Εποχική συναισθηματική διαταραχή: Μπορεί να βοηθήσει η διατροφή;

Τώρα νιώθουμε ότι έχουμε μπει βαθιά στον χειμώνα και μερικοί άνθρωποι μπορεί να νιώσουν έναν τύπο κατάθλιψης γνωστός ως εποχική συναισθηματική διαταραχή (SAD). Ωστόσο, αντίθετα, μερικοί άνθρωποι μπορεί να εμφανίσουν SAD κατά τη διάρκεια της άνοιξης ή του καλοκαιριού και να δουν βελτιώσεις κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου/χειμώνα.

Τα συμπτώματα της εποχικής συναισθηματικής διαταραχής

Τα συμπτώματα της εποχικής συναισθηματικής διαταραχής μπορεί να είναι πιο έντονα ή σοβαρά κατά τη διάρκεια του χειμώνα και μπορεί να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην καθημερινή ζωή, με μερικούς ανθρώπους να λένε ότι αισθάνονται σαν να είναι σε «χειμερία νάρκη». Ανάλογα με το γεωγραφικό πλάτος, ο επιπολασμός της SAD κυμαίνεται από 1,5% έως 9% του πληθυσμού και περίπου το 75% των προσβεβλημένων είναι γυναίκες.

ΥΓΕΙΑ + ΔΙΑΤΡΟΦΗ

10 τροφές πλούσιες σε οξαλικά που πρέπει να περιορίσεις εάν έχεις πέτρες στους νεφρούς

Τα κοινά συμπτώματα SAD περιλαμβάνουν:

• Αίσθημα λήθαργου και υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας
• Να κοιμάστε περισσότερο από το κανονικό και να δυσκολεύεστε να σηκωθείτε το πρωί
• Δεν κοιμάστε αρκετά ή δεν ξυπνάτε εύκολα
• Επίμονη χαμηλή διάθεση
• Αισθήματα απόγνωσης, ενοχής και αναξιότητας
• Αίσθημα άγχους, θυμού ή ευερεθιστότητας
• Αισθήματα αυτοκτονίας
• Δυσκολία συγκέντρωσης
• Απώλεια ευχαρίστησης ή ενδιαφέροντος για κανονικές καθημερινές δραστηριότητες, μη επιθυμία να δεις ανθρώπους
• Μειωμένη σεξουαλική ορμή ή ενδιαφέρον για σωματική επαφή
• Αλλαγές στην όρεξη – αυξημένο ή μειωμένο ενδιαφέρον για φαγητό
• Λαχτάρα για υδατάνθρακες ή γλυκά τρόφιμα

Τα αίτια της εποχικής συναισθηματικής διαταραχής

Τα αιτία της SAD δεν είναι πλήρως κατανοητά, αλλά πολλοί παράγοντες πιστεύεται ότι παίζουν ρόλο. Πιθανές αιτίες περιλαμβάνουν:

Επιδράσεις φωτός

Το ανεπαρκές φως κατά τη διάρκεια της ημέρας σημαίνει ότι λιγότερο φως χτυπά στο πίσω μέρος του ματιού. Έτσι στέλνονται λιγότερα μηνύματα στον υποθάλαμο του εγκεφάλου, ο οποίος ελέγχει τον ύπνο, την όρεξη, τη σεξουαλική ορμή, τη θερμοκρασία, τη διάθεση και τη δραστηριότητα. Αυτές οι λειτουργίες μπορούν να επιβραδυνθούν και να σταματήσουν σταδιακά εάν δεν υπάρχει αρκετό φως.

Διαταραγμένο ρολόι σώματος

Ο κιρκάδιος ρυθμός μας (ρολόι σώματος) ρυθμίζεται από τον εγκέφαλό μας ανάλογα με τις ώρες του φωτός της ημέρας που έχουμε στη διάθεσή μας. Θεωρείται ότι σε όσους εμφανίζουν εποχική συναισθηματική διαταραχή κατά τη διάρκεια του χειμώνα, αυτό το τμήμα του εγκεφάλου μπορεί να μην λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο. Και αυτό μπορεί να σημαίνει ότι το ρολόι του σώματος δεν συγχρονίζεται με το φως της ημέρας που είναι διαθέσιμο, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε κούραση και κατάθλιψη.

Επίπεδα μελατονίνης και σεροτονίνης

Η μελατονίνη είναι μια ορμόνη, η οποία παράγεται όταν βραδιάζει και μας βοηθά να προετοιμαστούμε για ύπνο. Η σεροτονίνη είναι μια χημική ουσία του εγκεφάλου, η οποία επηρεάζεται από την ποσότητα του ηλιακού φωτός που εκτίθεστε και έχει επίδραση στη διάθεση.

Έρευνες δείχνουν ότι όσοι εμφανίζουν SAD τον χειμώνα παράγουν χαμηλότερα επίπεδα σεροτονίνης και υψηλότερα επίπεδα μελατονίνης. Ωστόσο, η ακριβής σχέση μεταξύ τους χρήζει περαιτέρω διερεύνησης.

Καιρός και θερμοκρασία

Ο ιδανικός καιρός και η θερμοκρασία θα διαφέρουν από άτομο σε άτομο, αλλά μερικοί άνθρωποι μπορεί να αισθάνονται ιδιαίτερα άβολα σε ψυχρότερες ή υψηλότερες θερμοκρασίες. Αυτό μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη της εποχικής συναισθηματικής διαταραχής εκείνη την εποχή.

Πολλοί άνθρωποι γνωρίζουν ότι η SAD εμφανίζεται τον χειμώνα, αλλά η έρευνα έχει δείξει ότι το καλοκαίρι η SAD συνδέεται με υψηλότερες θερμοκρασίες και υγρασία. Και πάλι, απαιτείται περαιτέρω έρευνα για να γίνει καλύτερα κατανοητό αυτό.

unsplash

Διάγνωση

Η διάγνωση της SAD μπορεί να είναι δύσκολη, καθώς τα συμπτώματα είναι παρόμοια με άλλους τύπους κατάθλιψης. Μπορεί να χρειαστεί λίγος χρόνος για να αναγνωριστεί ότι υπάρχει ένα εποχιακό ή κανονικό μοτίβο σχετικά με τα συμπτώματα και τη διάρκεια. Η διάγνωση θα εξαρτηθεί από το εάν:

• Τα συμπτώματα έχουν εμφανιστεί τις ίδιες εποχές για δύο ή περισσότερα συνεχόμενα χρόνια.
• Οι περίοδοι κατάθλιψης ακολουθούνται από περιόδους χωρίς κατάθλιψη.
• Υπάρχουν οποιεσδήποτε άλλες προφανείς εξηγήσεις ή αιτίες για τις εποχιακές αλλαγές διάθεσης.

Εποχική συναισθηματική διαταραχή

Οι θεραπείες μπορεί να ποικίλλουν από φαρμακολογικές παρεμβάσεις έως τη χρήση θεραπειών φωτός ή ομιλίας. Ωστόσο, οι επιλογές του τρόπου ζωής μπορούν επίσης να έχουν θετικό αντίκτυπο.

Συνιστάται η διατήρηση της δραστηριότητας, η υγιεινή, ισορροπημένη διατροφή και η έξοδος κάτω από το διαθέσιμο φυσικό φως του ήλιου όποτε είναι δυνατόν.

Δεν υπάρχουν ειδικές εθνικές κατευθυντήριες γραμμές για τη θεραπεία της SAD, ωστόσο, συνιστάται στους ασθενείς με SAD να προσφέρονται οι ίδιοι τύποι θεραπειών που είναι διαθέσιμοι για άλλους τύπους κατάθλιψης.

Το ενημερωτικό δελτίο τροφίμων BDA για την κατάθλιψη και τη διατροφή προσφέρει μια γενική επισκόπηση μιας υγιεινής διατροφής, η οποία μπορεί να βοηθήσει στην προστασία της ψυχικής υγείας.

Οι βασικές συμβουλές είναι:

• Να τρώτε τακτικά γεύματα
• Να έχετε μια σωστή ισορροπία λιπών για να βοηθήσετε στη διατήρηση της κυτταρικής δομής στον εγκέφαλο. Η συμπερίληψη των λιπαρών ψαριών βοηθά σε αυτό.
• Να συμπεριλάβετε άφθονα δημητριακά ολικής αλέσεως και φρούτα και λαχανικά για να διασφαλίσετε ότι λαμβάνεται μια καλή σειρά βιταμινών και μετάλλων
• Να συμπεριλάβετε πρωτεΐνη σε κάθε γεύμα. Η πρωτεΐνη περιέχει τρυπτοφάνη, η οποία μπορεί να βοηθήσει στην κατάθλιψη
• Να μείνετε ενυδατωμένοι

Ενώ οι αλλαγές στην όρεξη και η λαχτάρα για υδατάνθρακες είναι αναγνωρισμένα συμπτώματα της εποχικής συναισθηματικής διαταραχής, υπάρχουν περιορισμένα δεδομένα σχετικά με τον αντίκτυπο της διατροφικής παρέμβασης ή των διατροφικών συνηθειών σε σχέση με την πάθηση.

Μια συστηματική ανασκόπηση που δημοσιεύθηκε από τους Yang et al το 2020 εξέτασε τα στοιχεία σχετικά με το ρόλο της διατροφής, των διατροφικών συμπεριφορών και της διατροφικής παρέμβασης στη SAD. Η ανασκόπηση περιλάμβανε 11 μελέτες: πέντε μελέτες αποτελεσματικότητας σε σχέση με τη διατροφική παρέμβαση για SAD και έξι μελέτες που επικεντρώθηκαν σε διατροφικά πρότυπα και διατροφικές συμπεριφορές σε ασθενείς με SAD.

Όσον αφορά τα διατροφικά πρότυπα ή τη συμπεριφορά, ο υψηλότερος επιπολασμός της SAD συνδέθηκε με τον αλκοολισμό και τη χορτοφαγία. Ωστόσο, η κανονική πρόσληψη αλκοόλ δεν συνδέθηκε με τη σοβαρότητα της SAD. Υψηλότερες προσλήψεις τροφής κατά τη διάρκεια της νύχτας (μεγαλύτερα βραδινά γεύματα και περισσότερα σνακ) ήταν πιο συχνές σε ασθενείς με SAD, σε σύγκριση με ασθενείς χωρίς SAD. Μεγαλύτερη συχνότητα υπερφαγίας και συναισθηματικής τροφής εμφανίστηκε επίσης από ασθενείς με SAD σε σύγκριση με τους ασθενείς ελέγχου.

Εδώ και χρόνια η διατροφή μαζί με τις κλασσικές μεθόδους (πχ φωτοθεραπεία) χρησιμοποιείται ως όπλο αντιμετώπισης της εποχικής συναισθηματικής διαταραχής. Όμως απαιτούνται περαιτέρω έρευνες στο μέλλον που να συνδέουν τη διατροφή με τη θεραπεία αυτής της διαταραχής.