Σιτηρά, καφές, μήλα και άλλες τροφές σε έλλειψη λόγω της κλιματικής κρίσης

Την περσινή χρονιά η παραγωγή μουστάρδας στη Γαλλία και τον Καναδά μειώθηκε κατά 50% λόγω των ακραίων καιρικών συνθηκών. Στο Μεξικό η παραγωγή κόκκινων πιπεριών χαλαπένιο τσίλι αντιμετωπίζει επίσης πρόβλημα τα τελευταία χρόνια, ενώ της προηγούμενη άνοιξη η σοδειά κάηκε ολοσχερώς από τον καύσωνα και την ξηρασία. Το σιτάρι, το καλαμπόκι, ο καφές, τα μήλα, η σοκολάτα και το κρασί βρίσκονται κι αυτά σε έλλειψη, καθώς η ζέστη, οι καταιγίδες, οι ξηρασίες και οι φωτιές επηρεάζουν είτε τις πρώτες ύλες είτε τα ίδια τα προϊόντα. Είναι πλέον ξεκάθαρο ότι η κλιματική αλλαγή έχει φτάσει και στο τραπέζι μας.

Σχεδόν όλες οι τροφές που παράγονται στις ΗΠΑ βρίσκονται τα τελευταία χρόνια «υπό κλιματική πίεση», σύμφωνα με την Carolyn Dimitri, καθηγήτρια διατροφολογίας και επιστήμης των τροφών στο New York University. Ιδιαίτερα ευάλωτα στις αλλαγές είναι τα σιτηρά και τα δημητριακά, γεγονός που σημαίνει ότι, εν μέσω της παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης που έχει προκαλέσει ο πόλεμος στην Ουκρανία, οι ΗΠΑ δεν έχουν πλέον πλεόνασμα για να εξάγουν. Παράλληλα, με τη θερμοκρασία στο Νέο Δελχί να έχει φτάσει σχεδόν του 49 βαθμούς Κελσίου και τον παρατεταμένο καύσωνα να έχει κάνει ζημιά στη σοδειά, η κυβέρνηση της Ινδίας απαγόρευσε τις εξαγωγές σιτηρών στον υπόλοιπο κόσμο. Επομένως, σε συνδυασμό με τις ελλείψεις, εφόσον δεν υπάρχει πλέον πλεόνασμα για να καλύψει τις παγκόσμιες ανάγκες, οι τιμές των αποθεμάτων έχουν εκτοξευθεί.

GREEN

Πρόγραμμα «Ανακυκλώνω - αλλάζω Συσκευή»: Τα 8 βήματα που πρέπει να κάνεις για να υποβάλεις την αίτησή σου

Όπως με το σιτάρι, η κλιματική αλλαγή μπορεί να επηρεάσει σημαντικά και την παραγωγή καλαμποκιού, προειδοποιεί η NASA. Σύμφωνα με μελέτη του 2021, η απόδοση των καλλιεργειών αναμένεται να μειωθεί κατά 24% μέχρι το 2030.

Τα μήλα βρίσκονται επίσης σε κίνδυνο. Ήδη το περσινό φθινόπωρο η συγκομιδή στο Michigan και το Wisconsin ήταν περιορισμένη γιατί τα δέντρα είχαν περάσει από παγετό την προηγούμενη άνοιξη. Ακόμα και αν οι θερμοκρασίες ήταν όμως υψηλότερες, το USDA λέει πως οποιαδήποτε αλλαγή στο κλίμα μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη παραγωγή, μικρότερα φρούτα, ή αλλαγές στην ποιότητα.

Στα επόμενα χρόνια πρέπει να περιμένουμε και μικρότερη παραγωγή καφέ και κακάο, με μεγαλύτερο όμως κόστος. Ανάμεσα στον Απρίλιο του 2020 και το Δεκέμβριο του 2021 η ξηρασία και ο παγετός στη Βραζιλία κατέστρεψαν αρκετές καλλιέργειες καφέ, οδηγώντας τις τιμές να ανέβουν κατά 70%. Πέρα από τον αντίκτυπο στην τσέπη του καταναλωτή, τέτοιου είδους δραστικές αλλαγές μπορεί να έχουν δραματικές επιπτώσεις για τους 120 εκατομμύρια ανθρώπους που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας και εξαρτώνται από τον καφέ για να επιβιώσουν.

Όπως ο καφές στη Βραζιλία, έτσι και η οινοποιία, ο εμβληματικός κλάδος παραγωγής της Γαλλίας, ήρθε πέρσι αντιμέτωπος με τη μικρότερη συγκομιδή των τελευταίων 65 χρόνων, που οδήγησε με τη σειρά της σε ζημία 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων στις πωλήσεις. Σύμφωνα με μία μελέτη, αν η θερμοκρασία ανέβει κατά μόλις 2 βαθμούς Κελσίου, οι αμπελοκαλλιέργειες θα συρρικνωθούν κατά 56%. Αύξηση της τάξης των 4 βαθμών θα οδηγούσε σε 85% συρρίκνωση και αλλοίωση της ποιότητας του τελικού προϊόντος. Η Linda Johnson-Bell, ιδρύτρια του Wine and Climate Change Institute, προειδοποιεί ότι οι καλλιεργητές έχουν τρεις επιλογές, αλλά καμία δεν προσφέρει μόνιμη λύση: μπορούν από τώρα να επενδύσουν σε καλύτερα ποτιστικά συστήματα και να αυξήσουν τη συχνότητα του ποτίσματος, να μεταφερθούν σε άλλες περιοχές, ή να σταματήσουν εντελώς την παραγωγή. «Η κλιματική αλλαγή και τα ασταθή καιρικά μοτίβα θα αλλάξουν τον παγκόσμιο χάρτη οινοποιίας. Κάποιες περιοχές θα εξαφανιστούν, ενώ θα προκύψουν νέες».

Ήδη στην Καλιφόρνια, οι πυρκαγιές του 2020 είχαν σημαντικές επιπτώσεις για τους οινοπαραγωγούς της Napa Valley, οι οποίοι αναγκάζονται να καταφύγουν σε ακραία μέτρα προστασίας· κάποιοι έχουν ξεκινήσει να ψεκάζουν τα σταφύλια με αντηλιακό και να ποτίζουν τα φυτά με φιλτραρισμένα απόνερα, μιας και η ξηρασία του τελευταίου μήνα έχει οδηγήσει σε λειψυδρία.

Ο Ricky Robertson, ερευνητής στο International Food Policy Research Institute, παρομοιάζει τη γεωργία στον καιρό της κλιματικής κρίσης με τις μουσικές καρέκλες: οι παραγωγοί θα αναγκαστούν αργά ή γρήγορα να μετακινηθούν για να βρουν καλύτερες κλιματικές συνθήκες. «Θα πρέπει να δουλεύεις πιο σκληρά και να βρίσκεις συνεχώς μεγαλύτερες εκτάσεις» λέει. «Τα μέρη που δεν είναι πλέον ιδανικά για γεωργία θα είναι περισσότερα από τα μέρη που είναι διαθέσιμα. Ειδικά οι μικροί παραγωγοί θα δυσκολευτούν πολύ μέχρι να βρουν τη θέση τους στις μουσικές καρέκλες».

Το Μάιο, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ António Guterres είπε ότι οι καταστροφές που οφείλονται στην κλιματική κρίση είναι ένας από τους παράγοντες που επιδεινώνουν το πρόβλημα της παγκόσμιας πείνας. Η παραγωγή τροφίμων έχει περίεργη θέση στον κύκλο της κλιματικής κρίσης: είναι θύμα της, αλλά παράλληλα την επιδεινώνει. Αν θέλουμε όντως να αλλάξουμε τα συστήματα από τα οποία τρεφόμαστε, θα χρειαστούν μεγάλες και ουσιαστικές επεμβάσεις, όπως η διαφοροποίηση των καλλιεργειών, η ενημέρωση των παραγωγών για την κλιματική αλλαγή και η παροχή ασφάλειας σε περίπτωση που ακραία καιρικά φαινόμενα καταστρέψουν τη σοδειά τους. Αν δεν αναλάβουμε δράση άμεσα, στα επόμενα χρόνια θα δούμε ακόμα υψηλότερες τιμές στο φαγητό και λειψυδρία που μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε συγκρούσεις σχετικές με την πρόσβαση σε καθαρό νερό.

Για κάποιους, το πρόβλημα θα είναι ότι ο καφές έχει ακριβύνει ή ότι θα είναι πιο δύσκολο να βρουν καλό κρασί. Για τους παραγωγούς όμως, θα είναι θέμα επιβίωσης.