Aς πάρουμε ένα λεπτό να σκεφτούμε τα γαμήλια έθιμα που γνωρίζουμε. Το πιθανότερο είναι πως, στο μυαλό όλων, ήρθαν τα εξής δύο: το «κρεβάτι», επειδή το έχουμε ακούσει εκατοντάδες φορές, και το bachelor/bachelorette, καθώς μόνο σ’ αυτό συμμετέχουμε. Η Ελλάδα, όμως, είναι γεμάτη παραδόσεις σχετικά με το γάμο, άλλες περισσότερο διαδεδομένες κι άλλες άγνωστες, τις οποίες αξίζει να μάθουμε. Πόσα από τα παρακάτω έθιμα ήξερες ή είχες ακούσει;
Η παράδοση του νυφικού και το «αλεύρωμα» του γαμπρού
Τρεις ημέρες πριν από τον γάμο, γίνεται η «παράδοση των νυφικών ρούχων» στο ζευγάρι. Συγγενείς και φίλοι του γαμπρού, πηγαίνουν το νυφικό στο σπίτι της νύφης. Μαζί, πηγαίνουν και το νυφικό καλάθι, το οποίο αποτελεί «kit επιβίωσης» για την πρώτη νύχτα –περιέχει εσώρουχα, προσωπικά είδη και κάποιο άρωμα. Αντίστοιχα, η οικογένεια και φίλοι της νύφης, επισκέπτονται τον γαμπρό και του παραδίδουν το κοστούμι.
Η παράδοση - παραλαβή του νυφικού (και του κοστουμιού αντίστοιχα) γίνεται συνοδεία χορού. Το νυφικό παραδίδεται πάνω στον χορό, το κοστούμι παραλαμβάνεται και όλοι αποχωρούν. Μάλιστα, συνηθίζεται να «κλέβουν» και ένα αντικείμενο από το σπίτι της νύφης. Πολλές φορές θα δούμε το συγκεκριμένο έθιμο να ταυτίζεται με το γλέντι του προγάμου –το bachelor των παππούδων μας, δηλαδή.
Την ημέρα που παραδίδεται το νυφικό, ο γαμπρός λείπει. Το λέει η παράδοση: Δεν επιτρέπεται να τη δει τις μέρες πριν τον γάμο. Σε περίπτωση που τολμήσει να εμφανιστεί, ωστόσο, θα πρέπει να τον αλευρώσουν.
Τα κασιώτικα ντολμαδάκια
Ο κασιώτικος γάμος είναι case study από μόνος του, όχι μόνο για το γλέντι, τη μουσική και τις μαντινάδες, αλλά και για τη φιλοξενία στην εξέλιξη αλλά και την προετοιμασία του. Καθένας, καλεσμένος και μη, μπορεί να φάει, να πιει, να χορέψει, να τραγουδήσει, να χαρεί.
Ξεχωριστή θέση στον κασιώτικο γάμο, έχουν τα ντολμαδάκια – καλά διάβασες. Οι γυναίκες από το σόι της νύφης φορούν ποδιές και φτιάχνουν ντολμαδάκια, τα οποία σερβίρουν άντρες, φορώντας λευκή ποδιά.
Ο χορός καγκελάρι στην Ήπειρο
Το καγκελάρι είναι ένας παραδοσιακός χορός στον οποίο οι χορευτές σχηματίζουν κύκλο και ενώνουν τα χέρια τους στους αγκώνες και τα δάχτυλα μοιάζοντας με σφιχτοπλεγμένη αλυσίδα –από τους σχηματισμούς αυτούς, τα «καγκελαρίσματα», πήρε και το όνομά του.
Σχηματίζεται ένας μεγάλος, επιβλητικός κύκλος που καλύπτει όλη την περίμετρο της πλατείας. Πολύ παλιά ο χορός στο καγκελάρι γινόταν διπλός (δύο κύκλοι), εξωτερικά οι άνδρες και εσωτερικά οι γυναίκες. Αργότερα, ο κύκλος έγινε ένας.
Στο παρελθόν, τον χορό έσερνε ο προεστών, ο πρωτοκάθεδρος του χωριού, ακολουθούσαν οι γεροντότεροι, στη συνέχεια οι υπόλοιποι άνδρες και έπειτα οι γυναίκες, πάλι με τη σειρά της ηλικίας.
Στη μέση ξεχώριζε ο «διαφεντευτής» που έκανε κουμάντο για το κανονικό άνοιγμα του κύκλου, την καλή εκτέλεση του χορού και το τραγούδι.
Σήμερα ορίζεται ένας ηλικιωμένος σεβάσμιος χωριανός (κάποτε και ιερωμένος) που ξέρει το χορό και το τραγούδι και ακολουθούν (7-10) πρωτοπόροι, οι «μπροστάρηδες» που τραγουδούν όλοι. Οι πρώτοι, οι πιο παλιοί, αρχίζουν το τραγούδι, που τα επαναλαμβάνουν αντιφωνικά οι υπόλοιποι.
Το σφιχτό πιάσιμο των χεριών και τα έντεχνα στριφογυρίσματα επινοήθηκαν στα χρόνια της σκλαβιάς, για να ανταλλάζουν οι Έλληνες κάποια μηνύματα και πληροφορίες, χωρίς να παίρνουν είδηση οι Τούρκοι. Συχνά υπαινιγμοί ακούγονταν και μέσα στα λόγια των τραγουδιών.
Τα σφιχτά δεμένα χέρια ήταν σαν να έδινε ο ένας στον άλλο θάρρος και το πάτημα στο σκοπό του χορού, ήταν δυνατό και οργισμένο, έμοιαζε σαν να πατούσαν την τυραννία.
Εκτός από τους γάμους, το καγκελάρι χορεύεται σε χωριά των Τζουμέρκων στα καλοκαιρινά πανηγύρια, επειδή τότε βρίσκονται στα χωριά τους οι ξενιτεμένοι.
Σε άλλα χωριά του Σουλίου χορεύεται την εβδομάδα της Λαμπρής, όπως γινόταν παλιά. Αρχίζει τη Δευτέρα του Πάσχα και τελειώνει την Παρασκευή της Ζωοδόχου Πηγής.
To ασήμωμα του παπουτσιού
Είτε ο κουμπάρος, είτε ο πατέρας της νύφης βάζουν χαρτονομίσματα μέσα στο παπούτσι της, μέχρι να ταιριάξει τέλεια στο πόδι της. Όσοι είναι δίπλα της, αποφασίζουν αν τελικά το παπούτσι «μπαίνει» ή όχι. Επιμένουν πως όχι, μέχρι να βεβαιωθούν ότι τα χαρτονομίσματα είναι αρκετά.
Η κουλούρα του γάμου
Η κουλούρα δεν είναι η βέρα, όπως νομίζουν πολλοί, αλλά ένα γλυκό ψωμί που ζυμώνεται στο χέρι και στολίζεται περίτεχνα, προκειμένου η νύφη να το «σπάσει» στο κεφάλι της. Δεν είναι αστείο, από εκεί προήλθε και η φράση «έβαλαν την κουλούρα».
Το «σπάσιμο» λαμβάνει χώρα μετά την τέλεση του γαμήλιου μυστηρίου, η κουλούρα τεμαχίζεται και στη συνέχεια μοιράζεται στους προσκεκλημένους. Το συγκεκριμένο έθιμο έχει σκοπό να δείξει τη δύναμη και τη γονιμότητα της νύφης, ενώ την προετοιμασία του ψωμιού αναλαμβάνει η πεθερά. Σε περίπτωση, τώρα, που η κουλούρα δεν σπάει, υποτίθεται πως η σχέση πεθεράς και νύφης περνά κρίση, με την πρώτη να παιδεύει τη δεύτερη.
πηγή φωτογραφιών: Shutterstock
