Προληπτικός έλεγχος: Το «όπλο» κάθε γυναίκας ενάντια στον καρκίνο του μαστού

Ποιες είναι λοιπόν, οι απαραίτητες προληπτικές εξετάσεις στις οποίες πρέπει να υποβάλλεται κάθε γυναίκα στο πλαίσιο της φροντίδας της υγείας των μαστών, τι αλλάζει στον έλεγχο των γυναικών με γενετική επιβάρυνση για την εκδήλωση της νόσου και ποια είναι τα βήματα που ακολουθούν σε περίπτωση ευρήματος στον απεικονιστικό έλεγχο; Σε αυτά και πολλά ακόμη ερωτήματα αναφορικά με τη διάγνωση του καρκίνου του μαστού και τις αρχές που πρέπει να διέπουν την σχέση του ακτινοδιαγνώστη μαστού με τις ασθενείς του επιχειρούμε να απαντήσουμε σήμερα με τη βοήθεια της κας Αθηνάς Βούρτση, Ειδικής Ακτινοδιαγνώστριας Μαστού, Ιδρυτικής Προέδρου της Ελληνικής Εταιρείας Απεικόνισης Μαστού και Επιστημονικά Υπεύθυνης του Διαγνωστικού Κέντρου «Αthena Medical».

Καρκίνος του μαστού και πρόληψη: Ποιες είναι οι απαραίτητες εξετάσεις που πρέπει μια γυναίκα να συμπεριλάβει στο ετήσιο check-up για την υγεία των μαστών της;

Μαστογραφία: Η μαστογραφία είναι η βασική εξέταση που κάθε γυναίκα πρέπει να συμπεριλαμβάνει στο ετήσιο check-up για την υγεία των μαστών της.

ΥΓΕΙΑ + ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Πώς μπορείς να τρως υγιεινά χωρίς να χρειαστεί να οργανώνεις τα γεύματά σου

Τομοσύνθεση: Αποτελεί την εξέλιξη της ψηφιακής μαστογραφίας όπου λαμβάνονται εικόνες υψηλής ανάλυσης από διαφορετικές γωνίες του μαστού. Με τη βοήθεια ειδικού λογισμικού, γίνεται ανασύνθεση και δημιουργία σύνθετης τρισδιάστατης απεικόνισης.

Υπερηχογράφημα μαστού: Εξασφαλίζει εξέταση υψηλής ποιότητας χωρίς να χρησιμοποιείται σκιαγραφικό ή την έκθεση σε ιονίζουσα ακτινοβολία. Το υπερηχογράφημα μαστού είναι ιδιαίτερα πολύτιμο εργαλείο ως συμπληρωματική εξέταση σε γυναίκες με κλινικά ευρήματα ή με πυκνούς μαστούς.

Μαγνητική τομογραφία μαστών (MRI): Είναι αιμοδυναμική εξέταση, η οποία από όλες τις απεικονιστικές εξετάσεις έχει την υψηλότερη ευαισθησία στην εντόπιση κακοήθειας μαστού.

Πότε, πόσο συχνά και μέχρι ποια ηλικία είναι σωστό μια γυναίκα να κάνει μαστογραφία;

Σε ποια ηλικία ξεκινά ο έλεγχος; Η διεθνής ιατρική κοινότητα προτείνει η πρώτη μαστογραφία ή η τομοσύνθεση αναφοράς να γίνεται στην ηλικία των 35 ετών.

Πόσο συχνά; Από την ηλικία των 40 ετών και μετά η μαστογραφία θα πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο.

Μέχρι ποια ηλικία είναι σωστό μια γυναίκα να κάνει μαστογραφία; Μετά τα 72 έτη ο έλεγχος με μαστογραφία προτείνεται να γίνεται κάθε δύο χρόνια ανάλογα με την γενική κατάσταση της εξεταζόμενης.

Ποιοι είναι οι περιορισμοί της μαστογραφίας;

Στους πυκνούς μαστούς η ευαισθησία της μαστογραφίας στην διάγνωση της κακοήθειας είναι μειωμένη, καθώς η πυκνότητα ανάμεσα στην κακοήθεια και το μαζικό ιστό είναι παρόμοια και έτσι, ενδέχεται να διαφύγει μια ύποπτη βλάβη που δεν εμφανίζεται με μικροαποτιτανώσεις (άλατα ασβεστίου).

Τι πρέπει να γνωρίζετε εάν έχετε πυκνούς μαστούς;

Οι γυναίκες που έχουν πυκνούς μαστούς εκτός από την μαστογραφία ή την τομοσύνθεση είναι απαραίτητο να συνδυάζουν τον έλεγχο τους με υπερηχογράφημα μαστών. Το υπερηχογράφημα βοηθά σημαντικά στην έγκαιρη διάγνωση της νόσου. Σύμφωνα με μελέτες, οι γυναίκες με πυκνούς μαστούς έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού, εμφανίζουν συχνότερα πιο επιθετικούς όγκους, ενώ παράλληλα η ανίχνευση του όγκου στη μαστογραφία είναι εξαιρετικά δύσκολη. Ακόμη πιο πρόσφατη οδηγία από την Ευρωπαϊκή εταιρεία απεικόνισης μαστού συνιστά σε γυναίκες ηλικίας 50 με 70 years με εξαιρετικά πυκνούς μαστούς να γίνεται MRI μαστών κάθε 2 με 4 χρόνια ή υπερηχογράφημα μαστού συνδυαστικά της μαστογραφίας.

Όταν αναφερόμαστε σε γυναίκες με αυξημένη κληρονομική προδιάθεση τι εννοούμε;

Ο κληρονομούμενος καρκίνος του μαστού ευθύνεται μόλις για το 5%-10% του συνόλου των καρκίνων. Παρότι το ποσοστό αυτό είναι μικρό, συχνά, οι γυναίκες με κληρονομική προδιάθεση εμφανίζουν πιο επιθετικούς όγκους. Συνεπώς, έχει μεγάλη σημασία να γνωρίζει η κάθε γυναίκα λεπτομερείς πληροφορίες για το κληρονομικό ιστορικό της. Δηλαδή εάν είναι φορέας των γονιδίων BRCA1 & BRCA2 ή άλλων μεταλλάξεων, εάν έχει συγγενείς 1^ου ή 2^ου βαθμού που εμφάνισαν καρκίνο του μαστού και σε ποια ηλικία, ή καρκίνο των ωοθηκών, καρκίνο του παγκρέατος ή συγγενείς με μεταστατικό καρκίνο του προστάτη. Σε περίπτωση που υπάρχει κληρονομικό ιστορικό, οι εξελίξεις στην μοριακή βιολογία μας επιτρέπουν την μελέτη των γενετικών μεταλλάξεων, ώστε να εφαρμόζουμε εξατομικευμένα πρωτόκολλα παρακολούθησης για τις γυναίκες αυτές.

Oι γυναίκες με κληρονομική προδιάθεση πώς πρέπει να ελέγχονται;

Σε γυναίκες που ανήκουν σε ομάδα υψηλής επικινδυνότητας προτείνουμε από την ηλικία των 25 ετών να γίνεται MRI μαστών κάθε χρόνο. Από την ηλικία των 30, η MRI μαστών να συνδυάζεται με την μαστογραφία, ανεξαρτήτως πυκνότητας μαστού. Όταν η MRI δεν είναι διαθέσιμη, εναλλακτικά προτείνουμε η MRI να αντικαθίσταται από το υπερηχογράφημα μαστού, καθώς αυτό βελτιώνει την πιθανότητα ανίχνευσης καρκίνων σε γυναίκες με πυκνούς μαστούς και αρνητική μαστογραφία.

MRI μαστών: Ποια είναι τα πλεονεκτήματα και ποιοι οι περιορισμοί της; Μελλοντικά θα αντικαταστήσει την μαστογραφία ή την τομοσύνθεση;

Η μαγνητική μαστών είναι η πιο ευαίσθητη εξέταση στην διάγνωση καρκίνου του μαστού διότι βασίζεται στην αιμοδυναμική συμπεριφορά των ιστών μετά από δυναμική χορήγηση παραμαγνητικής ουσίας χωρίς την έκθεση σε ακτινοβολία.

Με βάση τις διεθνείς οδηγίες, οι βασικότερες ενδείξεις της MRI μαστών είναι οι γυναίκες που ανήκουν στις παρακάτω ομάδες:

Έχουν ισχυρό θετικό οικογενειακό ιστορικό κακοήθειας μαστού ή παρουσία παθολογικών γονιδίων.

Eξαιρετικά πυκνούς μαστούς.

Γυναίκες που έχουν διαγνωστεί με κακοήθεια μαστού και έχουν πυκνούς μαστούς ή που νόσησαν πριν τα 50 έτη.

Γυναίκες με ενθέματα ανά 2 με 3 έτη από την τοποθέτηση τους.

Επιπλέον, η MRI μαστών είναι ιδιαίτερα χρήσιμη σε διαγνωστικούς ασθενείς:

Κατά τον προ εγχειρητικό έλεγχο γυναικών που έχουν διαγνωστεί με κακοήθεια μαστού.

Για την αξιολόγηση της ανταπόκρισης στη νεοεπικουρική χημειοθεραπεία.

Καθώς και για την επίλυση ευρημάτων που έχουν εντοπιστεί στη μαστογραφία ή στο υπερηχογράφημα.

Παρότι η MRI μαστών εφαρμόζεται ολοένα και περισσότερο προς το παρόν είναι πολύ νωρίς να συζητάμε ότι θα αντικαταστήσει την μαστογραφία ή την τομοσύνθεση. Χρειάζονται ακόμα πολλά χρόνια ερευνητικής δραστηριότητας ίσως και δεκαετίες για να βελτιωθεί ακόμη περισσότερο η τεχνική και η διαγνωστική ακρίβεια της MRI μαστών, ώστε να είναι σε θέση να προσφέρει υψηλή διαγνωστική ακρίβεια στην διάγνωση του αρχόμενου καρκίνου που εμφανίζεται με την μορφή των μικροαποτιτανώσεων.

Σε περίπτωση ευρήματος στον απεικονιστικό έλεγχο ποια είναι τα βήματα που θα ακολουθήσουν;

Σε κάθε ασθενή μας μελετάμε όλες τις απεικονιστικές εξετάσεις που έχουμε στην διάθεσή μας και ανάλογα με τον τύπο της βλάβης χρησιμοποιούμε αντίστοιχα την καταλληλότερη τεχνική βιοψίας. Δηλαδή, για τις μικροαποτιτανώσεις, διαταραχές της αρχιτεκτονικής και ασυμμετρίες χωρίς συνοδά υπερηχογραφικά ευρήματα εφαρμόζουμε την στερεοστατική βιοψία, τους υπέρηχους για βλάβες που είναι ορατές στο υπερηχογράφημα και τον μαγνητικό τομογράφο για αλλοιώσεις που αναδεικνύονται μόνο σε εικόνες της μαγνητικής μαστών.

Στη συνέχεια τα αποτελέσματα της βιοψίας μελετώνται από την διεπιστημονική μας ομάδα, η οποία πλαισιώνεται από όλες τις συναφείς ειδικότητες στο αντικείμενο του μαστού και μεταφέρει τα αποτελέσματα στην ασθενή, προσφέροντας τη δυνατότητα να συζητηθούν ενδεχόμενες απορίες και να δοθούν απαντήσεις σε ό,τι ερωτήματα υπάρχουν.

Με ποια κριτήρια θα πρέπει μια γυναίκα να επιλέγει το κέντρο που θα κάνει μαστογραφία; Ποιες προϋποθέσεις πρέπει να πληροί;

Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο εξοπλισμός που χρησιμοποιείται για την μαστογραφία ή την τομοσύνθεση θα πρέπει να είναι εξελιγμένης τεχνολογίας και να υποβάλλεται σε αυστηρό συστηματικό έλεγχο ώστε να διατηρούνται τα βέλτιστα επίπεδα στην παραγωγή των εικόνων και στην μελέτη των εξετάσεων.

Επιπλέον, σύμφωνα με τις διεθνείς οδηγίες μια μονάδα διαγνωστικής απεικόνισης μαστού πρέπει να τηρεί τα παρακάτω:

• Πραγματοποίηση τουλάχιστον 1.000 μαστογραφιών κατ’ έτος.
• Κατοχή ειδικού εξοπλισμού για διαγνωστική μαστογραφία και υπερηχογράφημα.
• Τήρηση των φυσικο-τεχνικών προδιαγραφών των κατευθυντήριων γραμμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
• Ο τεχνολόγος μαστού που πραγματοποιεί τη μαστογραφία πρέπει να έχει τουλάχιστον 40 ώρες ειδικής εκπαίδευσης της τεχνικής για μαστογραφία και να λαμβάνει μέρος σε τμήματα αξιολόγησης της ποιότητας και σε ενημερωτικά σεμινάρια.
• Πρόσληψη ενός εκπαιδευμένου ακτινολόγου με τουλάχιστον 60 ώρες ειδικής εκπαίδευσης, ο οποίος θα διαβάζει τουλάχιστον 500 μαστογραφίες κατ’ έτος.

Ο ακτινοδιαγνώστης που θα κληθεί να ενημερώσει την εξεταζόμενη για την παρουσία ύποπτου ευρήματος πώς πρέπει να διαχειριστεί την επικοινωνία με την ασθενή; Ποια είναι τα διλήμματα με τα οποία έρχεται αντιμέτωπος;

Ο ακτινοδιαγνώστης που ασχολείται με το αντικείμενο του μαστού είναι σημαντικό να διαθέσει άπλετο χρόνο στην ασθενή και να είναι προετοιμασμένος να απαντήσει σε όλα τα ερωτήματα που την απασχολούν σε αυτήν την φάση. Η ευγένεια, η αισιοδοξία, η ειλικρίνεια καθώς οι λεπτομερείς απαντήσεις στα ερωτήματα και στις ανησυχίες της ασθενούς θα βοηθήσουν σημαντικά στην μείωση του άγχους και της ανασφάλειας που ανακύπτει με την ανακοίνωση των παθολογικών αποτελεσμάτων και στην δημιουργία αισθήματος εμπιστοσύνης και ασφάλειας ανάμεσα στην ασθενή και τον γιατρό. Η βασικότερη πρόκληση για τους περισσότερους γιατρούς είναι η σωστή επικοινωνία με τις ασθενείς ώστε να καταλάβουν με σαφήνεια τα βήματα που πρέπει να γίνουν, κάτι το οποίο απαιτεί εξοικείωση και συνεχή προσπάθεια για τη βελτίωση μας, ώστε να είμαστε ακόμη περισσότερο χρήσιμοι στον ρόλο που θα διαδραματίσουμε στους ασθενείς μας.

Αθηνά Βούρτση MD, PhD

Επιστημονικά Υπεύθυνη ATHENA MEDICAL

Ιδρυτική πρόεδρος της Ε.Ε.Α.Μ.

Ευρωπαϊκή σύνδεσμος και μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής του Densebreast-info.org

Advertorial