Μήπως κάνεις κι εσύ στη σχέση σου «moral typecasting» χωρίς να το καταλαβαίνεις;

Όταν νιώθουμε πληγωμένοι από τους άλλους, ο εγκέφαλός μας δεν επεξεργάζεται απλώς τον πόνο. Αντιθέτως, γίνεται κάτι σαν σκηνοθέτης κάνοντας οντισιόν για τους δύο πρωταγωνιστικούς ρόλους: Το θύμα και τον θύτη ή τον κακοποιό. Και οι κοινωνικοί επιστήμονες το αποκαλούν αυτό «moral typecasting», στα ελληνικά «ηθική τυποποίηση». Θα σου εξηγήσουμε τι σημαίνει.

Αρχικά, οι περισσότεροι είμαστε εξοικειωμένοι με την ιδέα του typecasting στη βιομηχανία του θεάματος. Εάν βλέπαμε τον ηθοποιό Ντάνιελ Ράντκλιφ στον δρόμο (λέμε τώρα) ο εγκέφαλός μας θα φώναζε «Harry Potter!». Σύμφωνα με τον Κουρτ Γκρέι, καθηγητή ψυχολογίας και νευροεπιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας στο Chapel Hill και συγγραφέα του βιβλίου «Outraged», όταν επιλέγουμε κάποιον ως κακό, δεν τον χαρακτηρίζουμε απλώς ως «κακό» - τον θεωρούμε επίσης υποσυνείδητα ως ανίκανο να βιώσει τον πόνο. Από την άλλη, όταν επιλέγουμε κάποιον ως «θύμα» τον θεωρούμε και ως ανίκανο να προκαλέσει βλάβη. Έτσι, πάντα αυτός που έχουμε στο μυαλό μας ως «κακό» είναι ο κακός παράγοντας, ενώ τα θύματα είναι αγνά αλλά ανίσχυρα.

ΖΩΔΙΑ

Ζώδια και σχέσεις: Η ερωτική ζωή των Διδύμων

Προφανώς, οι άνθρωποι σπάνια αναθέτουμε στον εαυτό μας τον ρόλο του κακού. Όταν πληγωνόμαστε στις σχέσεις μας, τείνουμε να αναθέτουμε αντανακλαστικά στον εαυτό μας τον ρόλο του αθώου. Και σχεδόν ενστικτωδώς τοποθετούμε το άλλο άτομο στον ρόλο του ανταγωνιστή που ευθύνεται για τον πόνο μας. Με αυτήν την αντίληψη, μπορούμε εύκολα να αγνοήσουμε και να αυτοδικαιωθούμε για κάθε βλάβη που προκαλέσαμε - ακόμα και αν δεν το κάναμε ακούσια. Κι αυτό είναι το «moral typecasting». Το να αλλάζουμε την εικόνα που έχουμε για εμάς και τους άλλους.

Στο «moral typecasting», οι πολύπλοκες δυναμικές των σχέσεων αποστασιοποιούνται σε μια απλή αφήγηση που μας απαλλάσσει από την ευθύνη. Αλλά αυτή η απλότητα έχει ένα υψηλό τίμημα: Όταν δεν μπορούμε να αναγνωρίσουμε τον πόνο του άλλου ή τη συμβολή μας στο πρόβλημα, η ουσιαστική συζήτηση καθίσταται σχεδόν αδύνατη.

«Μoral typecasting»: Πώς να το αποφύγεις στις σχέσεις

• Σκέψου πότε αισθάνεσαι πληγωμένος ή ότι απειλείσαι: Αυτή και μόνο η επίγνωση μπορεί να σε βοηθήσει να κάνεις μια παύση πριν βολευτείς υπερβολικά με μονοδιάστατες αποφάσεις.
• Σκέψου σαν παρατηρητής: Μπες στη θέση ενός ουδέτερου παρατηρητή που εκτιμά την πολυπλοκότητα και των δύο χαρακτήρων. Σύμφωνα με μια μελέτη του 2013, αυτού του είδους το πείραμα σκέψης μπορεί να σε βοηθήσει να αποστασιοποιηθείς από μια υπερβολικά απλουστευμένη αφήγηση.
• Σκέψου τη δυναμική: Καμία σχέση δεν καθοδηγείται μόνο από τις ενέργειες ενός χαρακτήρα - οι δυναμικές σχεδόν πάντα συν-δημιουργούνται. Η καλύτερη κατανόηση αυτών των δυναμικών μας δίνει τη δυνατότητα να επιλέγουμε με μεγαλύτερη σύνεση τι θα κάνουμε στη συνέχεια.