Πόσοι γονείς νιώθουν αβοήθητοι μπροστά στα παιδιά τους, όταν επιμένουν κλαίγοντας να αποκτήσουν το παιχνίδι που θέλουν, όταν δεν υπακούν στις συμβουλές ή τις απαγορεύσεις των γονιών τους;
Ωστόσο, τι φταίει και τα παιδιά παρουσιάζουν τη συμπεριφορά αυτή;
Οι περισσότεροι γονείς στην προσπάθεια τους να κάνουν το παιδί τους πάντα χαρούμενο ικανοποιούν τις επιθυμίες και τα θέλω του χωρίς δεύτερη σκέψη. Οι συνθήκες της σύγχρονης κοινωνίας τους αναγκάζουν να υποκύπτουν όλο και πιο πολύ σ’ αυτή την παγίδα. Ο λόγος είναι πως οι γονείς λείπουν πολλές ώρες από το σπίτι και προσπαθούν να αναπληρώσουν την απουσία τους χαρίζοντας υλικά αγαθά στα παιδιά ή προσπαθώντας να μην τους χαλάσουν κανένα χατίρι. Έχοντας όμως υπόψη πως η δική σας συμπεριφορά του δίνει ερεθίσματα που το βοηθούν να διαμορφώσει το χαρακτήρα του, σκεφτείτε μήπως και κανένα "όχι" κάπου-κάπου δεν κάνει και τόσο κακό.
Δεν είναι θέμα τύχης να επιλέξετε το παιδί με το "λάθος" DNA.
Κανένα παιδί δεν γεννιέται απαιτητικό και κακομαθημένο. Αυτό που πρέπει να καταλάβετε είναι να ξεχωρίζετε τις επιθυμίες από τις ανάγκες. Ένα μωρό, που κλαίει επειδή πεινάει ή φοβάται, προσπαθεί να εκφράσει την ανάγκη του. Ένα βρέφος έχει απαιτήσεις μόνο αναφορικά με τις ανάγκες του και επομένως ο χαρακτηρισμός "κακομαθημένο μωρό" δεν υφίσταται. Αντίθετα, όταν λέμε πως ένα παιδί είναι κακομαθημένο εννοούμε πως επιδιώκει αδιάκοπα το ενδιαφέρον των γύρω του, εμφανίζει εγωιστικές τάσεις, για παράδειγμα δεν αφήνει άλλο παιδάκι να παίζει με τα παιχνίδια του, ζηλεύει αυτά που ανήκουν στους άλλους και θέλει συνεχώς να περνά "το δικό του".
Οι απαιτήσεις αυτές του παιδιού και ο εγωιστικός τρόπος συμπεριφοράς είναι αποτέλεσμα της λανθασμένης συμπεριφοράς των γονιών. Είναι πολύ δύσκολο, τα παιδιά που δεν έχουν μάθει να έχουν όρια, ξαφνικά να υπακούσουν ή να σεβαστούν αυτό, που τους λένε οι γονείς τους. Αν οι κανόνες δεν τεθούν και δεν εφαρμοστούν από μικρή ηλικία, τα παιδιά αποκτούν σταδιακά την αίσθηση πως έχουν εξουσία, πως κάνουν ό,τι θέλουν και πως πάντα θα ικανοποιούνται οι επιθυμίες τους. Ένας «υπερπροστατευτικός» γονιός που στερεί από το παιδί την πρωτοβουλία να ικανοποιήσει μόνο του τις ανάγκες του, έχει τις ίδιες πιθανότητες να γίνει το παιδί του κακομαθημένο, με τον «ελαστικό» γονιό.
Η συμπεριφορά ενός κακομαθημένου παιδιού πολλές φορές παραξενεύει τους γονείς του. Είναι πολύ πιθανό στην προσπάθεια του μικρού σας να επιβάλει την γνώμη του να παρατηρήσετε πως προσποιείται ότι κλαίει, αρνείται να φάει, υψώνει τον τόνο της φωνής του, ενώ δεν αποκλείεται να σας απειλεί με φράσεις όπως "αν δεν πάμε βόλτα, θα φύγω από το σπίτι". Ίσως γίνει επιθετικό προς εσάς επειδή του φέρνετε αντίρρηση τη δεδομένη στιγμή, πετώντας πράγματα ή πέφτοντας στο πάτωμα κλαίγοντας προκειμένου να ικανοποιήσετε τα θέλω του.
Πως μπορείτε να μάθετε στα παιδιά σας να πειθαρχούν;
Τα παιδιά καθώς μεγαλώνουν και ανακαλύπτουν τον κόσμο, έχουν ανάγκη να ξέρουν ποια είναι τα όρια τους. Έτσι μπορούν να μάθουν ποιες είναι οι αποδεκτές και μη συμπεριφορές.
• Δώστε στο παιδί μια λίστα με 10-12 σταθερούς και κατανοητούς κανόνες, όπως "καθόμαστε στο ειδικό καρεκλάκι στο αυτοκίνητο, δεν δαγκώνουμε, πηγαίνουμε για ύπνο μόλις το λέει ο μπαμπάς ή η μαμά κ.λπ. Μεγαλόντας μπορείτε να φτιάξετε την λίστα με τους κανόνες μαζί με τα παιδιά. Τα μικρότερα παιδιά επείδη δεν ξέρουν να διαβάζουν, τότε χρησιμοποιήστε εικόνες. Τοποθετήστε τους σε εμφανές σημείο, ώστε τα παιδιά να μπορούν να τους βλέπουν και να τους τηρούν. Δεν τους διαπραγματεύεστε και προσπαθήστε να είστε συνεπείς ως προς την τήρηση τους.
• Κατανοήστε τη διαφορά μεταξύ επιθυμιών και αναγκών. Σε καταστάσεις όπως η πείνα, ο πόνος, ο φόβος υπάρχει ανάγκη να αντιδράσετε άμεσα. Αν όμως το παιδί κλαίει για άλλους λόγους, πιθανότατα εξαιτίας μιας απογοήτευσης ή για μια επιθυμία που δεν πραγματοποιήθηκε, δεν χρειάζεται να το μαλώνετε ή να του φωνάζετε. Πείτε του απλώς πως καταλαβαίνετε πώς νιώθει.
• Μην αρκείστε σε μια απαγόρευση. Το παιδί πρέπει να ξέρει το λόγο για τον οποίο του απαγορεύετε να κάνει κάτι, διότι μόνο έτσι δεν θα το επαναλάβει. Αντί να πείτε "μην παίζεις με το μαχαίρι", εξηγήστε το γιατί: "μην παίζεις με το μαχαίρι, γιατί μπορεί να κοπείς και μετά θα πονάς". Ακόμα, οι απαντήσεις «έτσι» ή «γιατί το λέω εγώ» δεν βοηθούν το παιδί σας να καταλάβει.
• Πολλές φορές τα παιδιά σας προκαλούν προκείμενου να μάθουν τα όρια σας. Είναι μέρος της ανάπτυξής τους. Προσπαθήστε λοιπόν στις απαγορεύσεις να έχετε το ανάλογο ύφος και τόνο της φωνής σας όταν λέτε «ΟΧΙ».
• Μην υποχωρήσετε σε πείσματα, θυμούς ή επιθετικές συμπεριφορές. Αν το παιδί είναι σε μέρος που δεν μπορεί να βλάψει τον εαυτό του, αγνοήστε το.
• Προσπαθήστε να εξηγήσετε στο παιδί σας πως όταν φωνάζει ή κλαίει προκειμένου να αποκτήσει αυτό που θέλει, εσείς δεν μπορείτε να το καταλάβετε. Εκφράστε τα συναισθήματά σας κάθε φορά που συμπεριφέρεται με τον τρόπο αυτό.
• Όταν το παιδί σας συμπεριφέρεται παράλογα διεκδικώντας τις επιθυμίες του, προσπαθήστε να το ηρεμήσετε και ελάτε σε διάλογο μαζί του. Ρωτήστε πως νιώθει και ζητήστε του να σας εξηγήσει γιατί πέταξε το τηλεκοντρόλ στο πάτωμα ή το παιχνίδι που κρατούσε στα χέρια του. Το παιδί θα προσπαθήσει να εκφράσει τα συναισθήματά του. Εξηγήστε του τότε με ήρεμο τόνο πως όταν θέλουμε κάτι θα πρέπει να το ζητάμε ευγενικά και πως δεν γίνεται να έχουμε πάντα όλα. Με τον τρόπο αυτό το βοηθάτε να εκφράζει τα θέλω του και συνειδητοποιεί το λάθος του.
• Να θυμάστε πως το ξύλο ή οι φωνές δεν αποτελούν μέσο πειθαρχίας. Μπορεί το παιδί σας να σας βγάζει εκτός εαυτού αλλά δείξτε ψυχραιμία και διατηρήστε τον έλεγχο σας. Αποφύγετε, να χρησιμοποιήσετε σωματική βία (ξυλιές στον ποπό, χαστούκια, τράβηγμα μαλλιού κ.λπ.). Το ξύλο αποτελεί τη χειρότερη μορφή άσκησης βίας και σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί μέσο διαπαιδαγώγησης, αφού το παιδί δεν καταλαβαίνει τι ακριβώς σας ενόχλησε στη συμπεριφορά του και συνεπώς μπορεί να το επαναλάβει. Έχετε κατά νουν πως χτυπώντας το του περνάτε το μήνυμα πως αυτή η συμπεριφορά είναι ένας αποδεκτός τρόπος εκδήλωσης του θυμού, ενώ ταυτόχρονα "γκρεμίζεται" η εμπιστοσύνη του προς εσάς. Την επόμενη φορά λοιπόν που το μικρό σας "παίξει" με τα νεύρα σας, προσπαθήστε να συγκρατηθείτε επιλέγοντας πιο αποτελεσματικούς τρόπους για να του εξηγήσετε πως αυτό που έκανε δεν πρέπει να επαναληφθεί.
