχει ταυτότητα κι αυτονομία, αλλά όλοι μοιράζονται υποχρεωτικά μια ασαφή και μαζική ταυτότητα, χωρίς κανένας να βιώνει την αυτονομία και την αίσθηση του πλήρους εαυτού. Ο τρόπος αυτός του σχετίζεσθαι, δημιουργείται μέσα στην οικογένεια προέλευσης, κι ακολούθως επαναλαμβάνεται σε όλες τις υπόλοιπες σχέσεις. Μέσα σ΄αυτές τις συγχωνευτικές σχέσεις, με το πρόσχημα της αγάπης και του νοιαξίματος, τρέφεται η εξάρτηση, η υποδούλωση του ενός στον άλλον, η ανάληψη ρόλων που δεν ανήκουν στα άτομα, η απώλεια της αυτονομίας, κι άλλα τοξικά χαρακτηριστικά, που τελικά δημιουργούν παθολογικά συμπτώματα.

Η υγιής αίσθηση του εαυτού μας και η καλλιέργεια της υγιούς σύνδεσης μέσω της ενσυναίσθησης, όχι μόνο προάγουν τη συναισθηματική και ψυχική υγεία του ατόμου, αλλά και το προστατεύουν από τις «επιθέσεις» που μπορεί να δέχεται από τοξικά άτομα. Μερικές από τις ικανότητες που αποκτά κανείς όσο περισσότερο ενισχύει την ενσυναίσθησή του είναι:

1. Ικανότητα να εντοπίζει κανείς τα ψέματα. ‘Οντας κάποιος σε αρμονία με τα συναισθήματα και το νου του, μπορεί και ν’ αποκωδικοποιεί τα άδηλα σημάδια των ανθρώπων που ψεύδονται, μιας κι ο ψεύτης, για να πείσει το συνομιλητή του, σίγουρα πρέπει να βρεθεί σε εσωτερική δυσαρμονία μεταξύ της πραγματικότητας και του ψεύδους που εκφράζει. Αυτό θα εκφραστεί στη γλώσσα του σώματός του, κι ένας άνθρωπος με ανεπτυγμένη ενσυναίσθηση θα το αναγνωρίσει.

Διαβάστε επίσης: 5 ψέματα που πιστεύεις στα 20

1. Ισχυρή αντίσταση στην εξαπάτηση. Το να μπορεί κανείς να συν-αισθανθεί τα συναισθήματα των άλλων ανθρώπων, παραμένοντας όμως ο εαυτός του, του δίνει τη δυνατότητα να μπορεί να διακρίνει τις κακές προθέσεις των άλλων.
2. Αναγνώριση κι επίγνωση της ζήλειας και του μίσους των άλλων. Η αρνητική «αύρα» των ανθρώπων που ζηλεύουν και μισούν τους άλλους, είναι πολύ εύκολο να γίνει αντιληπτή από έναν άνθρωπο με ανεπτυγμένη ενσυναίσθηση. Η ενσυναίσθηση δίνει αρκετή ταπεινότητα και σεβασμό στη συμπεριφορά, έτσι ώστε να μη γίνεται κάποιος προκλητικός, αλλά και τον βοηθά ν’ αναγνωρίζει τις προκαταλήψεις και ν’ απομακρύνεται από την επιθετικότητα, ενός ανθρώπου που τρέφει αισθήματα μίσους.
3. Καλή εκτίμηση των καταστάσεων. Ένας άνθρωπος που βρίσκεται σε αρμονική επαφή με το νου και τα συναισθήματά του, έχει την ικανότητα ν’ ακούει και ν’ αξιολογεί σωστά τις καταστάσεις. Μπορεί να γνωρίζει λοιπόν,  αν ο ίδιος βρίσκεται στο σωστό δρόμο, αλλά και να διακρίνει το πότε κι οι άλλοι βρίσκονται στο κατάλληλο γι αυτούς  μονοπάτι.
4. Ικανότητα ν’ αναγνωρίζει κανείς την υποκρισία και την εκμετάλλευση. Είναι δύσκολο ν’ αποπροσανατολίσει και να εκμεταλλευτεί κανείς έναν άνθρωπο που έχει έντονη ενσυναίσθηση, γιατί θα σκοντάψει στην εξαιρετική του ικανότητα να διακρίνει την αυθεντική από την υποκριτική συμπεριφορά, αφ ενός, αλλά και να βάλει σταθερό και ισχυρό όριο ως προς την εκμετάλλευση που μπορεί να επιδιώκει κάποιος.

Πως θα ενισχύσουμε την ήδη υπάρχουσα ενσυναίσθηση, ή πως θα την αποκτήσουμε αν νιώθουμε πως δεν την έχουμε;

Κατ’ αρχάς είναι σημαντικό να στραφούμε προς τον εαυτό μας και ν’ αναρωτηθούμε πόσο ασφαλείς ή ικανοποιημένοι νιώθουμε μέσα στις σχέσεις μας με τους άλλους ανθρώπους. Αν συνειδητοποιήσουμε πως συχνά γινόμαστε θύματα εκμετάλλευσης, κακομεταχείρισης ή «θυσιαζόμαστε», τότε μάλλον έχουμε μπερδέψει την ενσυναίσθηση και την αγάπη, με την πλήρη απαξίωση του εαυτού μας και την αδυναμία να σταθούμε στα πόδια μας.   Αν δυσκολεύεται κάποιος ν’ απεμπλακεί από σχέσεις συγχωνευτικού τύπου, τότε η ψυχοθεραπεία θα βοηθήσει στην κατάκτηση της αυτόνομης ταυτότητας και την απελευθέρωση από τις συναισθηματικές εμπλοκές.

Ας θυμόμαστε, πως το «αγάπα τον πλησίον σου όπως τον εαυτό σου», σημαίνει πως αν δεν αγαπάς τον εαυτό σου, είσαι ανίκανος ν’ αγαπήσεις οποιονδήποτε άλλον.

Από τη Θεανώ Πολυζωγοπούλου Ψυχολόγος-  Ψυχοθεραπεύτρια Θεραπεύτρια Οικογένειας