Πώς η ευαισθησία στη γλουτένη επηρέασε την καριέρα του Νόβακ Τζόκοβιτς

Ως λάτρης του τένις, πάντα με γοήτευε το πάθος, η τεχνική και η αφοσίωση που δείχνουν οι κορυφαίοι παίκτες στο κορτ. Ανάμεσα σε αυτούς, ο Νόβακ Τζόκοβιτς κατέχει ξεχωριστή θέση στην καρδιά μου. Η αφοσίωσή του, η επιμονή του και οι επιτυχίες του στα μεγάλα τουρνουά τον καθιστούν όχι μόνο έναν θρύλο του αθλήματος, αλλά και πηγή έμπνευσης για όλους εμάς που αγαπάμε το τένις.

Και όμως, αυτός ο κορυφαίος παίκτης δεν ήταν πάντα στο απόγειό του — τουλάχιστον όχι χωρίς αγώνες και προκλήσεις που δεν φαίνονταν στα μάτια των φιλάθλων. Για πολλά χρόνια, ο Τζόκοβιτς πάλευε με μυστηριώδη προβλήματα υγείας: δύσπνοια, πνευμονικά ζητήματα, κόπωση κατά τη διάρκεια αγώνων, ακόμα και “καταρρεύσεις” στο μέσο των ματς. Κανείς δεν ήξερε ακριβώς τι έφταιγε.

Όλα άλλαξαν γύρω στο 2010, όταν γνώρισε τον Σέρβο γιατρό και ολιστικό θεραπευτή Igor Cetojevic. Ο Igor πρότεινε ένα απλό, αλλά ασυνήθιστο τεστ: Ζήτησε από τον Τζόκοβιτς να βάλει το αριστερό του χέρι στην κοιλιά του και να τεντώσει το δεξί του χέρι. Μετά του έδωσε μία φέτα ψωμί για να την κρατήσει στην κοιλιά, και άσκησε πίεση στο εξωτερικό του χεριού. Εκείνος διαπίστωσε ότι η δύναμη μειωνόταν δραματικά όταν το ψωμί ήταν στο στομάχι — κάτι που, κατά τον Cetojevic, ήταν ένδειξη ευαισθησίας στη γλουτένη.

Έπειτα από αιματολογικές εξετάσεις, διαπιστώθηκε ότι ο Τζόκοβιτς είχε δυσανεξία στο σιτάρι (και στη γαλακτοκομική πρωτεΐνη), αλλά και ήπια ευαισθησία στη ντομάτα. Η αλλαγή στη διατροφή του ήταν ριζική: απέβαλλε εντελώς τη γλουτένη. Τα αποτελέσματα ήρθαν πολύ γρήγορα και εντυπωσιακά. Σε μόλις δύο εβδομάδες χωρίς γλουτένη, ένιωσε πιο “ελαφρύς”, πιο ενεργητικός, και άρχισε να κοιμάται πολύ καλύτερα. Σύντομα, αυτός ο διατροφικός μετασχηματισμός συνδέθηκε άμεσα με την αθλητική του άνοδο: Μέσα σε έναν χρόνο από την αλλαγή στη διατροφή, έχασε κιλά, κέρδισε σε ενέργεια και σωματική αντοχή, και άρχισε να πετυχαίνει μεγάλες διακρίσεις. Όμως τι ακριβώς είναι η ευαισθησία στη γλουτένη που έχει ο Τζόκοβιτς και ποια η διαφορά της από την κοιλιοκάκη;

Τι είναι η γλουτένη

Η γλουτένη είναι μια ομάδα πρωτεϊνών που βρίσκονται κυρίως στο σιτάρι, το κριθάρι και τη σίκαλη. Είναι υπεύθυνη για τη “ζύμη” των ψωμιών και των αρτοσκευασμάτων, καθώς προσδίδει ελαστικότητα στη ζύμη και βοηθά το ψωμί να φουσκώνει. Με απλά λόγια, χωρίς τη γλουτένη, το ψωμί και άλλα αρτοσκευάσματα δεν θα είχαν την αφράτη υφή που όλοι γνωρίζουμε και αγαπάμε. Η γλουτένη αποτελείται κυρίως από δύο τύπους πρωτεϊνών: τις γλιαδίνες και τις γλουτελίνες. Οι γλιαδίνες είναι αυτές που μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα σε άτομα με δυσανεξία ή ευαισθησία στη γλουτένη, ενώ οι γλουτελίνες προσδίδουν στη ζύμη ελαστικότητα και συνοχή. Παρά το γεγονός ότι για τους περισσότερους ανθρώπους η γλουτένη είναι ασφαλής και μέρος μιας ισορροπημένης διατροφής, υπάρχουν κάποιοι που πρέπει να την αποφεύγουν. Υπάρχουν τρεις κύριες κατηγορίες ατόμων που αντιμετωπίζουν προβλήματα με τη γλουτένη:

• Άτομα με κοιλιοκάκη: Πρόκειται για μια αυτοάνοση πάθηση, όπου η κατανάλωση γλουτένης προκαλεί βλάβη στο λεπτό έντερο.
• Άτομα με ευαισθησία στη γλουτένη: Αντιδρούν αρνητικά στη γλουτένη με συμπτώματα όπως φούσκωμα, δυσπεψία ή κόπωση, χωρίς όμως να υπάρχει καταστροφή του εντέρου.
• Άτομα με αλλεργία στο σιτάρι: Αντιδρούν στις πρωτεΐνες του σιταριού γενικότερα, συμπεριλαμβανομένης της γλουτένης.

Ποια η διαφορά της κοιλιοκάκης με την ευαισθησία στη γλουτένη

Η ευαισθησία στη γλουτένη και η κοιλιοκάκη είναι διαφορετικές. Τα άτομα με κοιλιοκάκη έχουν μια αυτοάνοση απόκριση στη γλουτένη. Αυτό σημαίνει ότι το σώμα τους προσπαθεί να καταπολεμήσει τη γλουτένη σαν να είναι ιός. Αυτή η αντίδραση προκαλεί φλεγμονή και βλάβη στο πεπτικό τους σύστημα. Τα άτομα με κοιλιοκάκη έχουν επίσης υψηλά επίπεδα ορισμένων αντισωμάτων στο αίμα τους, τα οποία είναι ουσίες που καταπολεμούν τη γλουτένη. Η ευαισθησία στη γλουτένη και η κοιλιοκάκη προκαλούν πολλά από τα ίδια συμπτώματα. Όμως η διαφορά ειναι πως η ευαισθησία στη γλουτένη προκαλεί συμπτώματα χωρίς να υπάρχει αυτή η εντερική βλάβη.

Επίσης, η κοιλιοκάκη είναι μόνιμη και απαιτεί αυστηρό, μακροχρόνιο αποκλεισμό της γλουτένης, ενώ η ευαισθησία μπορεί να οδηγήσει σε βελτιωμένα συμπτώματα με την πάροδο του χρόνου και ενδεχομένως να επιτρέπει μικρότερες ποσότητες γλουτένης. Η ευαισθησία στη γλουτένη, όπως και η κοιλιοκάκη, αν δεν διαγνωστούν και δεν αντιμετωπιστούν σωστά, μπορεί να έχουν πραγματικό αντίκτυπο στην υγεία και την απόδοση.

Τι προκαλεί την ευαισθησία στη γλουτένη;

Οι αιτίες της ευαισθησίας στη γλουτένη είναι πολύπλοκες και δεν είναι πλήρως κατανοητές. Επίσης, σε πολλές περιπτώσεις, η ευαισθησία στη γλουτένη δεν οφείλεται στη γλουτένη καθαυτή, αλλά σε άλλα συστατικά του σιταριού. Γι αυτό και πολλοί νιώθουν καλύτερα μειώνοντας το σιτάρι γενικά – όχι απαραίτητα τη γλουτένη. Επιπλέον, μερικοί άνθρωποι αναπτύσσουν ευαισθησία μετά από μια έντονη εντερική λοίμωξη ή δηλητηρίαση τροφής. Γενικά η ευαισθησία στη γλουτένη δεν έχει μία μόνο αιτία. Συνήθως οφείλεται σε έναν συνδυασμό παραγόντων που επηρεάζουν το έντερο και το ανοσοποιητικό.

Ποια είναι τα συμπτώματα της ευαισθησίας στη γλουτένη;

Πολλοί μπορεί να εμφανίσουν τα ακόλουθα συμπτώματα για αρκετές ώρες ή ημέρες μετά την κατανάλωση γλουτένης:

• Κοιλιακός πόνος
• Αναιμία
• Άγχος
• Φούσκωμα ή αέρια
• Θολή σκέψη ή δυσκολία συγκέντρωσης
• Κατάθλιψη
• Διάρροια ή δυσκοιλιότητα
• Κόπωση
• Πονοκέφαλος
• Πόνος στις αρθρώσεις
• Ναυτία και έμετος
• Δερματικό εξάνθημα

Πολλά άτομα με ευαισθησία στη γλουτένη έχουν επίσης σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS).

Costas Baltas/Anadolu via Getty Images

Πώς διαγιγνώσκεται η ευαισθησία στη γλουτένη

Ο γιατρός εξετάζει προσεκτικά τα συμπτώματα και το ιατρικό σας ιστορικό. Εάν υποψιάζεται ότι έχετε ευαισθησία στη γλουτένη, τα επόμενα βήματα για την επιβεβαίωση της διάγνωσης είναι τα εξής:

Βήμα 1: Ακολουθείτε μια διατροφή που περιέχει γλουτένη για περίπου έξι εβδομάδες. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο γιατρός σας πραγματοποιεί εξετάσεις αίματος και δερματικές εξετάσεις για να αποκλείσει αλλεργία στο σιτάρι ή κοιλιοκάκη. Δεν υπάρχει τεστ για την ευαισθησία στη γλουτένη.

Βήμα 2: Εάν δεν έχετε αλλεργία στο σιτάρι ή κοιλιοκάκη, ο γιατρός σας θα σας ζητήσει να αποκλείσετε τη γλουτένη από τη διατροφή σας για τουλάχιστον έξι εβδομάδες. Κρατήστε ένα λεπτομερές αρχείο των συμπτωμάτων σας κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, σημειώνοντας ποια (εάν) συμπτώματα βελτιώνονται.

Βήμα 3: Εάν τα συμπτώματά σας βελτιωθούν ενώ ακολουθείτε μια δίαιτα χωρίς γλουτένη, επαναφέρετε σταδιακά τη γλουτένη στη διατροφή σας. Εάν τα συμπτώματα επανεμφανιστούν, πιθανότατα έχετε ευαισθησία στη γλουτένη.

Πώς αντιμετωπίζεται η ευαισθησία στη γλουτένη

Δεν υπάρχει θεραπεία για την ευαισθησία στη γλουτένη. Ωστόσο, οι περισσότεροι βρίσκουν ανακούφιση από τα συμπτώματα ακολουθώντας μια δίαιτα χωρίς γλουτένη. Θα πρέπει να συνεργαστείτε με ένα ειδικό για να σχεδιάσετε τη διατροφή σας. Μπορείτε επίσης να ρωτήσετε τον γιατρό σας σχετικά με την προσθήκη προβιοτικών στη διατροφή σας. Τα προβιοτικά βοηθούν στην αύξηση των καλών βακτηρίων στο έντερο. Μπορεί να μειώσουν τα συμπτώματα φουσκώματος, αερίων ή δυσκοιλιότητας. Ορισμένες έρευνες υποδεικνύουν ότι η λήψη ορισμένων ενζύμων μπορεί να σας βοηθήσει στην πέψη της γλουτένης. Ωστόσο, οι ειδικοί εξακολουθούν να διερευνούν αυτήν τη θεραπεία. Συζητήστε με τον γιατρό σας πριν πάρετε οποιαδήποτε ένζυμα.

Όπως λοιπόν καταλαβαίνουμε η γλουτένη μπορεί να είναι μια καθημερινή πρωτεΐνη για τους περισσότερους, αλλά για ορισμένους ανθρώπους μπορεί να δημιουργήσει σημαντικά προβλήματα υγείας. Η περίπτωση του Νόβακ Τζόκοβιτς δείχνει πόσο καθοριστική μπορεί να είναι η κατάλληλη διατροφή, ακόμα και για έναν κορυφαίο αθλητή. Η ευαισθησία του στη γλουτένη και η αλλαγή στη διατροφή του όχι μόνο βελτίωσαν την υγεία και την ευεξία του, αλλά συνέβαλαν και στην κορυφαία απόδοσή του στο τένις. Η ιστορία του αποτελεί έμπνευση για όλους μας να προσέχουμε το σώμα μας, να κατανοούμε τις ανάγκες του και να παίρνουμε ενημερωμένες αποφάσεις για τη διατροφή μας.