Τι είναι η κλειτοριδεκτομή; Όλα αυτά που πρέπει να ξέρετε για τον ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων

Ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων ή η γυναικεία περιτομή, είναι η αφαίρεση ή ο τραυματισμός των τμημάτων ή όλων των εξωτερικών θηλυκών γεννητικών οργάνων για μη ιατρικούς λόγους.

Η Hibo Wardere, που ήταν 6 χρονών όταν τρεις γυναίκες της οικογένειάς της την κρατούσαν ακίνητη και μία άλλη που είχαν προσλάβει, αφαίρεσε την κλειτορίδα και τα χείλη του κόλπου της με ένα "σκουριασμένο ξυράφι", διηγιείται την ιστορία της σε ένα κομμάτι του βιβλίου της, Cut: One Woman’s Fight Against FGM in Britain Today.

"Αυτό που είδα μου πήρε την ανάσα από το σώμα μου. Υπήρχε μόνο μία λέξη γι' αυτό -συντριπτικό. Για πρώτη φορά, μπορούσα να δω αυτό που μου είχε μείνει. Ήταν μία τρύπα. Όλα τα υπόλοιπα είχαν κοπεί και είχαν ραφτεί. Παρά το ότι ο γιατρός μου άνοιξε το δέρμα για να εμφανίσει την ουρίθρα μου, δεν υπήρχαν χείλη από σάρκα όπως σε άλλες γυναίκες. Καμία προστασία, καμία ομορφιά, η περιοχή ανάμεσα στα πόδια μου έδειχαν σαν σκούρα καφέ άμμος στην οποία κάποιος είχε τραβήξει μία αχνή γραμμή, σαν κάποιος να είχε κάνει ένα σημάδι με κλαδί στην άμμο, εκεί στο τέλος της γραμμής βρισκόταν μία τρύπα. Ο κόλπος μου. Μπορούσα να δω πως ήταν μεγαλύτερη απ' ότι ήταν όταν την έραψαν χάρη στον γιατρό που την άνοιξε ελαφρώς. Αλλά να τη. Το μόνο στοιχείο πως ήμουν γυναίκα. Τα υπόλοιπα από τα γεννητικά μου όργανα είχαν τεμαχιστεί και πεταχθεί".

Σύμφωνα με τη UNICEF, τουλάχιστον 200 εκατομμύρια κορίτσια και γυναίκες σε 30 χώρες έχουν υποστεί κάποια μορφή ακρωτηριασμούς στα γεννητικά τους όργανα, συνήθως πριν από την ηλικία των 15. Επιπλέον, 3 εκατομμύρια κορίτσια κινδυνεύουν από ακρωτηριασμό κάθε χρόνο.

Ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων χωρίζεται σε τέσσερις διαφορετικούς τύπους παγκοσμίως, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO):

Τύπος 1: Συχνά αναφέρεται ως κλειτοριδεκτομή, που είναι η μερική ή ολική απομάκρυνση της κλειτορίδας

Τύπος 2: Συχνά αναφέρεται ως εκτομή, που είναι η μερική ή ολική απομάκρυνση της κλειτορίδας και των μικρών χειλιών (οι εσωτερικές πτυχές του αιδοίου)

Τύπος 3: Συχνά αναφέρεται ως αγκτηριασμός, που είναι το στένεμα του κολπικού ανοίγματος μέσω της δημιουργίας μίας επικαλυπτικής σφράγισης. Η σφράγιση σχηματίζεται με το κόψιμο και την επανατοποθέτηση των μικρών χειλιών ή των μεγάλων χειλιών, μερικές φορές μέσω ραφής ή με ή χωρίς αφαίρεση της κλειτορίδας (κλειτοριδεκτομή).

Τύπος 4: Αυτός περιλαμβάνει όλες τις άλλες επιβλαβείς διαδικασίες στα γυναικεία γεννητικά όργανα για μη-ιατρικούς σκοπούς, π.χ. τσίμπημα, τρύπημα, χάραξη, απόξεση και καυτηριασμό της περιοχής των γεννητικών οργάνων

Ποιος πραγματοποιεί αυτή τη διαδικασία;

Σε πολλές κοινότητες όπου επικρατεί ο ακρωτηριασμός γυναικείων γεννητικών οργάνων, υπάρχει παραδοσιακή "circumciser" που αναλαμβάνει να πραγματοποιήσει τη διαδικασία. Ωστόσο, πάνω από το 18% των ακρωτηριασμών εκτελείται από παρόχους υγειονομικής περίθαλψης, όπως καταγράφθηκε το 2014, ενώ υπάρχει μία αυξανόμενη τάση για ιατρικοποίηση του ακρωτηριασμού σε χώρες όπως Αίγυπτο και Σουδάν. Υπάρχουν 7 χώρες στις οποίες πάνω από 1 στα 10 κορίτσια έχουν υποστεί ακρωτηριασμό στα γεννητικά τους όργανα από επαγγελματίες γιατρούς: Αίγυπτο, Σουδάν, Γκινέα, Τζιμπουτί, Κένυα, Υεμένη και Νιγηρία. "Αυτό λανθασμένα νομιμοποιεί την πρακτική και δημιουργεί την ανακριβή εντύπωση πως επωφελεί την υγεία των κοριτσιών ή των γυναικών, παραβιάζοντας τον θεμελιώδη κώδικη ηθικής που απαιτεί οι γιατροί, οι νοσηλευτές και οι μαίες να 'μην βλάπτουν' κανέναν ασθενή" όπως αναφέρει η Nankali Maksud, Senior Advisor, Prevention of Harmful Cultural Practices της UNICEF.

Ποιοι είναι οι κίνδυνοι για την υγεία;

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δηλώνει πως δεν υπάρχει κανένα όφελος για την υγεία από τον ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων -η αφαίρεση και η καταστροφή ενός υγιούς γυναικείου γεννητικού ιστού παρεμποδίζει τη φυσική λειτουργία των σωμάτων των κοριτσιών και γυναικών. Οι συνέπειες στην υγεία μπορεί να είναι υψηλού κινδύνου και ποικίλλουν από άμεσα προβλήματα σε μακροπρόθεσμα, επιβλαβή αποτελέσματα. Η αρχική διαδικασία μπορεί να οδηγήσει σε έντονο πόνο, σοκ, αιμορραγία, τέτανο ή σηψαιμία (βακτηριακή λοίμωξη), αδυναμία ούρησης, ανοιχτές πληγές στην περιοχή των γεννητικών οργάνων και τραυματισμό στον κοντινό ιστό των γεννητικών οργάνων.

Αλλά τα κορίτσια κινδυνεύουν επίσης από μη φυσιολογικές περιόδους,  υποτροπιάζουσες λοιμώξεις της ουροδόχου κύστης και του ουροποιητικού συστήματος, κύστες, πόνο κατά τη σεξουαλική επαφή και έλλειψη σεξουαλικής ευχαρίστησης, στειρότητα, προβλήματα τοκετού και θανάτους νεογέννητων μωρών. Οι νεαρές γυναίκες που είχαν υποστεί σφράγιση στο κολπικό τους άνοιγμα θα χρειαστεί αργότερα να κάνουν επέμβαση για να επιτρέψουν τη σεξουαλική επαφή και τον τοκετό.

Τα θύματα υποφέρουν επίσης από ψυχολογικά προβλήματα μετά από την εξαιρετικά τραυματική διαδικασία.

Για ποιο λόγο πραγματοποιείται ο ακρωτηριασμός στα γυναικεία γεννητικά όργανα;

Η διαδικασία είναι αποτέλεσμα ενός συνδυασμού από πολιτιστικούς, θρησκευτικούς και κοινωνικούς παράγοντες μέσα στις οικογένειες και τις κοινότητες. Ο ακρωτηριασμός γυναικείων γεννητικών οργάνων θεωρείται απαραίτητο κομμάτι της σωστής ανατροφής ενός νεαρού κοριτσιού και ένας τρόπος να την προετοιμάσουν για τον γάμο. Θεωρείται πως το να μειώσουν τη λίμπιντο μίας γυναίκας, εξασφαλίζοντας έτσι τη προγαμιαία παρθενία και τη συζυγική πίστη.

Σε πολλές κοινότητες, η μακροχρόνια επικράτηση της διαδικασίας οδηγεί σε έντονη πίεση να διατηρηθεί η παράδοση, καθιστώντας τη δύσκολο να σταματήσει.

Τι λέει ο νόμος σχετικά με το θέμα;

Ο ακρωτηριασμός γυναικείων γεννητικών οργάνων θεωρείται σοβαρή παραβίαση των δικαιωμάτων των γυναικών και κοριτσιών. Το Δεκέμβριο του 2012, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών ενέκρινε ψήφισμα για την εξάλειψη της διαδικασίας. Στις 8 Αυγούστου του 2016, το Κοινοβούλιο της Αφρικανικής Ένωσης στο οποίο συμμετέχουν 54 αφρικανικά κράτη (εκτός από το Μαρόκο), ενέκρινε την απαγόρευση του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων και έθεσε σε ισχύ ένα σχέδιο για την εξάλειψή του.

Συμβαίνει κάτι τέτοιο στην Ελλάδα;

Το 2007, έγινε πρώτη φορά απόπειρα να καταγραφούν περιστατικά ακρωτηριασμού γεννητικών οργάνων σε μετανάστριες στην Ελλάδα και όπως έδειξαν τα στοιχεία της έρευνας, οι 28 από τις 33 Σουδανές που συμμετείχαν, είχαν υποστεί κλειτοριδεκτομή, πριν όμως έρθουν στη χώρα μας και σε ηλικία 5-10 ετών. Το 2017, μετά από εισαγγελική παρέμβαση της εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, Ξένη Δημητρίου, ξεκίνησε νέα έρευνα, μετά από δημοσίευση ανώνυμων καταγγελιών. 

Ωστόσο, δεν καταγράφθηκαν ποτέ ακριβή στοιχεία σχετικά με τη διαδικασία του ακρωτηριασμού γυναικείων γεννητικών οργάνων στην Ελλάδα, παρ' ότι υπήρξε μία μικρή κινητοποίηση από μη κυβερνητικές οργανώσεις, φορέες και μετανάστες. Το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων δημοσίευσε μία αναφορά σχετικά με την έλλειψη στοιχείων περί του θέματος, σύμφωνα με την Καθημερινή, ενώ έρευνα του 2006 υπολόγισε τον αριθμό θυμάτων ακρωτηριασμού που διαμένου στην Ελλάδα σε 1.239 γυναίκες -κατ' εκτίμηση. Τα μοναδικά δεδομένα που είχε η έρευνα ήταν ο αριθμός Αφρικανών γυναικών μεταναστριών που είχαν πάρει άδεια εργασίας από τον ΟΑΕΔ το 1996 και το ποσοστό ακρωτηριασμένων γυναικών στις ίδιες χώρες σύμφωνα με έρευνα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας το 1998.

Η Ελλάδα, ως ευρωπαϊκή χώρα, καταδικάζει τον ακρωτηριασμό γυναικείων γεννητικών οργάνων. Παρ' όλα αυτά, η πρακτική αυτή δεν παύει να υπάρχει ανάμεσα στο μεταναστευτικό κοινό -χωρίς να ξέρουμε με σιγουριά, αλλά υποθέτωντας- όπως και σε άλλες χώρες της Ευρώπης, όπως η Ισπανία. Παρακάτω, μπορείτε να παρακολουθήσετε το βραβευμένο ντοκιμαντέρ της Χριστίνας Πιτούλη για τη κλειτοριδεκτομή, Bref, και να διαβάσετε τη συνέντευξή της στο jenny.gr εδώ.

Κάντε like στη σελίδα μας στο facebook για να μαθαίνετε όλα τα νέα