Η Δρ. Φλώρα Σταυρίδη μας μιλά για την αποτελεσματική πρόληψη και τις νέες μεθόδους αντιμετώπισης του καρκίνου

Ο Φεβρουάριος ήταν ο μήνας πρόληψης κατά του καρκίνου και είχα την ευκαιρία να συνομιλήσω με την Δρ. Φλώρα Σταυρίδη, ογκολόγο – παθολόγο, συνεργάτιδα του ομίλου Υγεία και διευθύντρια του κέντρου Care and Cure Oncology center. Μιλήσαμε για την πρόληψη και πώς αυτή μπορεί να είναι αποτελεσματική, για τις νέες μεθόδους αντιμετώπισης του καρκίνου, τις προγνώσεις εξάλειψής τους καθώς και για την ολιστική αντιμετώπισή του, βάζοντας πάνω από όλα τον άνθρωπο και την ποιότητα ζωής του.

Φλώρα, θα ήθελα να μας πεις δύο λόγια για αυτό το πολύ αξιόλογο βιογραφικό σου καθώς και για το Care & Cure Center;

Χαίρομαι πάρα πολύ που βρισκόμαστε και μάλιστα σε αυτόν εδώ το χώρο. Πραγματικά ήταν ένα όνειρο ζωής να μεταφέρω την εμπειρία του εξωτερικού μια και έμεινα στην Αγγλία περίπου 10 χρόνια κάνοντας ογκολογία, φροντίζοντας αποκλειστικά ογκολογικούς ασθενείς. Μετέφερα λοιπόν αυτή την εμπειρία της παρουσίας μου στο Λονδίνο, σε αυτόν τον χώρο, ο οποίος είναι ένα κέντρο ογκολογικής συμβουλευτικής και φροντίδας παρέχοντας στους ασθενείς συμβουλές γύρω από τη θεραπεία τους και φροντίζοντάς τους ολιστικά κοιτάζοντας και την ψυχική τους υγεία, τη διατροφή τους, την άθλησή τους.

Υπάρχει πρόληψη; Ή είναι και αυτός ένας μύθος σε ό,τι αφορά τον καρκίνο;

Υπάρχει. Πρώτα από όλα θα έλεγα και στις γυναίκες και στους άνδρες να φροντίζουν το σώμα τους με κάθε τρόπο. Να φροντίζουν το σωματικό τους βάρος, γυμναστική, σωστή διατροφή, να φροντίζουν την ψυχική τους υγεία όσο το δυνατόν περισσότερο – αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό, να κάνουν τις προληπτικές τους εξετάσεις, σύμφωνα με την ηλικία και το φύλο τους. Οι γυναίκες οφείλουν να κάνουν τη μαστογραφία τους και το Παπ Τεστ τους ετήσια – 35 συνήθως λέμε μαστογραφία ανά φορές και μετά τα 40 ετήσια και βέβαια τις γυναικολογικές τους εξετάσεις και το Παπ Τεστ ετήσια. Από εκεί και πέρα δεν πρέπει να ξεχνάμε την κoλονοσκόπηση, η οποία επιβάλλεται να γίνει μετά τα 45 σε άντρες και σε γυναίκες

Ετήσια και η κολονοσκόπηση;

Η κολονοσκόπηση ξεκινάει στα 45 και από εκεί και πέρα αναλόγως των ευρημάτων επαναλαμβάνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα. Και όλα αυτά που λέμε είναι βέβαια σε ανθρώπους που δεν έχουν βεβαρημένο κληρονομικό ιστορικό. Γιατί τότε τα πράγματα και η συχνότητα των εξετάσεων μεταβάλλεται.

Μπορούμε να πούμε ότι κατά κάποιο τρόπο είναι και γονιδιακό;

Ένα πολύ μικρό ποσοστό των καρκίνων είναι κληρονομούμενος. Ένα περίπου 6 με 7 %. Άρα λοιπόν η πλειοψηφία του καρκίνου είναι απλά ένα τυχαίο γεγονός. Ένα λάθος του DNA που συμβαίνει κατά τη διάρκεια της ζωής μας ή στους μηχανισμούς που διεκπεραιώνονται μέσα στο σώμα μας άρα λοιπόν ένα μικρό ποσοστό αφορά σε κληρονομούμενο καρκίνο και αυτό συνήθως στην οικογένεια φαίνεται γιατί υπάρχουν πολλά κρούσματα κακοηθειών σε μικρές ηλικίες.

Εκτός από τη διατροφή μας, τη γυμναστική και το να προσέχουμε την ψυχική μας υγεία, υπάρχουν κάποιοι άλλοι τρόποι που μπορούμε να προστατευτούμε από τον καρκίνο;

Νομίζω ότι σήμερα το πιο σημαντικό πράγμα που ακούγεται κοινότυπο αλλά είναι πάρα πολύ αληθινό είναι να διακόψει ο οποιοσδήποτε καπνιστής το κάπνισμα. Είναι ένας από αυτούς τους παράγοντες που σχετίζεται άρρηκτα, απόλυτα και με στατιστική σημαντικότητα με πάρα πολλές μορφές καρκίνου. Επίσης η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας κόκκινου κρέατος. Χρειαζόμαστε τη μεσογειακή διατροφή. Όσπρια, λαχανικά, φρούτα, ελαιόλαδο, ξηροί καρποί, ψάρι και κατανάλωση κόκκινου κρέατος βεβαίως αλλά ιδανικά όχι πάνω από μία φορά την εβδομάδα.

Κάποιος νοσεί. Μαθαίνει ότι είναι σε μία κατάσταση όχι ευχάριστη, ποιο είναι το πρώτο πράγμα σε ό,τι αφορά την ψυχολογία που χρειάζεται να κάνει κάποιος για την αντιμετώπιση;

Το πρώτο που θα έλεγα ως ένας άνθρωπος που ασχολείται μόνο με αυτό τα τελευταία 20 χρόνια είναι πρώτα από όλα ψυχραιμία. Όχι πανικός και συγκρότηση δυνάμεων. Θεωρώ εξαιρετικά απαραίτητο να συγκροτηθεί η ομάδα δράσης όπως λέω. Δηλαδή φέρνουμε κοντά μας τους ανθρώπους που θα μας βοηθήσουν σε αυτόν τον δρόμο που έχουμε διαβούμε. Η οικογένειά μας – είτε αυτό είναι ένας σύντροφος, είτε αυτό είναι ο σύζυγος είτε οι γονείς μας, είτε τα παιδιά μας, που θεωρώ ότι αναλόγως της ηλικίας τους βέβαια- θα πρέπει να έχουνε μία βασική γνώση, για την περιπέτεια που καλείται κανείς να αντιμετωπίσει. Από την άλλη πλευρά, είναι πάρα πολύ σημαντικό, γιατί φαίνεται και από στατιστικές ότι παίζει πολύ σημαντικό ρόλο, είναι η συγκρότηση της ιατρικής ομάδας. Και θα έλεγα ότι δεν υπάρχει ο τέλειος γιατρός για όλους. Ο τέλειος γιατρός διαφέρει ανάλογα με τη δική μας ψυχοσύνθεση, με τις δικές μας επιθυμίες . Νομίζω ότι είναι πολύ σημαντικό να τονίσουμε ότι η ογκολογία στην Ελλάδα είναι σε πάρα πολύ υψηλό επίπεδο, επομένως θα έλεγα ο κόσμος να μη φοβάται. Και όταν κάνουμε μία ογκολογική συμβουλευτική θα έλεγα να έχει ο ασθενής πάντοτε κάποιον μαζί του. Να παίρνουν σημειώσεις, να καταγράφουν τις απορίες τους, για να μπορούν να τις εκφράσουν στο γιατρό και κατά την ταπεινή μου άποψη, δεν θα επισκεπτόμουν πάνω από δύο ειδικούς για το ίδιο θέμα και για την ίδια ειδικότητα. Γιατί πολλές φορές μπερδευόμαστε, ξοδευόμαστε επίσης, επομένως ο τέλειος γιατρός για κάποιον ασθενή μπορεί να μην είναι ο τέλειος γιατρός για κάποιον άλλο. Να είναι ένας άνθρωπος που μπορεί να δημιουργήσει μία σχέση εμπιστοσύνης και ειλικρίνειας και από κει και πέρα χέρι με χέρι να πορεύεσαι με τον γιατρό σου. Πρέπει να τον βλέπεις από απόσταση για την επιστημονικότητά του αλλά από εκεί και πέρα , κοντά του ώστε να σε τραβήξει χέρι χέρι σε έναν δρόμο που θέλουμε να πιστεύουμε ότι στην πλειοψηφία των περιπτώσεων θα είναι νικηφόρος.

Θεωρείς ότι στην Ελλάδα είμαστε σε ένα στάδιο στο οποίο είναι αντιμετωπίσιμα όλα τα είδη καρκίνου;

Πιστεύω ακράδαντα ότι είμαστε σε ένα εξαιρετικά υψηλό επίπεδο που πραγματικά μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το κάθε είδος καρκίνου. Έχω βέβαια την πολυτέλεια να είμαι σε ένα μεγάλο ιδιωτικό όπου πραγματικά συγκεντρώνει όλες τις ειδικότητες – ειδικότητες πολύ υψηλού επιπέδου. Ίσως να μην υπάρχουν οι ίδιες δυνατότητες σε μικρά επαρχιακά νοσοκομεία της περιφέρειας, όμως ακράδαντα πιστεύω ότι όλοι οι καρκίνοι μπορούν να αντιμετωπιστούν εδώ. Θεωρώ ότι σε αυτό που προσπαθώ εγώ τουλάχιστον λίγο να διαφέρω είναι να δω τον ασθενή ολιστικά. Δηλαδή δεν πρέπει να εστιαζόμαστε μόνο στη θεραπεία του αυτή καθαυτή αλλά πρέπει να σκεφτόμαστε ότι και ο ασθενής και η οικογένειά του πρέπει να αντιμετωπίζονται ολιστικά. Ο ασθενής έχει ψυχή, έχει σώμα, χρειάζεται να ακολουθεί ένα συγκεκριμένο διατροφικό πρόγραμμα και να έχει δίπλα του χέρι με χέρι έναν ψυχολόγο που και τον ίδιο αλλά και την οικογένειά του που την χρειαζόμαστε ως αρωγό σε αυτή την προσπάθεια, θα είναι δίπλα του. Και πρέπει να μη φοβόμαστε να ανοίξουμε τους ορίζοντές μας και σε άλλα πράγματα εκτός από την θεραπεία αυτή καθαυτή.

Υπάρχουν μεταστάσεις οι οποίες είναι αντιμετωπίσιμες ή ως επί των πλείστων οι μεταστάσεις είναι δύσκολο να αντιμετωπιστούν;

Πλέον και ο μεταστατικός καρκίνος, μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να είναι δυνητικά – να το τονίσω αυτό- ιάσιμος. Πολλές περιπτώσεις για παράδειγμα καρκίνου του παχέος εντέρου, καρκίνο νεφρού, καρκίνο μαστού, καρκίνο πνεύμονα και λέω μερικές μόνο μορφές εξ αυτών, μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά προσφέροντας στον ασθενή μία μακρά επιβίωση. Ο στόχος πλέον στην ογκολογία είναι να καταστήσουμε τον καρκίνο σαν μία χρόνια νόσο. Μία χρόνια νόσο που θα έχει τις υφέσεις και τις εξάρσεις, με θεραπείες που θα γίνονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα αλλά ο ασθενής έχοντας μία άριστη ποιότητα ζωής θα μπορεί δυνητικά να έχει και μεγάλα χρονικά διαστήματα χωρίς να υποβάλλεται σε κάποια θεραπεία

Άρα βάση στατιστικών έχει παραταθεί το όριο που μπορεί κάποιος να ζήσει σε σχέση με παλαιότερα.

Απολύτως. Αυτό το βιώνουμε καθημερινά.

Γίνεται πολύ μεγάλος λόγος τελευταία για την ανοσοθεραπεία.

Η ανοσοθεραπεία είναι μία καινοτόμα θεραπεία που εντάσσεται στην θεραπευτική μας φαρέτρα περίπου μία πενταετία οι ενδείξεις γίνονται όλο και ευρύτερες. Είχε ξεκινήσει να χρησιμοποιείται μόνο στο μελάνωμα, τώρα χρησιμοποιείται στον καρκίνο πνεύμονα, στον καρκίνο του μαστού πολύ πρόσφατα, στον καρκίνο του παχέος εντέρου, ενδομητρίου, ουροδόχου κύστης , καρκίνο παγκρέατος σε κάποιες περιπτώσεις. Το μεγάλο πλεονέκτημα της, που σε πολλές περιπτώσεις έχει υποκαταστάσεις άξια και αποτελεσματικά την χημειοθεραπεία είναι ότι στοχεύει στην ίδια την άμυνα του οργανισμού. Καταστρέφει έτσι η ίδια η άμυνα η οποία καθίσταται περισσότερο ενεργή τα καρκινικά κύτταρα. Άρα δεν έχουμε παρενέργειες. Δεν έχουμε αλωπεκία, την κούραση, τις ναυτίες, τους εμέτους . Η εικόνα που έχουμε για τον ογκολογικό ασθενή είναι μία παρωχημένη εικόνα που δεν αντιπροσωπεύει καθόλου τον ογκολογικό ασθενή του 2019, πόσο μάλλον της επόμενης δεκαετίας.

Υπάρχουν άλλες νέες μέθοδοι αντιμετώπισης του καρκίνου εκτός από την ανοσοθεραπεία; Γιατί βλέπουμε ότι υπάρχουν τεράστια χρηματικά κονδύλια που πέφτουνε στις έρευνες και στόχος παγκόσμια κάποια στιγμή είναι η καταπολέμηση του καρκίνου. Πιστεύεις ότι θα το δούμε να γίνεται πραγματικότητα κάποια στιγμή;

Είναι εξαιρετικά καίρια η ερώτησή σου και είναι η ερώτηση που συζητάμε εμείς οι ογκολόγοι συνεχώς στα συνέδρια. Είμαι αισιόδοξη. Κάνοντας την ογκολογία τα τελευταία 20 χρόνια, έχοντας διανύσει αυτή τη μακρά περίοδο και βλέποντας που έχουμε φτάσει νομίζω ότι η επόμενη εικοσαετία θα είναι πραγματικά πολύ φωτεινή για αυτό το νόσημα. Βεβαίως θα υπάρχουνε πάντοτε περιπτώσεις που δεν θα μπορούν να καταπολεμηθούν σωστά αναμφισβήτητα αλλά νομίζω ότι αυτό το ποσοστό ελαττώνεται ολοένα και περισσότερο. Εκτός από την ανοσοθεραπεία υπάρχουν και στοχευτικές θεραπείες. Υπάρχει πλέον καρκίνος πνεύμονα για παράδειγμα που αντιμετωπίζεται μόνο με χάπια. Γιατί έχουμε βρει μία πολύ συγκεκριμένη μεταβολή στο DNA του κυττάρου που έχουμε τη δυνατότητα με ένα πολύ συγκεκριμένο φάρμακο να αναστείλουμε, να καταστείλουμε και άρα να σταματήσουμε όλο τον μηχανισμό της καρκινογένεσης. Ας μη ξεχνάμε ότι οι χειρουργικές τεχνικές βελτιώνονται. Επίσης οι τεχνικές της ακτινοθεραπείας βελτιώνονται παρα πολύ. Πια έχουμε τη δυνατότητα στερεοτακτικά να στοχεύσουμε μόνο το σημείο της μετάστασης αφήνοντας αλώβητο τον υπόλοιπο υγιή ιστό. Άρα ναι, είμαι αισιόδοξη ότι στα επόμενα 20 χρόνια το ποσοστό των θανούντων από αυτό το νόσημα θα είναι πάρα πολύ μικρό. Και ελπίζω κάποια στιγμή να δούμε να πάψει θα θεωρείται ανίατο.

Μπορείς να μου πεις με λεπτομέρειες τι κάνετε εδώ σε αυτόν τον χώρο, για τον ασθενή;

Ο ασθενής μπορεί να έρθει εδώ να λάβει μία ογκολογική συμβουλευτική για ένα συγκεκριμένο ογκολογικό πρόβλημα καρκίνου που τον απασχολεί. Συνήθως ο ασθενής έρχεται είτε μόνος είτε με την οικογένειά του, επομένως εδώ μετά από μία αρχική συμβουλευτική μου, ορίζεται το θεραπευτικό πλάνο. To οποίο μπορεί να περιλαμβάνει είτε ενδοφλέβιες θεραπείες, είτε ακτινοβολία, είτε συνδυασμό όλων των παραπάνω, είτε χειρουργική παρέμβαση κτλ. Επίσης δεν είμαι μόνη μου σε όλη αυτή την προσπάθεια. Πλαισιώνομαι από μία ομάδα ειδικών ανθρώπων που μπορούν να βοηθήσουν αυτόν τον ογκολογικό δρόμο. Έχουμε την δυνατότητα λοιπόν εδώ να παρέχουμε ψυχολογική συμβουλευτική – έχουμε μία εξαιρετική ψυχολόγο η οποία στηρίζει τόσο τον ασθενή όσο και την οικογένειά του ατομικά – και έχουμε βέβαια και συνεδρίες κάθε δύο ή τρεις εβδομάδες, όπου ασθενείς μαζεύονται και συζητούν διάφορα θέματα που μπορεί να τους απασχολούν. Εδώ στον ίδιο χώρο επίσης, έχουν τη δυνατότητα να κάνουν – οι ασθενείς που ενδιαφέρονται ή η οικογένειά τους και γιόγκα μιας και η γιόγκα με επιστημονικά τεκμηριωμένα φαίνεται ότι βοηθάει πάρα πολύ την πορεία του ασθενή με καρκίνο. Έχουμε επίσης διατροφολόγο που πλέον βγάζει ένα πολύ συγκεκριμένο διατροφικό πρόγραμμα ανάλογα με τον ασθενή, τον σωματότυπό του και ανάλογά τις ανάγκες του. Στο ίδιο κέντρο επίσης λειτουργεί και ένα γυναικολογικό ιατρείο, που αφορά βεβαίως τις γυναίκες και τα ειδικά θέματα που μπορούν να προκύπτουν κατά τη διάρκεια μίας θεραπείας. Η γυναίκα πολλές φορές καθίσταται κατά τη διάρκεια μίας θεραπείας εμμηνοπαυσιακή λόγω των ενέσεων που κάνουμε επομένως φροντίζουμε και για την γυναικείας της υγεία γιατί θέλουμε να πιστεύουμε ότι η γυναίκα που νοσεί δεν παύει να γίνει γυναίκα, σύζυγος, σύντροφος, ερωμένη, μητέρα, επομένως και αυτό το κομμάτι θέλουμε να το προσεγγίσουμε με διακριτικότητα αλλά και προσοχή μια και η γυναίκα- μητέρα βάζει όλα αυτά τα θέματα πολλές φορές στην άκρη και θέλουμε να τονίσουμε ότι η ζωή δε σταματάει με τη διάγνωση. Συνεχίζει. Ενισχύουμε την κοινωνικότητά της και θέλουμε να πιστεύουμε ότι μπορεί να συνεχίσει τη ζωή της λίγο πολύ όπως ήταν πριν.