Το GIRLHOOD δείχνει μέσα σε 30 λεπτά τι σημαίνει να είσαι κορίτσι σήμερα με τον πιο ωμό αλλά και τρυφερό τρόπο
Στεφανία Παπαδημητρίου
12 Σεπτεμβρίου 2021
«"Μάνα – σύζυγος – κόρη – πόρνη"- έτσι εμφανίζονται κατά κύριο λόγο οι γυναίκες στην ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου. Ο φεμινισμός πράγματι μπορεί να μας βοηθήσει -και πρέπει να το κάνει- να «απελευθερώσουμε» το ελληνικό σινεμά από τα στερεότυπα αυτά»
Η Βάνια Turner και η Μαρία Σιδηροπούλου τολμούν να κάνουν φεμινιστικό σινεμά στην Ελλάδα του 2021.
Μισή ώρα, μία ιστορία ενηλικίωσης, τρία έφηβα κορίτσια που μας βάζουν στη ζωή τους, έστω και για λίγο. Αυτό ακριβώς είναι το GIRLHOOD.
Η Χριστίνα μοιράζεται το δωμάτιο με τον αδερφό της, βοηθάει τη μητέρα της στις δουλειές του σπιτιού και ανυπομονεί για την ανεξαρτησία της. Η Βέρα νιώθει άβολα μέσα στο σώμα της και ζητά αποδοχή, παλεύει με τα στερεότυπα που της επιβάλλουν οι άλλοι για την εξωτερική της εμφάνιση, ενώ παράλληλα φαντασιώνεται έναν κόσμο πιο συμπεριληπτικό. Η Νεφέλη δεν κάνει παρέα με αγόρια, ανακαλύπτει τον φεμινισμό και βρίσκει διέξοδο στο διάβασμα και στα social media.
Η Βάνια και η Μαρία ακολουθούν τις ηρωίδες στην πιο δύσκολη περίοδο, σε καιρό καραντίνας. Μας δείχνουν την προσπάθειά τους να διαχειριστούν μία πραγματικότητα γεμάτη σεξισμό, πίεση και ανασφάλειες κολλημένες σε μία οθόνη, έχοντας η μία την άλλη για καταφύγιο. Και μιλούν στο jenny.gr για το project, αυτό που λείπει από το σινεμά και την αγάπη προς τον εαυτό.
Αποφασίσατε να θίξετε, με ένα ντοκιμαντέρ μικρού μήκους, τρία βασικά ζητήματα: Τον σεξισμό, τις διατροφικές διαταραχές, την ενηλικίωση, κι όλα εν μέσω πανδημίας. Ποιο ήταν το κίνητρό σας για όλο αυτό;
ΒΤ: Η πατριαρχία στις διάφορες εκφάνσεις της μας στιγματίζει και μας τραυματίζει όλους: γυναίκες και άνδρες! Από τη στιγμή που γεννιόμαστε αναπαράγουμε χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε παραδοσιακά στερεότυπα και έμφυλους ρόλους, τα οποία τελικά, μας κάνουν όλους λιγότερο ελεύθερους και ικανούς να χρησιμοποιούμε την φαντασία μας και σαφώς πιο δυστυχισμένους. Το έμφυλο ήταν, είναι και θα είναι μεγάλο κομμάτι της δουλειάς μου. Το συγκεκριμένο project ξεκίνησε με μια ανάθεση απ’ τον Creative Director της Στέγης, Χρήστο Σαρρή, για το ευρύτερο θέμα του σεξισμού και μας δόθηκε η ευκαιρία και η ελευθερία, που σπανίως δίνεται σε δημιουργούς: να το πιάσουμε απ’ όπου εμείς θέλαμε.
Αποφασίσαμε να επικεντρωθούμε στην ευάλωτη και καθοριστική περίοδο της εφηβείας διότι εντοπίσαμε ένα κενό στον τρόπο με τον οποίο συνήθως αφηγούμαστε τέτοιου είδους ιστορίες: με δοκίμια, βιντεάκια του ενός λεπτού ή talking-head συνεντεύξεις. Κάτι έλειπε -ίσως η αλήθεια, η αυθεντικότητα, η ωμότητα που μπορεί να σου δώσει το ντοκιμαντέρ παρατήρησης. Ο στόχος ήταν να καταγράψουμε την καθημερινότητα έφηβων κοριτσιών χωρίς να παρεμβαίνουμε, με την πρόθεση φυσικά να δείξουμε πώς μεγαλώνει, τι περνάει, τι ονειρεύεται και τι εν τέλη σημαίνει να είσαι κορίτσι σήμερα. Με την κάμερα να είναι ένας απλός παρατηρητής, οι θεματικές που αναφέρεις στα οποία θα προσθέσω και τη σχέση με τα social media, φανερώθηκαν οργανικά, συχνά σε ήσυχες στιγμές: ένα πρωινό μπροστά στον καθρέφτη με τη Νεφέλη να φτιάχνει το μέικ-απ της, μια συζήτηση της Χριστίνας με τον αδερφό της, ένα PowerPoint που έφτιαξε ένα βράδυ η Βέρα, σαν έκπληξη. Τις περισσότερες φορές αναδύθηκαν όλα μέσα από το χρόνο που περάσαμε με τα κορίτσια μπροστά στην κάμερα. Αυτή είναι η μαγεία του ντοκιμαντέρ εξάλλου, αυτό είναι που σε κάνει να κολλάς.
ΜΣ: Η ιδέα ήταν να κάνουμε μία ταινία που να μας θυμίζει τον εαυτό μας. Μεγαλώνοντας με τις αδερφές μου είχα πάντα ένα καθρέφτη να κοιτάω. Στα λάθη τους έβλεπα τα δικά μου, στις γκάφες τους πάλι εμένα. Το μεγαλύτερο κομμάτι όμως ήταν η μετάβαση από κορίτσι σε γυναίκα, που θα μπορούσε να γίνει πιο ομαλά ή με λιγότερες υποδείξεις από τον κοινωνικό περίγυρο. Από μικρές κάπως μας επέβαλαν το τι σημαίνει να είσαι κορίτσι, που αργότερα μετατράπηκε στο τι σημαίνει να είσαι γυναίκα. Ως μεγαλύτερη αδερφή είχα την ευκαιρία να παρατηρήσω την μικρότερη τότε Νεφέλη (και μία εκ των πρωταγωνιστριών του ντοκιμαντέρ) και να νοσταλγήσω ή και να τσαντιστώ με πράγματα που βίωσα στην ηλικία της. Αυτή η πορεία της ενηλικίωσης μέσα από το φίλτρο του έμφυλου δεν θα μπορούσε να μην είναι το πιο όμορφο υλικό για ένα ντοκιμαντέρ παρατήρησης.
Πώς είναι να γυρίζεις ταινία εν μέσω πανδημίας;
ΒΤ/ΜΣ: Θα σου το κάνουμε εικόνα: Είναι Γενάρης, 7 το πρωί στη Καλλιθέα, δύο τρελές, ζωσμένες με εξοπλισμό (τριπόδια, κάμερες, φώτα, φακούς, drone), μέσα σε ένα σαραβαλάκι με κατεβασμένα τα παράθυρα και το καλοριφέρ στο φουλ, φορώντας διπλές μάσκες, κασκόλ και γάντια, τρέχουν να προλάβουν το διαγνωστικό για να κάνουν rapid μαζί με μία από τις πρωταγωνίστριες, η οποία στις 8 παρά έχει τηλεκπαίδευση και δεν πρέπει με τίποτα να αργήσει, ελπίζοντας ότι τα τεστ θα βγουν αρνητικά και ότι δε θα χρειαστεί πάλι να αναβληθούν τα γυρίσματα. Ευχαριστούμε το Onassis Culture που δεν μας άφησε στιγμή: από το κομμάτι της παραγωγής μέχρι την προστασία της υγείας των συντελεστών και των πρωταγωνιστριών και των οικογενειών τους.
Πώς είναι να κάνεις φεμινιστικό σινεμά στην Ελλάδα του σήμερα;
ΜΣ: Εγώ χαίρομαι που χρησιμοποιείτε τη λέξη φεμινιστικό. Είναι μία λέξη παρεξηγημένη που συχνά χρησιμοποιείται από ανθρώπους με τρόπο υπονομευτικό για το σύνολο του φεμινιστικού κινήματος. Στην αρχή του ντοκιμαντέρ, όταν δεν γνωρίζαμε ποια μορφή θα έπαιρνε στην πορεία, είχε πέσει η ιδέα να καταγράφαμε παράλληλα και τις ζωές αγοριών, σε μία κάπως διαστρεβλωμένη απόπειρα για αντικειμενική ματιά. Το γεγονός ότι επιλέξαμε να παρακολουθήσουμε μόνο κορίτσια, σίγουρα έχει φεμινιστική χροιά, όμως δεν θεωρήσαμε ποτέ ότι και τα αγόρια δεν είναι εξίσου θύματα της πατριαρχίας και των στερεοτύπων. Είναι παρανόηση να ταυτίζεται ο φεμινισμός με τη μισανδρία. Ένα ντοκιμαντέρ για τρία κορίτσια είναι πιο κοντά σε εμάς ως γυναίκες δημιουργούς, με τα κορίτσια να είναι ο πιο άμεσος δέκτης επιβεβλημένων πατριαρχικών ιδεών, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι ένα άλλο ντοκιμαντέρ για μία παρέα αγοριών και το πώς καταπιέζονται από τα στερεότυπα μεγαλώνοντας, θα ήταν λιγότερο φεμινιστικό. Και σίγουρα, βλέποντας τα ποσοστά ενδοοικογενειακής βίας με δράστες άντρες ή τις γυναικοκτονίες φέτος, ένα σινεμά πιο φεμινιστικό, είναι επιβεβλημένο στην Ελλάδα και παντού.
ΒΤ: Συμφωνώ. «Μάνα – σύζυγος – κόρη – πόρνη»- έτσι εμφανίζονται κατά κύριο λόγο οι γυναίκες στην ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου. Ο φεμινισμός πράγματι μπορεί να μας βοηθήσει -και πρέπει να το κάνει- να «απελευθερώσουμε» το ελληνικό σινεμά από τα στερεότυπα αυτά.
Υπάρχει χώρος στο ελληνικό σινεμά για τις ιστορίες των γυναικών, τόσο πίσω όσο και μπροστά από την κάμερα;
ΒΤ/ΜΣ: Ιστορίες γυναικών ή η παρουσία εν γένει των γυναικών μπροστά από την κάμερα δεν έλειψαν από το ελληνικό σινεμά. Το πρόβλημα ήταν πάντα η προσέγγιση και το male gaze που λέμε και στο χωριό μας. Αυτό που χρειάζεται είναι εκτός από το να υπάρξουν περισσότερες γυναίκες σκηνοθέτιδες ή επαγγελματίες του σινεμά, οι ήδη υπάρχοντες άντρες σκηνοθέτες / επαγγελματίες του χώρου, ή τέλος πάντων κάποιοι από αυτούς, όταν επιχειρούν να αποδώσουν τη ζωή, την πορεία, τις στιγμές συγκεκριμένων γυναικών ηρώων μυθοπλασίας ή και υπαρκτών προσώπων, να το κάνουν με μεγαλύτερη ενσυναίσθηση και έχοντας αφαιρέσει τα γυαλιά του αλαζόνα auteur που τα ξέρει όλα. Να μιλούν με γυναίκες όταν κάνουν ταινίες γι’ αυτές. Να τις ακούνε. Τόσο απλό. Και αυτό ισχύει τελικά για κάθε ιστορία.
Η ταινία γνώρισε μεγαλύτερη αποδοχή εδώ ή στο εξωτερικό; Σε τι κατάσταση πιστεύετε πως βρισκόμαστε ως χώρα, όσον αφορά στα στερεότυπα γύρω από τη γυναίκα;
ΒΤ/ΜΣ: Είμαστε ακόμα στο ξεκίνημά μας. Τα ελληνικά φεστιβάλ μας αγκαλιάζουν και η αναγνώριση αυτή έχει πάντα μία ιδιαίτερη σημασία για κάθε δημιουργό όταν την λαμβάνει στον τόπο που μεγάλωσε. Τα ζητήματα που θίγει η ταινία μας όμως -δυστυχώς- δεν περιορίζονται στα σύνορα της Ελλάδας. Αφορούν κάθε κορίτσι που μεγαλώνει στο δυτικό, τουλάχιστον, κόσμο. Είμαστε πολύ χαρούμενες λοιπόν γιατί σιγά, σιγά το GIRLHOOD ταξιδεύει στο εξωτερικό και αυτό βασικά σημαίνει ότι μας δίνεται η ευκαιρία να γνωρίσει και να ακούσει ένα μεγαλύτερο κοινό την Νεφέλη, τη Χριστίνα και τη Βέρα. Πριν λίγες μέρες ενημερωθήκαμε ότι το GIRLHOOD έγινε δεκτό στο 38ο Διεθνές Φεστιβάλ Παιδικού Κινηματογράφου στο Σικάγο, το μεγαλύτερο Διεθνές Φεστιβάλ Παιδικού Κινηματογράφου στον κόσμο και το ένα από τα δύο Academy Award qualifying children’s film festivals.
Όσο για το δεύτερο σκέλος της ερώτησής σου, θα μας πεις κυνικές αν σου πούμε πως είμαστε σε μαύρα χάλια; Ευτυχώς είναι πολλοί εκείνοι που αγωνίζονται κι έχουν τη θέληση και το θάρρος να ταράξουν τα νερά. Το MeToo που ξεκίνησε η Σοφία Μπεκατώρου είναι σταθμός για τα κορίτσια και τις γυναίκες και δεν πρέπει να πάμε πίσω.
«Μαθαίνουμε να συμπαθούμε τον εαυτό μας, να τον προστατεύουμε περισσότερο, να δεχόμαστε τα φωτεινά και τα σκοτεινά κομμάτια. Nα μην μας κρίνουμε γι’ αυτά»
Περιμένατε την επιτυχία που ήρθε;
ΒΤ: Είμαι πολύ χαρούμενη που η ταινία μας βρίσκει το κοινό της και εξαιρετικά ευγνώμων που κάνω αυτό που αγαπώ.
ΜΣ: Η ανταπόκριση που δέχεται κάτι που έχεις κάνει με αγάπη, είτε είναι μεγάλη είτε είναι μικρή, είναι πάντα όμορφο που υπάρχει. Μας αρκεί που μόλις είδαν την ταινία τα ίδια τα κορίτσια την αγκάλιασαν αμέσως. Ελπίζουμε αυτή η ταινία και η αγάπη που μπορεί να της δείξουν όσοι/ες τη δουν να μας βοηθήσει να συνεχίσουμε να κάνουμε ταινίες – κάτι σχεδόν ακατόρθωτο για τα δεδομένα της Ελλάδας.
Σε μία κοινωνία βαθιά πατριαρχική, πώς ένα κορίτσι που γίνεται γυναίκα μπορεί τελικά να αγαπήσει τον εαυτό του; Εσείς το καταφέρατε; Κι αν ναι, με ποιον τρόπο;
ΒΤ/ΜΣ: Να μην προσπαθεί, απλά να είναι. Να μην παίρνει τόσο σοβαρά τον εαυτό της. Να έχει χιούμορ. Να τολμά να ερωτεύεσαι.
Θα μείνουμε στο ότι μαθαίνουμε να συμπαθούμε τον εαυτό μας, να τον προστατεύουμε περισσότερο, να δεχόμαστε τα φωτεινά και τα σκοτεινά κομμάτια. Nα μην μας κρίνουμε γι’ αυτά. Και βοηθάει πολύ, πού και πού, να κάνουμε και κανένα ντοκιμαντέρ.
Στο Girlhood πολλά κορίτσια θα μπορέσουν να αναγνωρίσουν τον εαυτό τους ή μικρά κομμάτια του. Τα κορίτσια που εσείς ήσασταν στην ηλικία εκείνη, τι κοινό έχουν με τη Χριστίνα, τη Βέρα, τη Νεφέλη;
ΒΤ/ΜΣ: Θα αντιστρέψουμε λίγο το ερώτημα απαντώντας με το ποιες είναι οι διαφορές που έχουμε. Αυτό που μας έκανε εντύπωση από την πρώτη στιγμή που μιλήσαμε μαζί τους ήταν ότι παρόλο που έχουν μικρές ανασφάλειες όπως όλα τα κορίτσια στην ηλικία τους, είναι φοβερά συγκροτημένες και το πιο βασικό, είναι εξοικειωμένες με ένα πολύ χρήσιμο λεξιλόγιο (σεξουαλική παρενόχληση, σεξισμός, στερεότυπα, ενσυναίσθηση κλπ) κι αυτό τους δίνει τη δυνατότητα να επεξεργαστούν τα όσα τους συμβαίνουν, να τα νοηματοδοτήσουν, να οδηγήσουν την σκέψη τους παραπέρα, να πάρουν ξεκάθαρη θέση και να υπερασπιστούν τα πιστεύω τους! Ξέρουν πολύ καλά τι τους γίνεται. Εμείς φυτοζωούσαμε, εκείνες ανθίζουν.
Αν είχατε σήμερα την ευκαιρία να μιλήσετε στον 17χρονο εαυτό σας, τι θα του λέγατε;
ΒΤ/ΜΣ:Θα απαντήσουμε με ένα quote από την βασική συνέντευξη της Χριστίνας, η οποία τα λέει καλύτερα από εμάς:
«Αν μπορούσα θα της έλεγα ξεκάθαρα ότι έχει μια ζωή, και αυτό το σώμα τη διατηρεί, της προσφέρει φαγητό και την ευκαιρία να περπατήσει και να ζήσει. Θα της έλεγα να μην αφήνει τους άλλους να την μειώνουν, να αγαπήσει τον εαυτό της. Να τον προστατεύσει. Έναν έχει. To πιο σημαντικό είναι αυτό. Αν δεν τα έχεις καλά με σένα, δεν μπορείς να είσαι καλά με κανέναν.»
Πώς θα θέλατε, ιδανικά, να νιώσει η κάθε γυναίκα, κάθε ηλικίας, όταν βγαίνει από την αίθουσα μετά την ταινία;
ΒΤ/ΜΣ: Βλέποντας ή ακούγοντας ιστορίες ταυτιζόμαστε, προβληματιζόμαστε, μαθαίνουμε από τις ζωές των άλλων και γινόμαστε πιο συμπονετικοί. Θα θέλαμε όποιος δει την ταινίας μας , ανεξαρτήτως φύλου, να βγει με μια μεγαλύτερη κατανόηση και τάση προς συμπόνια. Αυτό είναι άλλη ώστε που λείπει από την κοινωνίας μας, η συμπόνια.
Μπορείτε να ακολουθήσετε τη Βάνια και τη Μαρία στο Instagram εδώ: @vaniaturner, @maryseath
Για να μάθετε περισσότερα για το @girlhoodthefilm επισκεφτείτε το website της ταινίας και ακολουθήστε την στο Instagram και στο Facebook
Μη διστάσετε να τους προωθήσετε τα αιτήματά σας στο [email protected]
