HPA Axis: Ο όρος που μπορεί να μην έχεις ακούσει ποτέ αλλά ίσως σου καταστρέφει τη ζωή

Τρέχεις να τα προλάβεις όλα, να φανείς δυνατή σε κάθε δύσκολη περίσταση, να μην απογοητεύσεις τους γύρω σου και να γίνεις λύτης των πιο δισεπίλυτων προβλημάτων. Ο οργανισμός σου σε προδίδει και οι αντιδράσεις του αρχίζουν να «φωνάζουν» πως δεν μπορείς να στέκεσαι ατρόμητος απέναντι σε όλα. Αυτό που σου συμβαίνει έχει όνομα και ήρθε η ώρα να μάθεις πότε χρειάζεται την προσοχή σου. 

Τρόμος, πανικός, ταχυπαλμία, χείλη που ξεραίνονται, άκρα που αρχίζουν να τρέμουν. Όλοι έχουμε παρατηρήσει τέτοιες αντιδράσεις στο σώμα μας απέναντι σε μία «απειλή». Ακριβώς επειδή ο οργανισμός μας ετοιμάζεται για το λεγόμενο "fight or flight", είτε θα προσπαθήσει να μείνει και να αμυνθεί είτε θα επιχειρήσει να δραπετεύσει από μια κατάσταση που νιώθει ότι σφίγγεται απειλητικά γύρω από τον λαιμό του. Ευτυχώς, οι παραπάνω αντιδράσεις διαρκούν λίγο, όσο συνήθως και η «απειλή». Η αναπνοή γίνεται πάλι φυσιολογική και οι παλμοί επιστρέφουν στους κανονικούς τους ρυθμούς.

MEN’S POINT

Το «σιωπηλό» καρδιακό πρόβλημα χωρίς συμπτώματα που μπορεί να αποκτήσεις ακόμη κι αν γυμνάζεσαι

Όλο αυτό είναι μια φυσιολογική διαδικασία που συμβαίνει ως αντίδραση σε ένα αληθινό ή υπαινισσόμενο απειλητικό γεγονός. Το σώμα παρουσιάζει αυξημένα επίπεδα δραστηριότητας, δίνοντας την απαραίτητη ώθηση στον οργανισμό είτε να παλέψει με την απειλή είτε να φύγει μακριά της. Όλες αυτές οι ενστικτώδεις αντιδράσεις είναι μέρος της δουλειάς που κάνει ένα σημείο του σώματός σου που ονομάζεται hypothalamic-pituitary-adrenal axis ή αλλιώς, HPA axis. 

H βασική του λειτουργία είναι ότι ρυθμίζει τα επίπεδα του άγχους στον οργανισμό σου. Ουσιαστικά, λειτουργεί ως ρυθμιστής ανάμεσα στους αδένες αφού τα τρία μέρη αυτού του «άξονα» συνδέονται μεταξύ τους και συνεργάζονται για το καλό σου. Tα δύο πρώτα, ο υποθάλαμος και ο υποφυσιακός αδένας, βρίσκονται στον εγκέφαλό μας ακριβώς επάνω από το εγκεφαλικό στέλεχος. Τα επινεφρίδια είναι αδένες που βρίσκονται επάνω από τα νεφρά. 

Το απειλητικό ερέθισμα πυροδοτεί μια αντίδραση φόβου στην αμυγδαλή του εγκεφάλου. Με τη σειρά της, η αμυγδαλή ενεργοποιεί μια νευρική αντίδραση στον υποθάλαμο και διεγείρεται το συμπαθητικό νευρικό σύστημα, ενεργοποιεί τον επινεφριδιακό μυελό και έτσι, εκκρίνεται η ορμόνη της αδρεναλίνης. Οι παλμοί της καρδιάς αυξάνονται για περισσότερη ενέργεια και οξυγόνο ενώ το αίμα μεταφέρεται από το δέρμα στους μύες, στον εγκέφαλο και στα πόδια.

Τι γίνεται όταν επαναλαμβάνεται πολλές φορές η ενεργοποίηση του HPA Axis;

Η όλη προετοιμασία που κάνει ο ανθρώπινος οργανισμός τη στιγμή που βιώνει στρες, προκαλεί τη μειωμένη λειτουργικότητά του. Τα όργανα υπολειτουργούν, δε γίνεται σωστή πέψη των τροφών και τελικά νιώθουμε να εξαντλούμαστε. Το ανοσοποιητικό μας σύστημα πέφτει τόσο πολύ που γίνεται επιρρεπές σε ασθένειες και σε διαταραχές της ψυχικής υγείας. Όταν φτάσει να εξαντληθεί σε τέτοιο σημείο, ο οργανισμός δεν έχει την αντοχή πλέον για πάλη ή φυγή και το πιθανότερο είναι το άτομο να αρχίσει να εκδηλώνει συμπτώματα άγχους που παγιώνονται.

Μετά από την εξαντλητική υπερδιέγερση του οργανισμού, το σώμα προσπαθεί να αντιστρέψει τις αλλαγές που προκλήθηκαν και να επανέλθει στην κανονική του κατάσταση, μέσω της ενεργοποίησης του παρασυμπαθητικού συστήματος αυτή τη φορά. Αν δεν γίνει η εναλλαγή αυτή, το σώμα παραμένει σε υπερδιέγερση και συνεχίζει την παραγωγή στρεσογόνων ορμονών (κορτιζόλη-αδρεναλίνη).

Το στρες που μας καταβάλλει, καταλήγει να γίνεται πολλές φορές χρόνιο με αποτέλεσμα να οδηγούμαστε σε κρίσεις πανικού και σε όλες τις παραπάνω αντιδράσεις που όσο ήταν υπό έλεγχο, μπορούσαν να δώσουν λύση στην πάλη ή την φυγή μας. Έρευνες δείχνουν πως με κατάλληλη θεραπεία μπορεί να μειωθεί η αντιδραστικότητα του HPA Axis και η αυξημένη παραγωγή κορτιζόλης. 

Το σημαντικό είναι να κατανοήσουμε πως δεν χρειάζεται να ζούμε με τον επιπρόσθετο φόβο του πώς θα αντιδρά κάθε φορά ο άγνωστος αυτός όρος στη ζωή μας και πως είναι καλό να θέτουμε όρια όταν είναι απαραίτητο. Μπορούμε να ζητήσουμε βοήθεια αν νιώθουμε πως αυτό που μας συμβαίνει, είναι πάνω από εμάς και είναι πολύ λυτρωτικό να είμαστε ειλικρινείς με τον εαυτό μας όταν δεν μπορούμε να φτάσουμε μόνοι μας στην απάντηση ενός δικού μας «προβλήματος».

Δείτε ακόμη: 12 βιωματικά πορτρέτα από μια γυναίκα με αγχώδεις διαταραχές