Φόβος ή φοβία;

Είναι από τα πιο πρωτόγονα συναισθήματα. Οι πρόγονοι μας μπροστά στο κίνδυνο, μάχονταν ή έφευγαν, «fight or flight». Ο φόβος λοιπόν ως συναίσθημα είναι γνωστό και αρκετό οικείο. Φοβόμαστε μπροστά σε κάθε αλλαγή, όταν καλούμαστε να πάρουμε μια απόφαση, φοβόμαστε όταν έχουμε να διαλέξουμε. Πώς όμως μπορεί να αποτελέσει πρόβλημα για τη ζωή μας; Πώς μπορεί να μετατραπεί ο φόβος σε φοβία; Είναι ευδιάκριτα τα όρια τους;

Όταν είναι υπερβολικά έντονος ή όταν μας κάνει να αποφεύγουμε συγκεκριμένες καταστάσεις ή αντικείμενα που μειώνουν την ποιότητα της ζωή μας. Ένα άλλο χαρακτηριστικό των φοβιών είναι ότι δεν υποχωρούν με την πάροδο του χρόνου, αλλά αντίθετα πολλές φορές γίνονται πιο έντονες. Οι φοβίες έχουν ψυχολογικά αίτια, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι συνδέονται αποκλειστικά με κάποια τραυματική εμπειρία του παρελθόντος. Στην ουσία οι φοβίες βασίζονται σε μία υπερβολική εκτίμηση του κινδύνου σχετικά με το ερέθισμα που τις προκαλεί, η οποία οφείλεται σε μαθησιακούς παράγοντες. Για παράδειγμα, οι γονείς μπορεί άθελα τους να προκάλεσαν μια φοβία στο παιδί, υποτιμώντας ένα φόβο του ή να του έμαθαν μια φοβία.

Υπάρχουν δύο μηχανισμοί που συμβάλλουν στη διατήρηση των φοβιών. Ο πρώτος είναι αυτό που ονομάζουμε "επιλεκτική προσοχή". Όταν έχουμε την πεποίθηση ότι μία κατάσταση είναι απειλητική, η προσοχή μας εστιάζεται σε μηνύματα από το περιβάλλον που είναι συμβατά με την αντίληψή μας.

Ο δεύτερος μηχανισμός ονομάζεται "αποφυγή". Το άτομο που έχει τη φοβία αποφεύγει συστηματικά την κατάσταση που φοβάται, με αποτέλεσμα να οδηγείται στην υπερεκτίμηση του κινδύνου που διατρέχει αν εκτεθεί στην κατάσταση που φοβάται.

Ωστόσο, το άτομο που υποφέρει από τις φοβίες έχει γνώση πως ο φόβος του δεν είναι απολύτως ρεαλιστικός. Επίσης, η γνώση ότι ο φόβος είναι παράλογος δε σημαίνει ότι δεν νιώθει έντονα συμπτώματα άγχους όταν έρχονται αντιμέτωπα με την κατάσταση την οποία φοβούνται.

Αν υποφέρετε από φοβίες που δημιουργούν πρόβλημα στη ζωή σας τότε καλό θα είναι να ζητήσετε βοήθεια από ένα Συμπεριφοριστή ψυχολόγο.