Θέλουμε περισσότερα παιδιά; Οι άντρες πρέπει να μπουν πιο ενεργά στην οικογένεια - Νέα έρευνα του Χάρβαρντ λέει αυτό που οι γυναίκες λέμε χρόνια τώρα

Η συζήτηση για τη μείωση των γεννήσεων έχει ανοίξει ξανά παγκοσμίως, με τις κυβερνήσεις να αναζητούν λύσεις για την υπογεννητικότητα. Κι ενώ το κίνημα "tradwives" που ξεκίνησε από τα social προσπαθεί να μας πείσει ότι η λύση είναι η επιστροφη στις (πατριαρχικές) παραδόσεις, η επιστήμη λέει κάτι πολύ διαφορετικό. Μια πρόσφατη μελέτη της βραβευμένης με Νόμπελ οικονομολόγου του Χάρβαρντ, Κλόντια Γκόλντιν, δείχνει ότι η πτώση της γονιμότητας δεν είναι απλώς αποτέλεσμα καλύτερης αντισύλληψης ή της επιλογής των γυναικών να επενδύσουν στην καριέρα τους. Στην πραγματικότητα, οι ρίζες της βρίσκονται σε κάτι πιο βαθύ: Στον τρόπο που άνδρες και γυναίκες διαχειρίζονται την οικογενειακή ζωή σε κοινωνίες που αλλάζουν με καταιγιστικούς ρυθμούς.

Η μελέτη εξετάζει πώς οι κοινωνικές και πολιτιστικές νόρμες, οι παραδοσιακοί ρόλοι των φύλων και η κατανομή των ευθυνών στο σπίτι επηρεάζουν την απόφαση των γυναικών να αποκτήσουν παιδιά. Στη σύγχρονη εποχή, σε πολλές χώρες οι γυναίκες δίνουν προτεραιότητα στην εξασφάλιση ότι ο σύντροφός τους θα μοιραστεί ενεργά τις οικιακές εργασίες και τη φροντίδα των παιδιών πριν αποφασίσουν να κάνουν οικογένεια.

ΣΧΕΣΕΙΣ & ΣΕΞ

Σκόπιμη ανικανότητα - Η κρυφή μορφή ανισότητας που οδηγεί σύγχρονες γυναίκες στο διαζύγιο

Η Γκόλντιν για την έρευνά της διαχώρισε δύο ομάδες χωρών. Στη μία βρίσκονται χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Γαλλία, η Δανία, η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Σουηδία, όπου η γονιμότητα έπεσε σταδιακά τη δεκαετία του ’70 και έκτοτε σταθεροποιήθηκε γύρω στο «μαγικό» 2 (παιδιά ανά γυναίκα). Στην άλλη βρίσκονται η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ιαπωνία, η Πορτογαλία, η Ισπανία και η Νότια Κορέα, που γνώρισαν ραγδαία οικονομική ανάπτυξη μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και στη συνέχεια είδαν τις γεννήσεις να καταρρέουν σε «lowest low» επίπεδα (κάτω από 1,3 παιδιά ανά γυναίκα).

Γιατί συνέβη αυτό; Η εξήγηση που δίνει η έρευνα είναι ότι οι κοινωνίες που πέρασαν απότομα στη σύγχρονη οικονομία δεν πρόλαβαν να αναδιαμορφώσουν έγκαιρα τους ρόλους μέσα στην οικογένεια.

Οι γυναίκες απέκτησαν πρόσβαση στην εκπαίδευση και στην αγορά εργασίας, αλλά συνέχισαν να σηκώνουν σχεδόν μόνες τους το βάρος της φροντίδας των παιδιών.

Αυτό δημιούργησε μια «γενεακή και έμφυλη σύγκρουση»: Οι άντρες εξακολουθούσαν να θέλουν περισσότερα παιδιά, αλλά οι γυναίκες αντιλαμβάνονταν το υψηλό προσωπικό και οικονομικό κόστος. Ακόμη, οι χώρες στη δεύτερη ομάδα είναι κατά κύριο λόγο καθολικές ή ορθόδοξες, ενώ οι δύο (Ιαπωνία και Κορέα) έχουν μη δυτικά θρησκευτικά ή πολιτισμικά συστήματα, αλλά με παραδόσεις που δίνουν έμφαση στους οικογενειακούς δεσμούς και την ταυτότητα της οικογένειας/περίγυρου.

Αντίθετα, οι σκανδιναβικές χώρες κατάφεραν να συνδυάσουν υψηλή συμμετοχή των γυναικών στην εργασία με σχετικά υψηλή γονιμότητα. Το μυστικό; Πολιτικές των χωρών που διευκολύνουν την ισότιμη συμμετοχή και των δύο φύλων, αλλά και μια κουλτούρα που βλέπει την πατρότητα ως ουσιαστικό ρόλο, όχι ως «βοήθεια».

Το μήνυμα της Γκόλντιν είναι σαφές: Αν οι άντρες πραγματικά θέλουν περισσότερα παιδιά, τότε πρέπει να μοιραστούν πιο δίκαια την οικογενειακή καθημερινότητα. Χωρίς αυτό, καμία οικονομική ενίσχυση ή κρατικό κίνητρο δεν θα είναι αρκετό για να αντιστρέψει την υπογεννητικότητα.