Η ανατροφή έχει καθοριστικό ρόλο στην διαμόρφωση προσωπικότητας και χαρακτήρα ενός παιδιού. Ψυχολόγοι εδώ και πολύ καιρό ενδιαφέρονται για το πώς τα γονεϊκά στυλ ανατροφής επηρεάζουν την ανάπτυξη του.
Κατά τη διάρκεια των αρχών της δεκαετίας του 1960, η ψυχολόγος Diana Baumrind, εντόπισε κάποιες σημαντικές κατηγορίες της ανατροφής παιδιών. Οι κατηγορίες αυτές περιλαμβάνουν στρατηγικές πειθαρχίας, ζεστασιά και φροντίδα, τρόπους επικοινωνίας και προσδοκίες για ωριμότητα και έλεγχο. Βασιζόμενη σε αυτές τις διαστάσεις, η Baumrind πρότεινε ότι η πλειοψηφία των γονιών παρουσιάζει ένα από τα παρακάτω διαφορετικά στυλ ανατροφής:
Τα βασικά 4 διαφορετικά στυλ ανατροφής (parenting style)
Αυταρχικό γονεϊκό ύφος - Authoritarian Parenting
Ένα από τα τρία στυλ διαπαιδαγώγησης που αναγνωρίστηκαν από τη Baumrind ήταν το αυταρχικό. Σύμφωνα με αυτό, τα παιδιά πρέπει να ακολουθούν τους αυστηρούς κανόνες που θέτουν οι γονείς. Η αποτυχία τήρησης τους συνήθως οδηγεί στην τιμωρία. Οι αυταρχικοί γονείς συνήθως δεν εξηγούν τη λογική πίσω από αυτούς τους κανόνες. Ενώ αυτοί οι γονείς έχουν υψηλές απαιτήσεις δεν είναι πολύ ευέλικτοι προς τα παιδιά τους. Περιμένουν από αυτά να συμπεριφέρονται εξαιρετικά και να μην κάνουν λάθη αλλά προσφέρουν πολύ λίγη καθοδήγηση για το τι πρέπει ή δεν πρέπει να κάνουν στο μέλλον. Τα λάθη τιμωρούνται συχνά πολύ αυστηρά αλλά τα παιδιά αναρωτιούνται τι ακριβώς έχουν κάνει λάθος.
Σύμφωνα με τη Baumrind, οι γονείς αυτοί «προσανατολίζονται σύμφωνα με την υπακοή και την ιεραρχία, και περιμένουν οι εντολές τους να ακολουθούνται χωρίς εξήγηση». Παρά το γεγονός ότι εφαρμόζουν αυστηρούς κανόνες και έχουν υψηλές προσδοκίες, κάνουν ελάχιστα για να δικαιολογήσουν το σκεπτικό πίσω από τις απαιτήσεις τους και απλώς περιμένουν τα παιδιά να υπακούσουν χωρίς ερωτήσεις.
Δημοκρατικό γονεϊκό στυλ - Authoritative Parenting
Το δεύτερο στυλ διαπαιδαγώγησης ήταν το δημοκρατικό. Σαν τους αυταρχικούς γονείς, εκείνοι με το δημοκρατικό στυλ δημιουργούν κανόνες και κατευθυντήριες γραμμές τις οποίες τα παιδιά τους αναμένεται να ακολουθήσουν. Ωστόσο, αυτό το στυλ διαπαιδαγώγησης είναι πολύ πιο δημοκρατικό.
Οι δημοκρατικοί γονείς είναι ευέλικτοι προς τα παιδιά τους και πρόθυμοι να ακούσουν τις ερωτήσεις. Αυτοί οι γονείς περιμένουν πολλά από τα παιδιά τους, αλλά παρέχουν ζεστασιά, ανατροφοδότηση και επαρκή υποστήριξη. Όταν τα παιδιά αποτυγχάνουν να ανταποκριθούν στις προσδοκίες τους, οι γονείς αυτοί είναι πιο στοργικοί και επιεικείς αντί τιμωρητικοί.
Η Baumrind ανέφερε ότι αυτοί οι γονείς «παρακολουθούν και μεταδίδουν σαφή πρότυπα για τη συμπεριφορά των παιδιών τους. Είναι δυναμικοί, αλλά δεν είναι παρεμβατικοί και περιοριστικοί. Οι μέθοδοι πειθαρχίας που χρησιμοποιούν είναι υποστηρικτικές. Θέλουν τα παιδιά τους να είναι τόσο δυναμικά όσο και κοινωνικά υπεύθυνα, και τόσο αυτόνομα όσο και συντροφικά». Είναι αυτός ο συνδυασμός της προσδοκίας και της υποστήριξης που βοηθά τα παιδιά να αναπτύξουν δεξιότητες όπως η ανεξαρτησία, ο αυτοέλεγχος, και η αυτονομία.
Επιτρεπτικό γονεϊκό ύφος - Permissive Parenting
Οι επιτρεπτικοί γονείς, οι οποίοι μερικές φορές αναφέρονται ως επιεικείς γονείς, έχουν πολύ λίγες απαιτήσεις από τα παιδιά τους. Αυτοί οι γονείς σπάνια πειθαρχούν τα παιδιά τους, επειδή έχουν σχετικά χαμηλές προσδοκίες για ωριμότητα και αυτοέλεγχο.
Σύμφωνα με τη Baumrind, οι επιτρεπτικοί γονείς «είναι πιο ευέλικτοι από ό, τι απαιτητικοί. Είναι μη παραδοσιακοί και επιεικείς, δεν απαιτούν ώριμη συμπεριφορά, επιτρέπουν σημαντικό αυτοέλεγχο και αποφεύγουν τις αντιπαραθέσεις». Οι επιτρεπτικοί γονείς είναι γενικά στοργικοί και επικοινωνιακοί με τα παιδιά τους, συχνά υιοθετώντας το ρόλο περισσότερο του φίλου παρά του γονιού.
Αδιάφορο γονεϊκό ύφος - Uninvolved Parenting
Η ψυχολόγος Eleanor Maccoby και ο John Martin πρότειναν ένα τέταρτο στυλ που είναι γνωστό ως αδιάφορο , το οποίο χαρακτηρίζεται από λίγες απαιτήσεις, χαμηλή ανταπόκριση και πολύ λίγη επικοινωνία.
Παρά το γεγονός ότι αυτοί οι γονείς εκπληρώνουν τις βασικές ανάγκες του παιδιού, είναι γενικά αποκομμένοι από τη ζωή του παιδιού τους. Ίσως να βεβαιωθούν ότι τα παιδιά τους έχουν φαγητό και ένα σπίτι, αλλά θα προσφέρουν λίγη έως καθόλου καθοδήγηση, δομή, κανόνες ή ακόμη και υποστήριξη. Σε ακραίες περιπτώσεις, αυτοί οι γονείς μπορεί ακόμη και να απορρίπτουν ή να παραμελούν τις ανάγκες των παιδιών τους.
Τι επίδραση έχουν αυτά τα πρότυπα διαπαιδαγώγησης στην ανάπτυξη του παιδιού;
Από τις μελέτες προέκυψαν τα παρακάτω ευρήματα:
- Το αυταρχικό στυλ διαπαιδαγώγησης συνήθως οδηγεί σε παιδιά που είναι υπάκουα και ικανά, αλλά κατατάσσονται χαμηλότερα στην ευτυχία, την κοινωνική επάρκεια, και την αυτοεκτίμηση.
- Το δημοκρατικό στυλ διαπαιδαγώγησης τείνει να οδηγεί σε παιδιά που είναι χαρούμενα, ικανά και επιτυχημένα.
- Το επιτρεπτικό στυλ διαπαιδαγώγησης συχνά οδηγεί σε παιδιά που κατατάσσονται χαμηλά στην ευτυχία και τον αυτοέλεγχο. Αυτά τα παιδιά είναι πιο πιθανό να αντιμετωπίσουν προβλήματα με την εξουσία και τείνουν να έχουν κακές επιδόσεις στο σχολείο.
- Το αδιάφορο στυλ διαπαιδαγώγησης κατατάσσεται χαμηλότερα σε όλους τους τομείς της ζωής. Αυτά τα παιδιά έχουν την τάση να στερούνται τον αυτοέλεγχο, έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, και είναι λιγότερο ικανά σε σχέση με τους συνομηλίκους τους.
Για να μάθεις σε ποιο parenting style, ανήκεις, μπορείς να ακολουθήσεις το παρακάτω τεστ, στο Psychology Today
Ακολουθήστε το jenny.gr στο google news και μάθετε τα πάντα γύρω από τη διατροφή, τη γυμναστική, το σεξ και την ψυχική υγεία.
