Σκόπιμη ανικανότητα - Η κρυφή μορφή ανισότητας που οδηγεί σύγχρονες γυναίκες στο διαζύγιο

Η έννοια της «weaponized incompetence» αναφέρεται στην επιλεκτική ανικανότητα ενός συντρόφου να αναλάβει βασικές οικιακές ευθύνες, με αποτέλεσμα η άλλη πλευρά —συνήθως η γυναίκα— να φέρει δυσανάλογο βάρος. Παρά τα σημαντικά βήματα προόδου στην ισότητα των φύλων, η καθημερινότητα στο σπίτι παραμένει άνιση: σύμφωνα με έρευνα του Pew Research Center (2023), οι γυναίκες εξακολουθούν να αναλαμβάνουν τη μεγαλύτερη μερίδα των καθημερινών εργασιών, ακόμη και όταν εργάζονται πλήρως επαγγελματικά.

Ο δικηγόρος διαζυγίων Ντένις Βετράνο, από τη Νέα Υόρκη, εξηγεί ότι οι γυναίκες «πληρώνουν οι ίδιες τους λογαριασμούς ή και τους περισσότερους, ενώ ταυτόχρονα κάνουν τα πάντα. Απογοητεύονται και εξαντλούνται». Αυτή η κόπωση δεν παραμένει κλεισμένη στο σπίτι. Στα social media, η έννοια της weaponized incompetence έχει γίνει viral, με χιλιάδες γυναίκες να μοιράζονται εμπειρίες όπου οι σύντροφοί τους εμφανίζονται ανίκανοι για να αποφύγουν δουλειές στο σπίτι, προκαλώντας θυμό και απογοήτευση.

LIFE NOW

Tradwife Movement: Στο TikTok, γυναίκες σου λένε να γίνεις «δούλα και κυρά»

Τα στοιχεία δείχνουν ότι η μέση γυναίκα σήμερα υπερβαίνει τον μέσο άνδρα σε πολλούς τομείς της κοινωνίας. Οι γυναίκες συνεχίζουν να αυξάνουν την επιρροή τους — αποκτώντας περισσότερα πτυχία, αγοράζοντας περισσότερα σπίτια, κυριαρχώντας σε υγιείς κλάδους της αγοράς εργασίας και ζώντας περισσότερο από τις παντρεμένες συνομήλικες τους. Αυτή η αυξανόμενη ανεξαρτησία έχει προκαλέσει αντίδραση με τη μορφή των λεγόμενων «trad wives» και των «manosphere» influencers, οι περισσότεροι εκ των οποίων αυτοαποκαλούνται αντιφεμινιστές και υπερηφανεύονται για την επιστροφή τους στους «παραδοσιακούς» ρόλους φύλων.

Αυτό το είδος περιεχομένου ρομαντικοποιεί και ενισχύει τα συντηρητικά ιδανικά ότι το πεδίο δράσης της γυναίκας είναι το σπίτι, ενώ οι άνδρες είναι υπεύθυνοι για το εισόδημα. Δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι άνδρες της Generation Z είναι ιδιαίτερα δεκτικοί σε αυτά τα ιδανικά, ενώ οι γυναίκες της ίδιας ηλικίας αντιστέκονται όλο και περισσότερο, εκφράζοντας σαφή στήριξη σε γυναίκες ηγέτες στην πολιτική, προτίμηση για γυναίκες προϊσταμένες στον χώρο εργασίας και ενδιαφέρον για την προώθηση κοινωνικών αιτημάτων. Καθώς η ιδεολογική απόσταση ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες μεγαλώνει, οι προσδοκίες για τη διανομή των εργασιών και της οικιακής διαχείρισης αποκλίνουν ακόμη περισσότερο.

Όπως επισημαίνει η Όντρεϊ Σόεν, θεραπεύτρια ζευγαριών και οικογένειας: «Ο φεμινισμός έφερε τις γυναίκες στον επαγγελματικό χώρο, αλλά οι άνδρες δεν έχουν βιώσει την ίδια κοινωνική μετακίνηση στο σπίτι». Αυτή η ανισότητα συνεχίζει να επηρεάζει τη δυναμική των σχέσεων και τον τρόπο που οι γυναίκες βιώνουν την καθημερινή πίεση στο σπίτι και στη δουλειά.

Ο ψυχοθεραπευτής Ματ Λάντκουιστ προσθέτει ότι αντί να κατηγορεί κανείς ή να γίνεται υπερβολικά αυστηρός, καλύτερα η συζήτηση να επικεντρώνεται στον συνολικό αντίκτυπο της ανισότητας και στο πώς μπορεί να καλυφθεί το κενό. Σημαντικό είναι οι άνδρες να αναλάβουν ενεργό ρόλο, χωρίς να περιμένουν οδηγίες από τη σύντροφο, και να δεχθούν μια καμπύλη μάθησης για τις οικιακές εργασίες. Ωστόσο, όπως επισημαίνει ο Λάντκουιστ στο Business Insider, αν η γενναιοδωρία δεν ανταποδίδεται και η ανισότητα παραμένει, είναι απολύτως δικαιολογημένο να θέσει κανείς τα όριά του, ειδικά αν έχει οικονομική αυτοδυναμία. «Στις σχέσεις, οι προσδοκίες των γυναικών πλέον ταιριάζουν με την οικονομική τους δύναμη», καταλήγει. «Οι άνδρες θα πρέπει να βρουν τρόπο να προσαρμοστούν σε αυτό».

Η έννοια της weaponized incompetence μελετάται από τις φεμινίστριες εδώ και δεκαετίες. Στο βιβλίο της The Second Shift (1989), η Arlie Hochschild περιγράφει πώς οι γυναίκες αναλαμβάνουν συχνά την αμισθί εργασία του μαγειρέματος, της καθαριότητας, της φροντίδας και της συναισθηματικής υποστήριξης, ακόμη και μετά την επιστροφή τους από την επαγγελματική δουλειά.

Ο όρος έγινε mainstream στις αρχές της δεκαετίας του 2000, όταν ο Jared Sandberg για το The Wall Street Journal χρησιμοποίησε τον όρο «strategic incompetence» για να περιγράψει την τακτική της «αποφυγής εργασιών που κάποιος δεν θέλει να κάνει — χωρίς ποτέ να χρειαστεί να το παραδεχτεί».

Η συζήτηση για το weaponized incompetence φέρνει στο φως μια σημαντική κοινωνική πρόκληση: η ισότητα στο σπίτι δεν έχει ακόμα επιτευχθεί, και η αναγνώριση του προβλήματος είναι το πρώτο βήμα για αλλαγή.