Σε αυτήν την περίοδο που διανύει η χώρα μας γίνεται πολύς λόγος για την οικονομική κρίση και κατ επέκταση για την ψυχολογική κρίση που περιέρχεται ο άνθρωπος. Η συχνή χρήση της λέξης «κρίση» στην καθημερινότητα μας παραπέμπει στο θέμα της στήριξης των παιδιών σε τέτοιου είδους καταστάσεις. Για να καταλάβουμε όμως ακριβώς πως μπορούμε να βοηθήσουμε και να στηρίξουμε τα παιδιά πρέπει καταρχήν να προσδιορίσουμε εννοιολογικά τον όρο κρίση.
Aπό το 4moms.gr.
Tι είναι "κρίση" και ποια είναι τα είδη κρίσεων
Η κρίση, λοιπόν, είναι μια προσωρινή κατάσταση αναστάτωσης και αποδιοργάνωσης, που χαρακτηρίζεται από την αδυναμία του ατόμου να τη χειριστεί. Όταν ο άνθρωπος βρίσκεται σε κρίση κατακλύζεται από συναισθήματα εξάντλησης, ανεπάρκειας, σύγχυσης, άγχους και συχνά από την αίσθηση ότι είναι αβοήθητος. Πολύ συχνά οι άνθρωποι που βρίσκονται σε κρίση νιώθουν ότι χάνουν τον έλεγχο και είναι αδύναμοι να προσαρμοστούν και να αποδεχτούν τη νέα κατάσταση.
Οι περισσότεροι θεωρητικοί της ψυχολογίας διακρίνουν δύο είδη κρίσεων, τις αναπτυξιακές και τις κρίσεις καταστάσεων (περιστασιακές κρίσεις). Οι αναπτυξιακές κρίσεις αφορούν σε γεγονότα που σχετίζονται με τη μετάβαση του ατόμου από ένα αναπτυξιακό στάδιο σε ένα άλλο, π.χ. η είσοδος του παιδιού στο σχολείο, το πέρασμα στην εφηβεία, ο ερχομός νέου μέλους στην οικογένεια κ.τ.λ. Οι περιστασιακές κρίσεις, απ την άλλη, είναι γεγονότα που συμβαίνουν αναπάντεχα και δεν σχετίζονται με την ηλικία ή το αναπτυξιακό στάδιο του ατόμου. Π.χ. μια σοβαρή ασθένεια, απροσδόκητος θάνατος, φυσικές καταστροφές (σεισμός κ.τ.λ.), οικονομική κρίση, αλλαγή σπιτιού κ.α.
Συμπτώματα παιδιών σε κρίση.
Τα παιδιά που βιώνουν μια κρίση παρουσιάζουν διάφορα συμπτώματα, τα οποία ποικίλλουν από παιδί σε παιδί τόσο ως προς τη φύση όσο και ως προς την έκτασή τους. Οι πιο κοινές αντιδράσεις των παιδιών που έχουν βιώσει μια κρίση είναι:
- Επαναβίωση του γεγονότος μέσω της σκέψεως
- Φόβος ότι θα συμβεί ξανά που εκδηλώνεται με έντονο άγχος
- Απόσυρση από το εξωτερικό περιβάλλον και από δραστηριότητες
- Έντονη ανάγκη να προσκολληθούν στα μέλη της οικογένειας τους
- Απώλεια ελέγχου και απώλεια σταθερότητας
- Εγωκεντρικές αντιδράσεις
- Παλινδρόμηση (τα παιδιά υιοθετούν συμπεριφορές παιδιών μικρότερης ηλικίας)
- Χιούμορ (τα παιδιά διακωμωδούν τις δυσκολίες τους για να εκφράσουν τον πόνο τους ή το θυμό τους)
- Άρνηση (τα παιδιά συμπεριφέρονται σαν να μη συμβαίνει το στρεσογόνο γεγονός)
Η ίδια η φύση της κρίσης, λοιπόν,ενδέχεται να προκαλέσει στο παιδί την αίσθηση ότι δεν μπορεί να έχει κανέναν έλεγχο και ότι η φυσική κατάσταση των πραγμάτων έχει διακοπεί. Κάτι τέτοιο κλονίζει την εμπιστοσύνη τους απέναντι στο περιβάλλον και διαταράσσει την ισορροπία της οικογένειας.
Ευάλωτα παιδιά
Αξίζει να αναφερθεί ότι κάποια παιδιά κρίνονται ως ιδιαίτερα ευάλωτα στην απέναντι σε μια «κρίση». Πρέπει να διευκρινιστεί ότι η εμφάνιση ενός δυνητικά επικίνδυνου γεγονότος δεν στοιχειοθετεί από μόνη της κρίση, αλλά χρειάζεται και το ίδιο το άτομο να αντιληφθεί αυτό το γεγονός ως απειλητικό. Έτσι, κρίνονται ιδιαίτερα ευάλωτα στην κρίση τα παιδιά που:
Α) έχουν υποστεί προηγούμενο τραύμα ή απώλεια
Β) ανησυχούν για την ασφάλεια κάποιου μέλους της οικογένειας
Γ) στερούνται εσωτερικών δυνάμεων βάσει του τρόπου διαπαιδαγώγησης από την οικογένεια τους
Δ) έχουν κάποια προϋπάρχουσα ψυχοπαθολογία (π.χ. ψυχική ασθένεια).
Αντιμετώπιση κρίσεων στα παιδιά
Βασικοί στόχοι για την υποστήριξη των παιδιών είναι να ενθαρρυνθούν ώστε να συνεχίσουν να κάνουν όλα όσα έκαναν στο βαθμό που αυτό είναι δυνατό και να διατηρήσουν τη συναισθηματική τους ισορροπία και αυτοεικόνα. Για να επιτευχθεί, βεβαίως, κάτι τέτοιο τα παιδιά χρειάζεται να διαχειριστούν επιτυχώς τα έντονα συναισθήματα που προκαλούνται από την κατάσταση, πάντα με τη βοήθεια των ενηλίκων. Εκείνοι πρέπει να δώσουν στο παιδί την ευκαιρία να επικοινωνήσει μαζί τους παρακινώντας το να εκφράσει τα συναισθήματα του.
Πιο συγκεκριμένα, είναι απαραίτητο να βοηθηθεί το παιδί να συνειδητοποιήσει ότι η κρίση έχει συμβεί ακολουθώντας κάποια βήματα:
1.Ακούμε προσεκτικά τα γεγονότα από το ίδιο το παιδί ώστε να κατανοήσουμε πως το έχει βιώσει και έτσι να απαντήσουμε σε ενδεχόμενα ερωτηματικά που προκύπτουν.
2.Εστιάζουμε στο πως ένιωσε και νιώθει, ώστε να του δώσουμε να καταλάβει ότι τα συναισθήματα του είναι φυσιολογικά.
3.Αποφεύγουμε την απόδοση ευθυνών και τον ψευδή καθησυχασμό. Κάτι τέτοιο έχει ως αποτέλεσμα τη θυματοποίηση και την παθητικότητα των παιδιών μέσα στη νέα κατάσταση. Η εστίαση δεν χρειάζεται να είναι στο «ποιος φταίει», αλλά στο τι κάνουμε από εδώ και στο εξής.
4.Παρέχουμε στα παιδιά την αίσθηση της ελπίδας και της προσδοκίας, διατηρώντας πάντα την αξιοπιστία μας με το να βασιζόμαστε σε ρεαλιστικά δεδομένα. Μ αυτόν τον τρόπο θα καταφέρουν να αντιμετωπίσουν τη δύσκολη κατάσταση γνωρίζοντας ότι θα βγουν από αυτήν πιο δυνατά και πιο σοφά.
5.Ενθαρρύνουμε την ανάληψη δράσης από το παιδί. Προκειμένου να καταφέρει να ανταπεξέλθει στα καθημερινά καθήκοντα ουσιαστική βοήθεια προσφέρει η συμμετοχή σε δραστηριότητες που του δίνουν ενεργό ρόλο (π.χ. συμμετοχή σε ομάδες, αθλήματα, η κοινωνική δραστηριότητα, η εθελοντική προσφορά). Με αυτόν τον τρόπο βοηθάμε τα παιδιά να περάσουν από το ρόλο του θύματος στο ρόλο του πρωταγωνιστή και να ανακτήσουν την αίσθηση του εαυτού τους και την πίστη στις δυνατότητες τους.
Κάντε like στη σελίδα μας στο facebook για να μαθαίνετε όλα τα νέα.
