Πόσο συχνά οι μαμάδες λένε τις φράσεις «βάλε το μπουφάν σου, θα κρυώσεις», «μην ανεβαίνεις στην τσουλήθρα, θα πέσεις», «φάε σε παρακαλώ όλο σου το φαγητό γιατί η μαμά θα κλαίει». Έχετε αναρωτηθεί ποτέ αν αυτές οι φράσεις πιέζουν και αποπροσανατολίζουν τα παιδιά σας;
Η «πανταχού μητέρα»
Είναι γεγονός πως αν κάποιος έπρεπε να περιγράψει το προφίλ της ελληνίδας μαμάς, σίγουρα θα την περιέγραφε ως τον από μηχανής Θεό, όπου εμφανίζεται εκεί που το παιδάκι ψάχνει να βρει το κομμάτι του πάζλ του ή προσπαθεί να δέσει τα κορδόνια του, η μάμα εμφανίζεται και επιλύει το πρόβλημα του παιδιού χωρίς δεύτερη σκέψη. Μπορεί λοιπόν να χαρακτηριστούν ως υπερπροστατευτικές. Ο υπερπροστατευτικός γονιός είναι εκείνος που ανησυχεί υπερβολικά ακόμα και για απλά θέματα θέλοντας να προστατεύσει το παιδί του ώστε να είναι πάντα υγιές και φυσικά να μη πληγωθεί, απογοητευτεί, έρθει σε δύσκολη θέση, ή πιεστεί. Είναι εκείνος που ντύνει σαν κρεμμύδι το μικρό του με την πρώτη φθινοπωρινή δροσούλα, δε σταματά να παίρνει τηλέφωνα όσο βρίσκεται στο γραφείο για να ελέγχει αν όλα είναι εντάξει, αγχώνεται κάθε φορά που δεν τρώει όλο το φαγητό, το βομβαρδίζει με χίλιες δυο υποδείξεις και απαγορεύσεις. Παρόλο που το παιδί είναι σε ηλικία που μπορεί να αυτοεξυπηρετηθεί για παράδειγμα να ντυθεί, να κάνει μπάνιο, να ετοιμάσει την τσάντα του μόνο του, η υπερπροστατευτική μαμά προτιμά να τα κάνει εκείνη στερώντας του τη δυνατότητα να αναπτύξει βασικές δεξιότητες. Αισθάνεται ότι έχει χρέος να το προφυλάσσει από καθετί δύσκολο ή δυσάρεστο γι αυτό αποφεύγει να απαντά με ειλικρίνεια για θέματα όπως ο θάνατος. Η μαμά αυτή είναι μονίμως στρεσαρισμένη για τους κίνδυνους που "απειλούν" το παιδί της χτίζοντας, χωρίς να το καταλαβαίνει, ένα προστατευτικό τείχος γύρω του που στην πραγματικότητα δεν το ωφελεί στο βαθμό που εκείνη πιστεύει.
Τι γίνεται με την υπερπροστασία; Ποιοι γονείς γίνονται υπερπροστατευτικοί;
Η υπερπροστασία, η ακραία αυτή συμπεριφορά που αγγίζει τα όρια της υπερβολής, προκύπτει όταν χάνεται η αίσθηση του μέτρου. Γιατί όμως ένας γονιός καταλήγει να φέρεται στο παιδί του με τρόπο που ουσιαστικά το "πνίγει"; Ίσως να φταίει η ανασφάλεια, που μπορεί να νιώθουν οι γονείς για το ρόλο τους. Αν είναι σωστοί ή όχι. Μπορεί ακόμα να ανήκουν οι γονείς που στην παιδική τους ηλικία δεν έχουν πάρει αγάπη και μ΄ αυτό τον τρόπο δείχνουν υπέρμετρα την αγάπη τους στα παιδιά τους. Ίσως ακόμα, να ανήκουν στην κατηγορία αυτή οι γονείς που έχουν βιώσει την απόρριψη και την μοναξιά στην ζωή τους και μέσα από τα παιδιά τους, προσπαθούν να νιώσουν και ίδιοι πως τους αγαπάει κάποιος και τους νοιάζεται. Υπερπροστατευτικοί μπορεί να είναι και οι γονείς που μεγάλωσαν με ανάλογο τρόπο φροντίδας, τον βρίσκουν φυσιολογικό και κατά συνέπεια τον εφαρμόζουν στην ανατροφή των παιδιών τους. Ανεξάρτητα ωστόσο από το λόγο που ένας μπαμπάς ή μια μαμά υιοθετεί αυτή τη συμπεριφορά, είναι βέβαιο πως προσπαθεί να καλύψει τις δικές του ανάγκες και όχι τις ανάγκες του παιδιού.
Τι συνέπειες έχει αυτό στο παιδί;
Μπείτε για λίγο στην θέση του παιδιού σας. Είναι ένας μικρός εξερευνητής με όρεξη να ανακαλύψει τον κόσμο γύρω του. Θέλει να τρέξει, να σκαρφαλώσει χωρίς να φορά την μάλλινη άβολη ζακέτα που θα τον κρατάει ζεστό. Εσείς προσπαθείτε να το κρατήσετε στην υπερπροστατευτική σας αγκαλιά για να είναι ασφαλές, ενώ εκείνο αναζητά την περιπέτεια. Πως σας φαίνετε; Δεν νιώθετε εκλωβισμένοι;
Η υπερβολική σας αγάπη λειτουργεί αρνητικά στο μέλλον του παιδιού σας.
Κανένα παιδί δε μπορεί να μεγαλώσει χωρίς αγάπη και φροντίδα. Όταν όμως αυτοί οι πολύτιμοι σύμμαχοι σωστής ανάπτυξης εκφράζονται στην υπερβολική τους μορφή, είναι πολύ πιθανό να επηρεάσουν αρνητικά τόσο την ψυχική όσο και τη σωματική εξέλιξη του παιδιού. Για παράδειγμα, μια μάμα που φοβάται το παιδί της μην χτυπήσει, αποφεύγει να το πηγαίνει στη παιδική χαρά. Ωστόσο, πως το παιδί αυτό θα καταφέρει να γίνει κοινωνικό αν δεν συναναστρέφεται μ’ άλλα παιδιά ή πως θα μάθει να παίζει με κανόνες σ΄ένα ομαδικό παιχνίδι; Γενικότερα η υπερπροστασία παίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της παιδικής προσωπικότητας. Έχει αποδειχθεί πως ένα παιδί που έχει μεγαλώσει με έναν ή δύο υπερπροστατευτικούς γονείς εξελίσσεται σε έναν ενήλικα που δεν μπορεί να αποφασίσει για θέματα που το αφορούν στη ζωή του αφού έχει μάθει να μην μπαίνει σε αυτή τη διαδικασία. Δεν πιστεύει στον εαυτό του και έχει πειστεί πως για να τα καταφέρει χρειάζεται πάντα κάποιον δίπλα του για να τον βοηθά ή να τον καθοδηγεί. Το αποτέλεσμα είναι να προσκολλάται στους άλλους δημιουργώντας σχέσεις εξάρτησης και πάντα να τρέμει μήπως τον εγκαταλείψουν.
Πως μπορείτε αφήσετε χώρο στα παιδιά σας αλλά να νιώθουν και εκείνα ασφάλεια να εξερευνήσουν τον κόσμο;
• Μετριάστε την τάση σας να ελέγξετε τα πάντα και δώστε στο παιδί την ευκαιρία στο παιδί να αισθανθεί ανεξάρτητο. Από πολύ μικρή ηλικία το παιδί μπορεί να κάνει πράγματα μόνο του. Τροποποιήστε το περιβάλλον του σπιτιού έτσι ώστε να μπορεί να ικανοποιεί μόνο του τις ανάγκες του.
• Να του δείχνετε εμπιστοσύνη. Έτσι θα συνειδητοποιήσει την αξία του και θα μάθει να εμπιστεύεται τις δυνατότητές του.
• Αφήστε να πάρει πρωτοβουλίες να επιλύσει τα δικά του προβλήματα
• Ενθαρρύνετε το να προσπαθεί όταν δεν μπορεί να φτιάξει το παζλ του
• Να λειτούργει ως σύμβουλος και όχι να του δίνετε έτοιμες λύσεις. Αφήστε να γίνει δημιουργικό ως προς την εύρεση των δικών του λύσεων και αυτό τον τρόπο γίνεται ταυτόχρονα ανεξάρτητο και υπεύθυνο.
Προσπαθήστε να αποφύγετε φράσεις του στιλ "φύγε από κει θα χτυπήσεις!", "είσαι μικρός, δεν μπορείς/ δεν ξέρεις", που δεν του επιτρέπουν καν να προσπαθήσει. Μην ξεχνάτε πως το παιδί δημιουργεί την εικόνα του εαυτό του από τα δικά σας σχόλια. Είναι πιθανό λοιπόν να πιστέψει πως πράγματι δε μπορεί να τα καταφέρει όχι επειδή το κατάλαβε μόνο του αλλά επειδή αυτό άκουσε από εσάς.
Ο ρόλος του γονιού είναι ο πιο δύσκολος και πιο σημαντικός παράλληλα. Δείτε ένα βίντεο που εκφράζει ακριβώς το έργο της μητέρας:
