Γράφει η Άννα Δοξαστάκη*
Η συναισθηματική διαχείριση αυτής της πραγματικότητας, για πολλούς από εμάς μπορεί να μην είναι εύκολη σε όλες τις στιγμές της καθημερινότητάς μας, ιδιαίτερα μετά από μια μακρά περίοδο συναισθηματικής κόπωσης και περιορισμών λόγω της πανδημίας που έχει προηγηθεί.
Η έννοια του πολέμου είναι δύσκολη στην κατανόηση, τόσο για τα παιδιά όσο και για τους ενηλίκους, καθώς φέρνει τον άνθρωπο σε επαφή με τα πιο δυσάρεστα και πολλές φορές αβάσταχτα συναισθήματα: του φόβου, της θλίψης, του θυμού, της απόγνωσης, του τρόμου.
Τα συναισθήματα αυτά συχνά επηρεάζουν την ικανότητά μας να είμαστε ψύχραιμοι, ήρεμοι και αποτελεσματικοί στη διαχείριση των πολλών ερεθισμάτων που καθημερινά καλούμαστε να επεξεργαστούμε, είτε σχετίζονται με το γεγονός του πολέμου, είτε με την δική μας καθημερινότητα.
Σε κάθε περίπτωση, είναι χρήσιμο να θυμόμαστε ότι μια τέτοια συνθήκη όσο και αν συμβαίνει έξω από τη δική μας χώρα, επηρεάζει την πραγματικότητά μας με πολλούς τρόπους και αναπόφευκτα έχει συνέπειες στην ψυχολογική μας κατάσταση. Είναι λοιπόν βοηθητικό να αναγνωρίζουμε στον εαυτό μας την ανάγκη να διαχειριστεί αυτές τις δυσκολίες και να μην διστάζουμε να λάβουμε βοήθεια, αν αισθανθούμε ότι τη χρειαζόμαστε για να διατηρήσουμε την ψυχική μας ισορροπία.
Οι πιο συχνές συναισθηματικές δυσκολίες που έχουν αναφερθεί στις θεραπευτικές συνεδρίες μας τις τελευταίες ημέρες είναι οι εξής:
🔸Φόβος επιβίωσης. Πώς μπορώ να διαχειριστώ το γεγονός ότι μπορεί κάποια στιγμή να απειληθεί η ζωή μου, χωρίς εγώ ο ίδιος να έχω προκαλέσει ή να μπορώ να αποτρέψω αυτόν τον κίνδυνο.
🔸Γενικότερη συναισθηματική ταύτιση με τον δοκιμαζόμενο λαό που έχει υποστεί την εισβολή στη χώρα του. Η ταύτιση αυτή συνήθως σχετίζεται και με την ανησυχία μιας τέτοιας πιθανότητας για την δική μας πραγματικότητα. Τίθεται συχνά με ανησυχία το ερώτημα : "τι θα έκανα εγώ, εάν αυτό συνέβαινε στη χώρα μου;"
🔸Φόβος απώλειας των αγαπημένων προσώπων. Τι θα έκανα εάν είχα συγγενείς σε αυτήν τη χώρα ή αν κάποια στιγμή κινδυνεύσουν οι δικοί μου άνθρωποι που είναι μακρυά από εμένα, σε κάποιο άλλο μέρος της γης.
🔸Θυμός και απόγνωση για την μη δυνατότητα ελέγχου των πολιτικών αποφάσεων που θέτουν σε κινδύνο ανθρώπινες ζωές ή που - ακόμα χειρότερα - θέτουν υπό αμφισβήτηση την ίδια την αξία της ανθρώπινης ζωής.
🔸Υπαρξιακά ερωτήματα σχετικά με το νόημα της δικής μας ζωής και με το κατά πόσο αποδίδουμε στην κάθε μας μέρα την αξία που - με αυτή την αφορμή κατανοούμε ότι - της αναλογεί.
🔸 Αμφιβολίες για την επάρκειά μας να εξηγήσουμε στα παιδιά την κατάσταση που περιγράφεται στην τηλεόραση με τρόπο ώστε να γίνουμε κατανοητοί, χωρίς να τα τρομάξουμε ή να τα τραυματίσουμε.
🔸Φόβος για τις οικονομικές επιπτώσεις αυτής της αναταραχής και οικονομική ανασφάλεια, με συχνό το ερώτημα αν θα μπορέσει κάποιος να ανταποκριθεί στις αυξημένες οικονομικές υποχρεώσεις που ενδεχομένως θα προκύψουν ως απόρροια του πολέμου.
Στο σημείο αυτό είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι οι προαναφερθείσες συναισθηματικές δυσκολίες είναι αναμενόμενες σε συνθήκες έκτακτης αναταραχής, όπως αυτή που δημιουργεί ένας πόλεμος. Ασφαλώς ο κάθε άνθρωπος έχει τις δικές του ανησυχίες, τις οποίες εκφράζει με διαφορετικό τρόπο. Σε ένα γενικότερο πλαίσιο όμως, θα λέγαμε ότι όλες έχουν ως κοινή συνισταμένη την αγωνία για βιολογική όσο και ψυχοσυναισθηματική επιβίωση.
Η απάντηση σε αυτά τα ουσιαστικά υπαρξιακά ερωτήματα δεν μπορεί να είναι άλλη από την ίδια τη ζωή. Που όσο περισσότερο την αγκαλιάζουμε τόσο περισσότερο και εκείνη θα μας προσφέρει απαντήσεις, λύσεις, αισιοδοξία και λόγους να είμαστε ενεργοί και χρήσιμοι για τον εαυτό μας και για τον κόσμο.
Πιο συγκεκριμένα, σε ότι αφορά την αγωνία του "τι θα έκανα εγώ εάν συνέβαινε σε εμένα", ή "πως μπορώ να διαχειριστώ μια ενδεχόμενη τέτοιου είδους απειλή της ζωής μου ή κάποιου αγαπημένου μου", είναι βοηθητικό να θυμόμαστε πως όταν προκύπτει μια δυσκολία θα κάνουμε πάντα το καλύτερο που μπορούμε τη δεδομένη στιγμή για να την αντιμετωπίσουμε. Και αυτό - αν όχι πάντα - τις περισσότερες φορές είναι αρκετό, όχι μόνο για την επιβίωσή μας, αλλά και για την ψυχική μας ηρεμία.
Σε σχέση με τα δύσκολα συναισθήματα όταν νιώθουμε να καταπατούνται οι ανθρώπινες ελευθερίες ή να επικρατεί αδικία και παραβίαση κανόνων, είναι βοηθητικό να θυμόμαστε πως ζούμε σε οργανωμένες κοινωνίες με θεσμούς. Ότι είμαστε ενεργά μέλη αυτών των κοινωνιών και ότι μπορούμε να λάβουμε μέρος σε δράσεις που μπορούν να μεταδώσουν το μήνυμα που είναι σημαντικό για εμάς.
Σε σχέση με τις ερωτήσεις των παιδιών, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι πριν απαντήσουμε σε εκείνα, χρειάζεται να είμαστε ειλικρινείς με τον εαυτό μας για όσα ξέρουμε και όσα δεν ξέρουμε. Η απελευθέρωση από την υποχρέωση να γνωρίζουμε τα πάντα, μπορεί να ανακουφίσει ένα παιδί που διαρκώς αναζητά απαντήσεις, δείχνοντάς του ότι η κατανόηση της πραγματικότητας είναι μια διαρκής προσπάθεια που με ασφάλεια και ψυχραιμία μπορούμε να κάνουμε μαζί.
Συμπερασματικά, η συναισθηματική διαχείριση των πληροφοριών γύρω από τον πόλεμο έχει πολλές δυσκολίες, οι οποίες όμως είναι αντιμετωπίσιμες όταν φροντίζουμε την ψυχική μας υγεία, όταν επικοινωνούμε με ηρεμία με τους αγαπημένους μας και όταν δεν διστάζουμε να αναζητήσουμε βοήθεια για να διαχειριστούμε τις δυσκολίες που όλοι ανά περιόδους αντιμετωπίζουμε.
Καθώς και όταν θυμίζουμε στον εαυτό μας ότι κάθε μας μέρα είναι μια ακόμα ευκαιρία να ζήσουμε όπως επιθυμούμε, αξιοποιώντας μεταξύ άλλων τα αγαθά της ελευθερίας και της ασφάλειας. Που είναι συνδεδεμένα όχι μόνο με την σωματική αλλά και με την ψυχική μας επιβίωση και ευημερία.
*Η Άννα Δοξαστάκη είναι Ψυχαναλυτικής κατεύθυνσης Ψυχοθεραπεύτρια μέσω Τέχνης, Σύμβουλος Προσωπικής Ανάπτυξης και Αυτοβελτίωσης και δημιουργός του Κέντρου Θεραπείας Art Can Talk Dramatherapy & Wellness.
Ακολουθήστε το jenny.gr στο google news και μάθετε τα πάντα γύρω από τη διατροφή, τη γυμναστική, το σεξ και την ψυχική υγεία.
