Η ψυχολόγος μας μιλάει για τις αλλαγές που συμβαίνουν στη ζωή μας

Καθώς προχωράμε, μεγαλώνουμε, εξελισσόμαστε, σε κάθε φάση της ζωής μας σχετιζόμαστε με ανθρώπους. Το πλαίσιο το ίδιο της ζωής μας, εκτός από εμάς, περιλαμβάνει και πολλές φορές προσδιορίζεται, μέσα από τις σχέσεις μας με τους «σημαντικούς άλλους», τους ανθρώπους δηλαδή που αποτελούν πολύ σημαντικές φιγούρες για εμάς. Γονείς, συγγενείς, δάσκαλοι, μέντορες, σύντροφοι, φίλοι. Η ζωή μας διαμορφώνεται και μέσα σε πλέγματα σχέσεων, τόσο σημαντικών, που πολλές φορές γίνονται κομμάτι της ταυτότητάς μας. «Είμαι παιδί του τάδε, φίλος του τάδε, σύζυγος της τάδε, μαθητής, συνάδελφος κλπ». Όλες δε αυτές οι σχέσεις, συμβαίνουν κι εξελίσσονται σε ανάλογα πλαίσια αναφοράς, τα οποία επίσης αποτελούν κομμάτι της ταυτότητάς μας. Οικογένεια, ερωτική σχέση, γάμος, επαγγελματικός χώρος, ιδιαίτερες ομάδες που μπορεί να ανήκει ο καθένας μας. Τα πλαίσια αυτά εκπληρώνουν την ανάγκη μας να ανήκουμε κάπου, μια ανάγκη πολύ σημαντική στην ιεραρχία των βασικών μας αναγκών. Τι γίνεται λοιπόν, όταν κάποιο από αυτά τα πλαίσια ή οι σχέσεις που συμβαίνουν μέσα σ’ αυτά αλλάζουν; Τι γίνεται όταν πια δεν είμαστε οι κολλητοί του φίλου ή της φίλης μας; Τι γίνεται όταν σταματάμε να είμαστε οι σύντροφοι του ατόμου με το οποίο είμαστε ζευγάρι πολλά χρόνια κι όλος ο κόσμος μας συνδέει αυτόματα τον έναν ως σύντροφο του άλλου; Τι γίνεται όταν σταματάμε να ανήκουμε σε μια ομάδα, ενώ έχουμε αφιερώσει πολλά χρόνια, ενέργεια και συναισθήματα μαζί με ομοϊδεάτες, συνοδοιπόρους με κοινούς στόχους και όραμα και κοινές προσπάθειες; 

Όταν οι αλλαγές συμβούν σε τέτοιες σημαντικές σχέσεις και πλαίσια αναφοράς, τα συναισθήματα της απώλειας μπορεί να γίνουν συντριπτικά. Το πένθος που βιώνεται μετά τη λήξη μιας μακροχρόνιας σχέσης, που ταυτόχρονα ήταν και πλαίσιο αναφοράς αλλά και στοιχείο ταυτότητας για εμάς, είναι βαρύ και πολλές φορές είναι σαν να ζούμε κάποιο θάνατο, ακόμα κι αν δεν έχει υπάρξει πραγματικός θάνατος.

Πολλές φορές μια σημαντική και μακροχρόνια σχέση, αφού έχει δώσει ότι έχει να δώσει, περνάει σε αλλοίωση και παρακμή. Ένας γάμος που βαλτώνει, μια φιλία που μετατρέπεται σε ανταγωνισμό, ένα επάγγελμα που γίνεται καταναγκασμός, μια ομάδα συνοδοιπόρων που πια έχει χάσει τη συνοχή και τον κοινό προσανατολισμό. Κι όμως όλα αυτά συμβαίνουν, ενώ έχουν υπάρξει πολλές ωραίες στιγμές, όμορφα συναισθήματα αγάπης, ευγνωμοσύνης και θαυμασμού, υποστήριξη κι αλληλεγγύη. Κι ενώ έχουν συμβεί όλα αυτά τα ωραία, κάνουν την όλο και πιο έντονη εμφάνισή τους ο ανταγωνισμός, η αμφισβήτηση, η ακαμψία κι οι συγκρούσεις. Κι ενώ οι καταστάσεις αλλάζουν κι αναφύονται σημαντικά προβλήματα, εμείς ενεργοποιούμε διάφορους μηχανισμούς προστασίας. Αρχικά καταφεύγουμε σε διάφορες προσπάθειες διάσωσης. Συζητάμε, αναλύουμε, προσπαθούμε να διαχειριστούμε τις διαφορές. Αν αυτό επιτύχει, τα πράγματα εξελίσσονται και συντελείται μια αλλαγή στο σύνολο των ατόμων, τα οποία πλέον προσαρμόζονται σε νέο τρόπο λειτουργίας. Άλλες φορές όμως οι ανάγκες κι οι επιθυμίες των συμμετεχόντων στη σχέση είναι διαφορετικές. Τότε βιώνουμε την απειλή της απώλειας. Κι αρχίζουμε τις προσπάθειες διάσωσης, κάνοντας θυσίες κι υποχωρήσεις που τελικά, φτάνουν να μας θίγουν ή να πνίγουν και να μπλοκάρουν τη δική μας εξέλιξη. Αυτό έχει ως συνέπεια την ανάπτυξη αρνητικών συναισθημάτων. Νιώθουμε  αδικημένοι, παραμελημένοι και περιορισμένοι. Θυμώνουμε και πονάμε. Σταδιακά η σχέση χάνει τη χαρά της κι αρχίζουμε να δυσφορούμε έντονα είτε θυμώνοντας με τον άλλον είτε βιώνοντας συναισθήματα αγωνίας και καταπίεσης. Παρ’ όλα αυτά, πολλές φορές προσπαθούμε να πείσουμε τον εαυτό μας πως αυτό είναι μια δύσκολη φάση που θα περάσει και τα πράγματα θ’ αποκατασταθούν. Κι αν αυτό δεν συμβεί κι επέλθει τελικά η ρήξη, βιώνουμε το τέλος ως μια μεγάλη καταστροφή. Δυσκολευόμαστε να συνειδητοποιήσουμε πως από εδώ κι εμπρός, αυτή η συγκεκριμένη σταθερά στη ζωή μας δεν θα υπάρχει. Θ’ αλλάξει η ρουτίνα μας, τα πρόσωπα που είχαμε συνηθίσει να βλέπουμε, ο τρόπος που κατά ένα μέρος αντιλαμβανόμαστε και προσδιορίζαμε τον εαυτό μας. Πολλές φορές θρηνούμε γι αυτό που παρήκμασε και χάθηκε κι αισθανόμαστε ενοχές που δεν μπορέσαμε να το διατηρήσουμε. Λες και δεν υπήρχε κι άλλος άνθρωπος μέσα στη σχέση, λες και μόνο εμείς είχαμε την ευθύνη για την αλληλεπίδρασή μας, λες και μόνο από εμάς εξαρτιόταν η επιβίωση ή η λήξη της σχέσης.

Διαβάστε εδώ: Η σχέση της χαμηλής αυτοεκτίμησης με τα social media: η ψυχολόγος μας λύνει όλες τις απορίες 

Το πένθος είναι αναπόφευκτο. Κι είναι και απολύτως φυσιολογική κι υγιής συναισθηματική διαδικασία, η οποία, όταν ολοκληρωθεί, μας έχει αφήσει πιο σοφούς και, κατά κάποιο τρόπο, θετικά μεταμορφωμένους μέσα από μια εσωτερική διεργασία.  Το να μείνουμε όμως μόνο στα συναισθήματα της απώλειας και της στέρησης, μας αδικεί και μας μπλοκάρει. Κι εκεί είναι να δώσουμε λίγο χρόνο στον εαυτό μας και να θυμηθούμε. Πόσον καιρό δυσφορούσαμε ή καταπιεζόμαστε μέσα στη σχέση; Για πόσο καιρό είχε χαθεί ό,τι καλό υπήρχε κι εμείς επί ματαίω περιμέναμε πως τα πράγματα θ’ αποκατασταθούν, ενώ τίποτα πια δεν ήταν το ίδιο κι η κατάσταση είχε γίνει δυσβάσταχτη; Εδώ και πόσο καιρό είχε χαθεί αυτό για το οποίο τώρα θρηνούμε; Τελικά, μήπως η λήξη, όσο επώδυνη κι αν είναι, σηματοδοτεί και την απελευθέρωσή μας από κάτι, που πια δεν είχε κάτι θετικό να μας δώσει; Κι αν εμείς θρηνούμε για τους ανθρώπους που υπήρξαν τόσο σημαντικοί για εμάς και τώρα πια χωρίζουν οι δρόμοι μας, μήπως ν’ αναρωτηθούμε αν κι εκείνοι μας έβαλαν σε εξ ίσου σημαντική προτεραιότητα; Τελικά, μέσα από τη μακρόχρονη κοινή πορεία, μήπως άλλαξαν οι επιθυμίες κι οι στόχοι μας; Σκέψεις κι ερωτήματα που σίγουρα δεν εξαφανίζουν τον πόνο της απώλειας. Μας κάνουν όμως να βλέπουμε τη μεγάλη εικόνα κι όχι ένα αποσπασματικό μέρος της, που έχει μόνο πόνο και στέρηση. Η αλλαγή κι οι αποχωρισμοί είναι αναπόφευκτες καταστάσεις για όλους μας.

Ευτυχισμένοι είμαστε όταν μπορούμε να διαχειριστούμε τις αλλαγές και τις απώλειες που θα συμβούν στη ζωή μας, τιμώντας και τους ανθρώπους με τους οποίους συμπορευτήκαμε αλλά και τον εαυτό μας, που, εφ όσον τον σεβόμαστε και τον αγαπάμε, οφείλουμε και να θυμόμαστε πως του αξίζει να ζει με νόημα, σκοπό και σχέσεις αγάπης, σεβασμού κι ισοτιμίας.

Από τη Θεανώ Πολυζωγοπούλου Ψυχολόγος-  Ψυχοθεραπεύτρια Θεραπεύτρια Οικογένειας

Κάντε like στη σελίδα μας στο facebook για να μαθαίνετε όλα τα νέα