«Το νήμα της ίασης»: Πήγαμε στο εργαστήριο που προσφέρει μια διαφορετική θεραπεία στις survivors καρκίνου του μαστού
Τόνια Τζάφερη
25 Οκτωβρίου 2022
Περίπου 25 γυναίκες με εμπειρία καρκίνου του μαστού, βρέθηκαν στο εργαστήριο του Eyes of Light, προκειμένου να μοιραστούν εμπειρίες, να επουλώσουν πληγές, να δημιουργήσουν αλλά και να ξεχαστούν μέσω της τέχνης.
Κλωστές, νήματα, ράμματα, επουλώσεις και μια τεχνική γεμάτη με αγάπη γι’ αυτό που κρατούν. Είναι άλλωστε και κομμάτι του εαυτού τους αυτό που τελικά δημιούργησαν. Αναβιώνουν στο έργο τους τη δική τους εμπειρία, μόνο που σε αυτήν την περίπτωση, τα ηνία βρίσκονται στα χέρια τους, και όχι στη φύση, σε μια ανώτερη δύναμη ή στην τύχη.
Στο «Νήμα της Ίασης», συμμετέχουν γυναίκες με εμπειρία καρκίνου του μαστού. Survivors; Μαχήτριες; Καθημερινές ηρωίδες; Αληθινές influencers; Απλές γυναίκες χωρίς κάποιον επιθετικό προσδιορισμό; Όπως και αν νιώθουν, όσο ταπεινές και να θέλουν να παραμένουν, στα δικά μου μάτια είναι κάτι ανώτερο. Ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός «Eyes of Light – Φορέας Τέχνης στην Υγεία», μαζί με την εικαστικό Γρηγορία Βρυττιά, κατάφεραν να δημιουργήσουν μια ξεχωριστή εμπειρία για τις γυναίκες οι οποίες είτε πάσχουν, είτε έχουν καταφέρει να ξεπεράσουν τον καρκίνο του μαστού.
Το φετινό εργαστήριο πραγματοποιήθηκε στο κέντρο της Αθήνας και συγκεκριμένα στο TAF / The Art Foundation στο Μοναστηράκι. Από τις 14 μέχρι και τις 17 Οκτωβρίου, γυναίκες με κοινό βίωμα, είχαν τη ευκαιρία να συνυπάρξουν σε έναν ιδιαίτερο χώρο, έτοιμες να δημιουργήσουν και να μοιραστούν τις δικές τους εμπειρίες, μέσα από την τέχνη και την καθοδήγηση της κ. Βρυττιά.
Ο ρόλος της τέχνης άλλωστε, ως θεραπευτικό και επικοινωνιακό μέσο, είναι ιδιαίτερα επουλωτικός. Μέσα από τα ανοιχτά, τετραήμερα εργαστήρια, οι συμμετέχουσες δημιούργησαν πορτρέτα ή αλλιώς avatars, από πανιά, κλωστές, υφάσματα και άλλα υλικά, με την καθοδήγηση της εικαστικού, συντονίστριας του εργαστηρίου, γλύπτριας, textile artist και επιβιώσασας, Γρηγορίας.
Τα έργα των 25 περίπου γυναικών, θα ενωθούν από την εικαστικό σε μια συλλογική εγκατάσταση, η οποία θα αντανακλά τις διαφορετικές ιστορίες υπό το πρίσμα της κοινής εμπειρίας στην ασθένεια, ενώ σκοπός είναι να δημιουργηθεί ένα οπτικό ισοδύναμο αυτής της μεγάλης κοινότητας, να αναδειχθεί η θεραπευτική αξία της ενασχόλησης με την τέχνη, και να απλωθεί το μήνυμα της ελπίδας και της αλληλεγγύης σε όσους βιώνουν παρόμοιες προκλήσεις. Η έκθεση θα είναι ανοιχτή για το κοινό από τις 20 – 25 Οκτωβρίου στον εκθεσιακό χώρο του TAF / The Art Foundation.
Και αφού έχουμε μια πρώτη ιδέα για τον οργανισμό «Eyes of Light» και το εργαστήριο «Το νήμα της Ίασης», που διοργάνωσε στα πλαίσια των εκδηλώσεων για την Παγκόσμια Ημέρα Πρόληψης Κατά Του Καρκίνου Του Μαστού, πάμε να δούμε όλα όσα μοιράστηκαν μαζί μας.
Το εργαστήριο «Το νήμα της ίασης» από την ματιά της Γρηγορίας Βρυττιά
«Με προσέγγισε η Δήμητρα Τσιαούσκογλου από το «Eyes of Light» και στην αρχή υπήρχε μια γενική ιδέα για ένα εργαστήριο και έτσι είχα την ευκαιρία να επιλέξω να ασχοληθούμε με υφάσματα. Δουλεύω χρόνια με το συγκεκριμένο υλικό και έχω δημιουργήσει μέχρι και αισθητηριακές κούκλες, είτε παιχνίδια για παιδιά με διάσπαση προσοχής, οπότε ήταν πιο εύκολο να επιλέξω τα υφάσματα και να δημιουργήσουμε κάποιο αισθητηριακό αντικείμενο, το οποίο αφορούσε γυναίκες με την αντίστοιχη εμπειρία.
Θεωρώ πως το ράψιμο, ειδικά όταν έχουν περάσει πολλά ράμματα από πάνω σου, γίνεται μια "αυτοεπουλωτική" διαδικασία.
Είναι λίγο-πολύ σαν να ξανά ράβεις τον εαυτό σου, μόνο που αυτήν την φορά σε ράβεις έτσι όπως θες εσύ να είσαι. Έχοντας αυτά κατά νου, σκέφτηκα πως για το συγκεκριμένο εργαστήριο, θα ήταν όμορφο να δημιουργούσαμε τα συγκεκριμένα πλάσματα. Αυτά τα avatars του εαυτού μας ή φυλαχτά, όπως τα έχουμε ονομάσει», μου λέει η Γρηγορία.
«Μόλις ολοκληρωθεί και δημιουργηθούν όλες οι κατασκευές από τις συμμετέχουσες, θα παρουσιαστούν όλα μαζί, συλλογικά σε ένα μεγάλο πανί, για να φτιάξουμε μια μεγάλη κοινότητα, η οποία και πάλι μας αντιπροσωπεύει. Στο εργαστήριο αυτό, η έμφαση δόθηκε στο "κοινό". Γιατί αυτό μας ενδιέφερε, το κοινό βίωμα. Το τι μοιραστήκαμε η μία με την άλλη, μέσα σε αυτές τις ημέρες», προσθέτει.
Έχοντας την ευκαιρία να βρεθώ από κοντά με τις συμμετέχουσες, το κλίμα ήταν ζεστό και η ατμόσφαιρα ευχάριστη. Κυριολεκτικά ένιωθες πως ανήκεις σε μια παρέα. Σε μια παρέα από γυναίκες καθημερινές, που συναντάς μπροστά σου σε κάθε στιγμή της ημέρας σου, μα κουβαλούν μαζί τους, την δική τους ιστορία, την οποία έχουν μετατρέψει από πόνο σε δημιουργία.
«Μπορεί να ήρθα τυχαία στο συγκεκριμένο εργαστήριο, αλλά τελικά ήταν μια από τις καλύτερες αποφάσεις μου. Ερχόταν η επόμενη ημέρα και απλώς ανυπομονούσα να βρεθώ και πάλι στο εργαστήριο με τις υπόλοιπες γυναίκες που γνώρισα, να απολαύσω την παρέα τους, και να φτιάξω κάτι μοναδικό από την αρχή».
Μαθαίνουν να χρησιμοποιούν τα υφάσματα και τις ραφές με μια νέα οπτική, και υπερηφανεύονταν το κάθε μικρό τους βήμα και την κάθε λεπτομέρεια, η οποία φτάνει το δημιούργημα τους όλο και πιο κοντά στην ολοκλήρωση. Μπορεί να ακούγεται μια απλή διαδικασία, αλλά η τέχνη δεν είναι απλή υπόθεση και αυτό είναι κάτι το οποίο γνωρίζει καλά η Γρηγορία Βρυττιά. Η οποία γνωρίζει επίσης καλά πώς να συνεχίζει την ζωή της, μετά από 4 χειρουργεία αφαίρεσης ινομυωμάτων.
«Είναι γεγονός πως αγαπώ βαθιά την τέχνη και επέλεξα να κάνω και σπουδές πάνω στο αντικείμενο, πέρα από επουλωτική και θεραπευτική, είναι για μένα και ένα τρομερά επικοινωνιακό μέσο. Για κάποιον ο οποίος μπορεί να κάνει εργοθεραπεία, η τέχνη είναι επουλωτική διαδικασία, θεραπεύει το τραύμα, είτε αυτό είναι σωματικό είτε ψυχικό. Από την άλλη όμως, ο καλλιτέχνης μπορεί να διαχειριστεί πολύ καλά το οπτικό του υλικό, δεν έχει ανάγκη να λέει πάντα την αλήθεια του, ούτε να έχει ιστορίες και έργα τα οποία αναφέρονται στον εαυτό του», λέει.
Επιστρέφοντας στο εργαστήριο, η Γρηγορία, εξηγεί τον λόγο που επιλέχθηκαν να δημιουργηθούν τα συγκεκριμένα avatars.
«Ήθελα να υπάρχει μια κοινή γραμμή και τεχνική, καθώς στην τέχνη πολλές φορές, η πολλή ελευθερία, μπορεί να φέρει αποπροσανατολισμό. Οπότε ξεκινήσαμε με ένα κοινό σχέδιο, αλλά η τελική έκφανση είχε αφεθεί στην κάθε συμμετέχουσα, να εκφραστεί όπως επιθυμεί, μέσα από αυτό».
«Μπόρεσα μέσα από το εργαστήριο αυτό, να ξεχαστώ και να αφεθώ στην καθοδήγηση. Να συνδεθώ μαζί με γυναίκες, οι οποίες έχουν περάσει τα ίδια με μένα, και για λίγο να μην σκεφτώ τα προβλήματα της καθημερινότητας. Να αφήσω το μυαλό μου ελεύθερο και αυτό ήταν απολαυστικό και ξεκούραστο», δηλώνει μια από τις συμμετέχουσες.
Η κουβέντα μας με την Γρηγορία δεν σταμάτησε εκεί. Μου μιλά για τη δική της εμπειρία με τον καρκίνο του μαστού, καθώς η ίδια διαγνώστηκε για πρώτη φορά στα 35 της. Έχοντας ξεπεράσει τον καρκίνο και μετά από 5 χειρουργεία, ένα τέτοιο εργαστήριο και εξομολόγηση, αποκτά μια πιο ωμή και κοντινή ματιά.
Η συζήτηση λοιπόν επιστρέφει στο «ράψιμο», από το οποίο κάθε γυναίκα έχει μια εμπειρία, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Στην κουβέντα έρχεται και η Φρίντα Κάλο, μια καλλιτέχνιδα με εξίσου καθοριστικό βίωμα:
«Όπως και στο έργο της Φρίντα Κάλο, αυτό που βίωσε στη νεαρή της ηλικίας, υπήρξε καθοριστικό και για όλη την δουλειά της στην πορεία. Αν δεν το είχε πάθει θα ήταν και πάλι μια εξαιρετική καλλιτέχνης, χωρίς όμως να έχει αυτή τη θεματολογία, η οποία έχει αγγίξει κάθε τραύμα που έχει μέσα του ο άνθρωπος».
«Είχαμε την αίσθηση της κοινότητας. Ζήσαμε το μοίρασμα. Την αυτοεπούλωση σε συλλογικό επίπεδο»
«Μέσα από το εργαστήριο, αισθάνθηκα υπέροχα γιατί πήρα τελικά αυτό που αποσκοπούσα, τόσο εγώ όσο και οι υπόλοιπες γυναίκες. Είχαμε την αίσθηση της κοινότητας. Ζήσαμε το μοίρασμα. Την αυτοεπούλωση σε συλλογικό επίπεδο. Γιατί ναι, ωραία είναι να προσεγγίζουμε τον εαυτό μας με αγάπη, αλλά όταν μοιράζεσαι και απλώνεσαι, τόσο περισσότερο ανυψώνεσαι», μου λέει μία από τις γυναίκες που συμμετέχουν στο εργαστήριο.
Λίγο πριν κλείσουμε τη συζήτησή μας και αποχαιρετήσω μια γυναίκα που τα μάτια της λάμπουν, η Γρηγορία σε κάθε αναφορά της δουλειάς της στο εργαστήριο, το μέλημά της ήταν μόνο ένα. Και αυτό δεν είναι άλλο, από την πρόληψη. Ναι είναι στερεοτυπικό, ναι δυστυχώς πλέον έχει γίνει μια ακόμη ατάκα, αλλά η Γρηγορία δεν θα μπορούσε να μας προτρέψει περισσότερο στο θέμα της πρόληψης -να μην φοβόμαστε και να βάζουμε σε προτεραιότητα τη φροντίδα του εαυτού μας.
«Ο φόβος της διάγνωσης, ο οποίος μας κρατάει πίσω, κάνει όλες τις υπόλοιπες διαδικασίες να γίνονται υπερβολικά δύσκολες. Επομένως όσο πιο νωρίς, τόσο το καλύτερο».
