Όταν το φαγητό γίνεται διέξοδος

Φαγητό και κακή ψυχολογική κατάσταση. Ένας συνδυασμός που μπορεί να έχει ολέθριες συνέπειες.

Το φαγητό λένε πως πρέπει να είναι απόλαυση, να το καταναλώνουμε με μέτρο και να τρώμε τόσο, όσο χρειάζεται για να ζούμε. Τι γίνεται όμως όταν το φαγητό γίνεται το φάρμακο για να επουλώσουμε συναισθηματικά κενά, φαινόμενα μοναξιάς, περιπτώσεις ψυχικού πόνου; Την απάντηση δίνει ο όρος συναισθηματική υπερφαγία μια νέα μορφή διατροφικής και συναισθηματικής διαταραχής που εξαπλώνεται όλο και περισσότερο.  Ας γνωρίσουμε τα χαρακτηριστικά της: Η ψυχολόγος- ψυχοθεραπεύτρια Μίνα Χιώνη (www.ca-therapy.gr) με εκπαίδευση στις διατροφικές διαταραχές, απαντάει στα ερωτήματα μας.Τι είναι η συναισθηματική υπερφαγία;Χαρακτηρίζεται από μια ακατάσχετη επιθυμία για φαγητό που προκύπτει όταν υπάρχουν δύσκολες ψυχολογικές καταστάσεις όπως το στρες, ο θυμός, το άγχος, η μοναξιά, η λύπη και η πλήξη. Είναι ένας τρόπος διαφυγής ή περισπασμού από το πρόβλημα που απασχολεί το άτομο, είναι το γέμισμα του κενού που αισθάνεται το άτομο μέσα του. Μέσα από το φαγητό εκφράζεται και ταυτόχρονα νομίζει ότι εκτονώνεται. Το φαγητό προκαλεί προσωρινά ευχαρίστηση που είναι αντισταθμιστική στην κακή ψυχολογική κατάσταση του ατόμου.Γιατί μπορεί να γίνει επικίνδυνη;Το πρόβλημα που δημιουργείται είναι διπλό. Το πρώτο μέρος είναι ότι η ανακούφιση είναι μόνο προσωρινή. Με το σταμάτημα του φαγητού, η προσοχή επανέρχεται στα προβλήματα. Το δεύτερο μέρος είναι ότι προστίθενται στο σώμα περιττά κιλά. Σύντομα επέρχεται η παχυσαρκία και μαζί νέα άσχημα ψυχολογικά αισθήματα λόγω κακής σωματικής εικόνας και ενοχής που αφορούν στη συμπεριφορά υπερφαγίας. Ξεκινούν δίαιτες που όμως όλες αποτυγχάνουν. Ο βασικός λόγος που αποτυγχάνουν είναι επειδή μπαίνουμε σε αυτή τη διαδικασία μόνοι μας χωρίς καμιά ψυχολογική υποστήριξη . Η υπερφαγία χρησιμοποιείται να καταστείλει συναισθήματα και σκέψεις που πονούν.Πως θα καταλάβουμε ότι ένα άτομο πάσχει;Τα επεισόδια υπερφαγίας συνίστανται σε κατανάλωση τροφών με μεγάλη θερμιδική αξία, μπορεί να τρώει κρυφά, σταματάει μόνο όταν υπάρχει πόνος, ή θα πέσει για ύπνο, δεν υπάρχει έλεγχος στην ποσότητα, σε πολύ μικρά διαστήματα από το ένα γεύμα στο άλλο.Ο ψυχολόγος θα τον βοηθήσει να αναγνωρίσει κ να κατανοήσει τις εσωτερικές του ανάγκες, να αυξήσει την αυτοπεποίθησή του, να καλυτερεύσει την εικόνα του εαυτού του, κ τελικά να αγαπήσει τον εαυτό του..Που μπορεί να οδηγήσει αυτή η διαταραχή;Το άτομο που πλέον πάσχει από παχυσαρκία διαθέτει χαμηλή αυτοεκτίμηση, νιώθει ενοχικά και δυσκολεύεται να διαχειριστεί τα θέλω και τα συναισθήματά του. Η χαμηλή αυτοπεποίθηση με πολλές ενοχές και το συναίσθημα του αδιεξόδου, συμβάλλουν σε έναν αρνητικό φαύλο κύκλο, όπου η πολυφαγία χρησιμοποιείται ως διέξοδος στο πρόβλημα, το οποίο αρχικά προκαλεί. Το παχύσαρκο άτομο μέσα από τη σχέση του με το φαγητό, εκφράζεται και εκφράζει τη συναισθηματική του κατάσταση. Εκτονώνει τα προβλήματα του, τις εντάσεις, και τα άγχη. Οι ασθενείς αυτοί έχουν οπωσδήποτε ανάγκη ψυχοθεραπείας για να αναπτύξουν μια ισορροπημένη σχέση με το φαγητό και παράλληλα να έρθουν σε επαφή με τα καταπιεσμένα συναισθηματικά θέματα τουςΗ βοήθεια μπορεί να είναι μόνο από εδικούς;Ναι. Χωρίς κατάλληλη βοήθεια και θεραπεία, οι διατροφικές διαταραχές πιθανόν να επιμείνουν σε όλη την διάρκεια της ζωής του ατόμου. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει τον ασθενή ώστε να κατανόησει ποιες εσωτερικές ανάγκες του καλύπτει μέσα από το φαγητό να αυξήσει την αυτοπεποίθηση του να καλυτερεύσει την εικόνα του εαυτού του, να αγαπήσει τον εαυτό του, να διευκολύνει τις απαιτούμενες αλλαγές να μην είναι παροδικά αλλά μόνιμα.Πρόκειται δηλαδή για μια διατροφική διαταραχή;Αν και διαγνωστικά ανήκει στις διαταραχές πρόσληψη τροφής (ΔΠΤ) στην ουσία είναι συναισθηματική διαταραχή, στην οποία το φαγητό χρησιμοποιείται για να μπορέσει το άτομο να διαχειριστεί σκέψεις, συναισθήματα που πονούν, και είναι αφόρητα. Πλεόν θα είναι ξεχωριστή κατηγορία στα νέα διαγνωστικά κριτήρια της ψυχοπαθολογίας. Υπάρχει βέβαια μια σύγχυση όσο αναφορά το πότε η Συναισθηματική Υπερφαγία γίνεται Διατροφική Διαταραχή, ο μόνος αρμόδιος να το κρίνει είναι ο ψυχολόγος. Η διάγνωση εξαρτάται από την ένταση του φαινομένου, τη συχνότητα των επεισοδίων υπερφαγίας και άλλους παράγοντες.Πως μπορεί κάποιος να το αντιληφθεί και να το ελέγξει όσο ακόμα είναι νωρίς;Σκεφτείτε τα παρακάτω:1) Πεινάτε πραγματικά 2) Υγιεινές τροφές σε σχέση με τροφές με μεγάλη θερμιδική αξία 3) Καταγραφή συνηθειών κ συναισθημάτων 4) Ύπνος 5) Γυμναστική 6) Νέα ενδιαφέροντα Πρέπει να αναγνωρίζουμε πότε πραγματικά πεινάμε. Αν, για παράδειγμα, έχουμε γευματίσει ή τσιμπολογήσει λίγη ώρα πριν, καλύτερα να μην το επαναλάβουμε. Φροντίζουμε να «γεμίζουμε» την ημέρα μας (συναντάμε φίλους, οργανώνουμε το πρόγραμμα δραστηριοτήτων της εβδομάδας). Ανακαλύπτουμε καινούργια ενδιαφέροντα και εναλλακτικές δραστηριότητες (διαβάζουμε ένα βιβλίο, πηγαίνουμε στον κινηματογράφο, ακούμε μουσική). Γυμναζόμαστε. Η καθημερινή άσκηση αποφορτίζει από το άγχος, δημιουργεί ευχάριστα συναισθήματα, ενώ ταυτόχρονα συνεισφέρει στην καλή φυσική κατάσταση. Κοιμόμαστε καλά, μια και ο επαρκής ύπνος χαρίζει ευεξία και μειώνει την καταθλιπτική διάθεση.