Γιατί η διαλείπουσα νηστεία (fasting) δεν είναι κατάλληλη για τις γυναίκες

Η διαλείπουσα νηστεία -γνωστή και ως intermittent fasting- λειτουργεί πολύ καλά για ορισμένους ανθρώπους, σε συγκεκριμένες καταστάσεις. Κάποιοι μπορεί ακόμη και να πουν ότι «αλλάζει τη ζωή τους». Άλλοι όμως; Οχι τόσο πολύ. Και αυτό φαίνεται να ισχύει ιδιαίτερα για τις γυναίκες.

Πάρτε παράδειγμα τους γονείς μου. Από όσο θυμάμαι τον εαυτό μου, ο μπαμπάς μου έτρωγε μια φορά την ημέρα. Μια φορά. Το πρωί σηκώνεται και πίνει μαύρο καφέ. Αυτό είναι - χωρίς αυγά, χωρίς δημητριακά, χωρίς μάφιν. Μεσημεριανό: ένα τοστ ή τίποτα. Για δείπνο, τρώει ένα γεύμα αξιοπρεπούς μεγέθους στο σπίτι. Ήταν πάντα καλά στην υγεία του και είναξ ακόμα και σήμερα στα 84 του.

Τότε, δεν είχα ιδέα ότι ο πατέρας μου ήταν δεκαετίες μπροστά από την εποχή του-ένα είδος πρωτοπόρου μιας νέας διατροφικής τάσης, της διαλείπουσας νηστείας.

Ενώ ο μπαμπάς μου παραλείπει τα γεύματα χωρίς πρόβλημα, η μαμά μου είναι διαφορετική. Τρώει πρωινό μέσα σε μια ώρα μετά το ξύπνημα, δεν χάνει ποτέ πρόθυμα το μεσημεριανό γεύμα ή το δείπνο, και αν ο χρόνος μεταξύ των γευμάτων είναι πολύ μεγάλος, παίρνει ένα σνακ. Είναι το είδος ατόμου που κρατά αμύγδαλα στο αυτοκίνητό της για την περίπτωση που αρχίσει να αισθάνεται ότι πεινάει.

Δεν θα πω πόσο χρονών είναι η μαμά μου, αλλά είναι επίσης καλά στην υγεία της, και ήταν πάντα. Πριν από χρόνια, καθώς άρχισα να βυθίζομαι σε μια καριέρα αφιερωμένη στη μελέτη της διατροφής, άρχισα να αναρωτιέμαι:

Πώς μπορεί ο μπαμπάς μου να νηστεύει και να είναι χαρούμενος, και όμως αν η μαμά μου μείνει περισσότερες από μερικές ώρες χωρίς φαγητό, το σώμα της αρχίζει να φρικάρει; Μπορεί απλώς να είναι διαφορετικοί άνθρωποι. Δεν ανταποκρίνονται όλοι με τον ίδιο τρόπο στην ίδια διατροφική προσέγγιση.

Αλλά υπάρχει επίσης μια καλή πιθανότητα να παίζει ρόλο το φύλο. Γιατί ενώ η διαλείπουσα νηστεία φαίνεται να ωφελεί πολλούς άνδρες, μπορεί να έχει αρνητική επίδραση στις ορμόνες και στο μεταβολισμό μιας γυναίκας .

Έτσι λοιπόν σε αυτό το άρθρο, θα καλύψουμε όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για τη διαλείπουσα νηστεία και τις γυναίκες .

Θα ξεκινήσουμε με το τι είναι η διαλείπουσα νηστεία

Η διαλείπουσα νηστεία (κοινώς γνωστή ως IF) είναι η πρακτική της παρατεταμένης περιόδου χωρίς φαγητό. Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να την κάνετε, συμπεριλαμβανομένης της παράλειψης γεύματος, της νηστείας εναλλάξ ημέρας και άλλων.

Υπάρχουν ενδείξεις ότι η διαλείπουσα νηστεία —όταν γίνεται σωστά, στα σωστά άτομα— μπορεί να βοηθήσει ως εξής:

• Ρυθμίζει τη γλυκόζη του αίματος

• Ελέγχει τα λιπίδια του αίματος, όπως τα τριγλυκερίδια

• Μειώνει τον κίνδυνο στεφανιαίας νόσου

• Βοηθάει στη διαχείριση του σωματικού βάρους

Οπότε, είναι φυσικό να θέλουν πολλοί τη δοκιμάσουν. Αλλά από την άλλη μεριά πολλές γυναίκες έχουν αναφέρει σοβαρά προβλήματα, συμπεριλαμβανομένης της υπερφαγίας, της μεταβολικής διαταραχής, της απώλειας εμμήνου ρύσεως και της μείωσης της γονιμότητας.

Η διαλείπουσα νηστεία μπορεί να διαταράξει τις γυναικείες ορμόνες

Λοιπόν, για μερικές γυναίκες, η διαλείπουσα νηστεία μπορεί να είναι πιο επικίνδυνη από ό,τι θα περίμενες. Αποδεικνύεται ότι οι ορμόνες που ρυθμίζουν βασικές λειτουργίες -όπως η ωορρηξία, ο μεταβολισμός, ακόμη και η διάθεση- είναι απίστευτα ευαίσθητες στην ενεργειακή πρόσληψη.

Στην πραγματικότητα, η αλλαγή του πόσο -και ακόμη και πότε- τρώτε μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τις αναπαραγωγικές σας ορμόνες και αυτό μπορεί να προκαλέσει κάθε είδους προβλήματα υγείας.

Διαλείπουσα νηστεία και αναπαραγωγικές ορμόνες

Ένας τρόπος με τον οποίο η νηστεία επηρεάζει τις αναπαραγωγικές ορμόνες - τόσο στις γυναίκες όσο και στους άνδρες - έχει να κάνει με αυτό που ονομάζεται άξονας υποθαλάμου, πιο γνωστό ως άξονας HPG.

Δεν είναι σημαντικό να γνωρίζετε ακριβώς πώς λειτουργεί ο άξονας HPG, αλλά σε περίπτωση που σας ενδιαφέρει, δείτε τι συμβαίνει:

Ο υποθάλαμος σας απελευθερώνει την ορμόνη απελευθέρωσης γοναδοτροπίνης ( GnRH ), που εκκρίνεται σε παλμούς σε σταθερή συχνότητα.

Οι παλμοί GnRH λένε στην υπόφυσή σας να απελευθερώσει την ωχρινοτρόπο ορμόνη (LH) και τη θυλακιοτρόπο ορμόνη (FSH). Και η LH και η FSH στη συνέχεια δρουν στις γονάδες (όρχεις-ωοθήκες).

Στις γυναίκες, η LH και η FSH διεγείρουν την παραγωγή οιστρογόνων και προγεστερόνης, που χρειαζόμαστε για να απελευθερώσουμε ένα ώριμο ωάριο (ωορρηξία) και να υποστηρίξουμε μια εγκυμοσύνη. Στους άνδρες, διεγείρουν την παραγωγή τεστοστερόνης και σπέρματος.

Επειδή αυτή η αλυσίδα αντιδράσεων συμβαίνει σε έναν πολύ συγκεκριμένο, τακτικό κύκλο στις γυναίκες, οι παλμοί GnRH πρέπει να χρονομετρούνται με ακρίβεια, διαφορετικά όλα μπορούν να ξεφύγουν.

Εδώ είναι το πρόβλημα: Οι παλμοί GnRH φαίνεται να είναι πολύ ευαίσθητοι στους περιβαλλοντικούς παράγοντες και μπορούν να αλλάξουν με τη νηστεία. Ακόμη και η βραχυπρόθεσμη νηστεία - ας πούμε, τρεις ημέρες - μπορεί να αλλάξει αυτούς τους ορμονικούς παλμούς σε ορισμένες γυναίκες.

Υπάρχουν ακόμη και κάποιες ενδείξεις ότι η παράλειψη ενός μόνο γεύματος -που, φυσικά, από μόνη του δεν αποτελεί επείγουσα κατάσταση- μπορεί να αρχίσει να θέτει σε εγρήγορση το ορμονικό μας σύστημα.

Αυτός μπορεί να είναι ο λόγος που ορισμένες γυναίκες αντιμετωπίζουν προβλήματα με τη διαλείπουσα νηστεία.

Γιατί όμως το να τρώμε λιγότερο θέτει το σώμα μας σε εγρήγορση;

Για πολλά χρόνια, οι επιστήμονες πίστευαν ότι το ποσοστό λίπους στο σώμα μιας γυναίκας ρύθμιζε το αναπαραγωγικό της σύστημα.

Η ιδέα ήταν η εξής: Εάν τα αποθέματα λίπους έπεφταν κάτω από ένα ορισμένο ποσοστό - κάπου γύρω στο 11 τοις εκατό - οι ορμόνες θα αποσυντονιζόντουσαν και η περίοδός σας θα σταματούσε.

Από εξελικτική άποψη, αυτό ήταν πολύ λογικό. Για τους προγόνους μας, η χαμηλή προσφορά τροφίμων θα ήταν αιτία μεγάλης ανησυχίας. Έτσι, εάν χάνατε σωματικό λίπος, το σώμα σας μπορεί να υποθέσει ότι δεν υπάρχουν πολλά να φάτε και προσπαθεί να αποτρέψετε την αναπαραγωγή.

Αλλά η κατάσταση είναι στην πραγματικότητα πιο περίπλοκη. Τα γυναικεία σώματα φαίνεται να βρίσκονται σε εγρήγορση ακόμη και πριν πέσει το σωματικό λίπος. Ως αποτέλεσμα, οι γυναίκες που δεν είναι ιδιαίτερα αδύνατες μπορούν επίσης να σταματήσουν την ωορρηξία και να χάσουν την περίοδό τους.

Γι' αυτό οι επιστήμονες υποπτεύονται τώρα ότι το συνολικό ενεργειακό ισοζύγιο -πόσες θερμίδες τρώτε έναντι πόσες «καίτε»- μπορεί να είναι πιο σημαντικό σε αυτή τη διαδικασία από το ποσοστό σωματικού λίπους.

Πώς η διατροφή σας και το υπερβολικό άγχος μπορούν να λειτουργήσουν εναντίον σας

Όταν καταναλώνετε συνεχώς λιγότερη ενέργεια από αυτή που ξοδεύετε, είναι γνωστό ότι βρίσκεστε σε αρνητικό ενεργειακό ισοζύγιο. Το να βρίσκεστε σε αρνητικό ενεργειακό ισοζύγιο είναι ο τρόπος με τον οποίο χάνετε βάρος. Άρα αυτό ακριβώς προσπαθούν να πετύχουν πολλοί άνθρωποι κάνοντας δίαιτα. Αλλά όταν είναι ακραίο ή διαρκεί πολύ, μπορεί να επηρεάσει την ορμονική ισορροπία.

Το αρνητικό ενεργειακό ισοζύγιο δεν προκύπτει μόνο από την κατανάλωση λιγότερης τροφής.Μπορεί επίσης να προκύψει από:

• Φτωχή διατροφή

• Υπερβολική άσκηση

• Πάρα πολύ άγχος

• Ασθένεια, λοίμωξη, χρόνια φλεγμονή

• Πολύ λίγη ξεκούραση

Το σώμα μας δεν μπορεί να διακρίνει τη διαφορά ανάμεσα σε μια πραγματική απειλή και κάτι φανταστικό που δημιουργείται από τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας. (Όπως να ανησυχείτε για το πώς θα αποκτήσετε κοιλιακούς.)

Αυτές οι «απειλές» μπορούν να αυξήσουν τα επίπεδα της ορμόνης του στρες, κορτιζόλης. Και η κορτιζόλη αναστέλλει τη GnRH, με αποτέλεσμα να καταστέλλεται η παραγωγή οιστρογόνων και προγεστερόνης από τις ωοθήκες σας—ορμόνες που είναι κρίσιμες για την αναπαραγωγή.

Γιατί η διαλείπουσα νηστεία επηρεάζει περισσότερο τις γυναικείες ορμόνες από τις ανδρικές;

Δεν είμαστε απόλυτα σίγουροι. Υπάρχουν όμως μερικοί πιθανοί λόγοι που συμβάλλουν:

• Οι γυναίκες μπορεί να είναι πιο ευαίσθητες στις αλλαγές στην ισορροπία των θρεπτικών συστατικών από τους άνδρες.

• Οι άνδρες και οι γυναίκες φαίνεται να ανταποκρίνονται διαφορετικά όταν νηστεύουν ή περιορίζουν σημαντικά τις θερμίδες. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε ένα μόριο που μοιάζει με πρωτεΐνη και είναι απαραίτητο για την αναπαραγωγική διαδικασία.

• Ο περιορισμός ορισμένων θρεπτικών συστατικών, μπορεί επίσης να έχει διαφορετικά αποτελέσματα στις γυναίκες σε σύγκριση με τους άνδρες

Όπως λοιπόν καταλαβαίνουμε η διαλείπουσα νηστεία για απώλεια βάρους στις γυναίκες… είναι περίπλοκη. Επειδή το σώμα των γυναικών μπορεί απλώς να έχει μεγαλύτερη ευαισθησία στις αλλαγές στο ενεργειακό ισοζύγιο. Και…όταν το σώμα μας ανιχνεύει αλλαγές, μπορεί να διαταράξει τον άξονα HPG και ολόκληρος ο ορμονικός μας κύκλος απορρίπτεται. Αυτή η ορμονική αναταραχή μπορεί να επιδεινωθεί περαιτέρω εάν υπάρχουν άλλοι στρεσογόνοι παράγοντες που αποστραγγίζουν την ενέργειά μας.

Αντί λοιπόν να περιορίζετε το φαγητό, επικεντρωθείτε στην ισορροπημένη διατροφή, δίνοντας προτεραιότητα σε ολόκληρα, θρεπτικά τρόφιμα.

Σίγουρα, η διαλείπουσα νηστεία μπορεί να είναι δημοφιλής. Και ίσως ο αδερφός σας ή ο φίλος σας ή ο σύζυγός σας ή ακόμα και ο μπαμπάς σας τη βρίσκουν εξαιρετικό βοήθημα για τη φυσική κατάσταση και την υγεία. Αλλά οι γυναίκες είναι διαφορετικές από τους άνδρες και το σώμα μας έχει διαφορετικές ανάγκες. Ακούστε το σώμα σας. Και κάντε αυτό που σας ταιριάζει καλύτερα.