Η αποκατάσταση του μαστού μετά τη μάχη

Η αποκατάσταση του στήθους μίας γυναίκας μετά την πολυτάραχη περιπέτεια με τον καρκίνο είναι ένα τεράστιο ζήτημα για το οποίο υπάρχει ομολογουμένως ελλιπής ενημέρωση. Καλώς ασχολούμαστε περισσότερο με την πρόληψη, μα και οι άξονες που αφορούν στην περίοδο μετά τη δύσκολη μάχη πρέπει να διερευνηθούν περισσότερο. Μιλήσαμε με την πλαστική χειρούργο και πρόεδρο της αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας "Λωτός", κα Γλυκερία Μάρτου, για να μας διαφωτίσει σε σχέση με αυτό το τόσο σημαντικό θέμα.

Ποιες είναι οι πρώτες σκέψεις και οι φόβοι μιας γυναίκας όταν της ανακοινώνεται πως πρέπει να υποβληθεί σε μαστεκτομή;

Η διάγνωση του καρκίνου του μαστού αποτελεί ισχυρό σοκ για μια γυναίκα. Συνοδεύεται από καταιγισμό συναισθημάτων και ανησυχιών με κορυφαίο το φόβο αν θα επιβιώσει. Ένα από τα πρώτα πράγματα που αναρωτιέται είναι τι είδους θεραπεία θα πρέπει να ακολουθήσει, αν θα χρειαστεί μαστεκτομή κι αν τελικά χάσει το στήθος της. Υπάρχουν γυναίκες που κάνουν μια συνειδητή επιλογή να μην προσδιορίζονται από το στήθος τους αλλά για τις περισσότερες η μαστεκτομή σημαίνει διατάραξη της σωματικής εικόνας, της θηλυκότητάς τους με σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχολογία τους οδηγώντας τες ακόμη και σε κατάθλιψη.

Πώς επηρεάζεται η ψυχολογία της από την απώλεια του στήθους της; 

Για πολλές γυναίκες, η απώλεια του στήθους αποτελεί ακρωτηριασμό του συμβόλου της θηλυκότητάς τους και όταν έρχονται αντιμέτωπες με αυτό το ενδεχόμενο, η ψυχολογία τους δέχεται ισχυρό πλήγμα. Ας μην ξεχνάμε ότι το στήθος είναι άρρηκτα συνεδεμένο με τη φύση της γυναίκας.  Η δυσμορφία ή και η ουλή της μαστεκτομής  της θυμίζει τον καρκίνο και το ταξίδι που πέρασε.  Οι περισσότερες από τις ασθενείς  μου ανησυχούν για το πώς θα ζήσουν με την μαστεκτομή, αν θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις προθέσεις μαστεκτομής, δηλαδή τις εξωτερικές προθέσεις σιλικόνης που τοποθετούνται μέσα στο στηθόδεσμο για να καλυφθεί το κενό,  πώς θα είναι μέσα σε ρούχα, σε δραστηριότητες και αν θα αρέσουν στο σύντροφό τους και τους άλλους.  Από την άλλη πλευρά ακόμα και όταν σκέφτονται την αποκατάσταση, νιώθουν ενοχές που την επιθυμούν λόγω των προκαταλήψεων που κυριαρχούν.  Η αποκατάσταση όμως μπορεί να την βοηθήσει να ανακτήσει την αυτοεικόνα της και την αυτοπεποίθησή της.

Όλες οι γυναίκες που έχουν νοσήσει είναι υποψήφιες για αποκατάσταση μαστού; Είναι ζήτημα δυνατότητας ή επιλογής;

Απόλυτη αντένδειξη για αποκατάσταση είναι ο φλεγμονώδης καρκίνος, δηλαδή ένας επιθετικός καρκίνος του μαστού, ενώ σχετικές αντενδείξεις αποτελούν το περιορισμένο προσδόκιμο επιβίωσης και η απόλυτη ανάγκη σε ορισμένες περιπτώσεις να μην υπάρξει καθυστέρηση στις επικουρικές θεραπείες όπως για παράδειγμα η χημειοθεραπεία και η ακτινοβολία. Πέρα από αυτές τις περιπτώσεις, η αποκατάσταση είναι ζήτημα επιλογής και μπορεί να γίνει άμεσα, στον ίδιο χρόνο με το ογκολογικό χειρουργείο ή σε δεύτερο στάδιο εφόσον έχουν ολοκληρωθεί οι υπόλοιπες θεραπείες.  Η επιλογή του χρόνου και του τύπου αποκατάστασης εξαρτάται όχι μόνο από τις επιθυμίες της γυναίκας αλλά και παράγοντες όπως η ακτινοβολία ή και το ιατρικό ιστορικό που πρέπει να συζητηθούν με την ιατρική ομάδα.

Διάβασα πως λιγότερο από το 1/5 των γυναικών υποβάλλεται σε αποκατάσταση. Γιατί συμβαίνει αυτό;

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα στις ΗΠΑ, υπάρχουν πολλές αιτίες όπως η άγνοια/ελλιπής ενημέρωση, η κακή – μη έγκυρη ενημέρωση, ο φόβος για τα ενθέματα και κάλυψης υποτροπής καρκίνου, το προχωρημένο της ηλικίας, το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, η έλλειψη ασφάλισης, άλλα προβλήματα υγείας που δεν επιτρέπουν επιπρόσθετο χειρουργείο και η  πεποίθηση ότι δεν είναι απαραίτητη.  Αυτές οι αιτίες αλλάζουν με τα δεδομένα κάθε χώρας.  Στην Ελλάδα δεν υπάρχει εθνικό αρχείο νεοπλασιών και κατ’επέκταση δεν υπάρχουν στοιχεία για την αποκατάσταση.  Η έλλειψη σωστά καταρτισμένων μονάδων μαστού και η απουσία πλαστικών χειρουργών σε υπάρχουσες μονάδες στην Ελλάδα επίσης οδηγούν σε χαμηλά ποσοστά, ιδιαίτερα άμεσης αποκατάστασης.

 Ο Λωτός επιδιώκει την κατάρριψη των μύθων γύρω από την αποκατάσταση του μαστού. Ποιοι είναι αυτοί οι μύθοι;

Οι μύθοι γύρω από τη χρήση ενθεμάτων είναι οι πιο συχνοί. Τα ενθέματα θεωρούνται επικίνδυνα, καρκινογενή και ότι εμποδίζουν στην ογκολογική παρακολούθηση της γυναίκας, στοιχεία που δεν ισχύουν. Επίσης ο μύθος ότι η αποκατάσταση είναι πολυτέλεια και συνώνυμη της αυξητικής στήθους, ενώ ισχύει ακριβώς το αντίθετο. Οι επεμβάσεις αποκατάστασης έχουν επανορθωτικό χαρακτήρα αλλά στοχεύουν στο καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα και είναι ανάγκη για τις γυναίκες που το επιθυμούν.

 Θέλετε να μας αναφέρετε τα μελλοντικά σχέδια του φορέα;

Η ομάδα του «Λωτού» στοχεύει στην ευαισθητοποίηση και ενημέρωση για την αποκατάσταση ώστε να αποτελεί μέρος της θεραπείας του καρκίνου του μαστού μέσα από δραστηριότητες που θα πραγματοποιούνται όλη τη χρονιά.  Αυτές θα συμπεριλαμβάνουν την έκδοση ενημερωτικών εντύπων, την ανάπτυξη διαδικτυακών εφαρμογών και την οργάνωση εκδηλώσεων όπως το BRA Day  για την ενημέρωση κοινού ώστε οι γυναίκες να διεκδικούν την αποκατάσταση.  Επίσης στοχεύει στην οργάνωση επιστημονικών ημερίδων, συνεδρίων και μελετών για το επιστημονικό κοινό για να προσφέρεται η αποκατάσταση έγκαιρα και με ασφαλή τρόπο.  Απώτερος στόχος είναι η αλλαγή νοοτροπίας και του στρατηγικού σχεδιασμού στο θέμα της αποκατάστασης της αποκατάστασης.

Γλυκερία Μάρτου MD, MSc, FRCS Πλαστικός Χειρουργός, Fellow of EBOPRAS. Πρόεδρος της αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας Λωτός: Ενημέρωση – Ευαισθητοποίση – Υποστήριξη για την Αποκατάσταση Μαστού