"Η φαντασία είναι σημαντικότερη από τη γνώση" Αϊνστάιν.
Η Μαρία κάθεται στο κρεβάτι της ντυμένη βασίλισσα και πίνει «καφέ» με τις Barbie- φίλες της γύρω από ένα φανταστικό τραπέζι. Τέτοιες σκηνές διαδραματίζονται καθημερινά μπροστά στα μάτια των γονιών, που πολλές φορές αναρωτιούνται μήπως το φανταστικό παιχνίδι των παιδιών τους είναι «πολύ φανταστικό».
Το παιδί μέχρι την ηλικία των 4-5 ετών, «περνά» πολύ εύκολα από την πραγματικότητα στη φαντασία. Το κουτάλι που χρησιμοποιεί για να φάει, μπορεί την επόμενη στιγμή να είναι ένα σπαθί με το οποίο πολεμά έναν δράκο! Η ικανότητα για συμβολικό παιχνίδι (όπως το παραπάνω), είναι πολύ σημαντική για την ανάπτυξη του παιδιού, καθώς έτσι εξασκεί την ικανότητα του να αναπαριστά νοερά πράγματα και καταστάσεις και να μαθαίνει από αυτά.
Επιπλέον, το φανταστικό παιχνίδι του δίνει μια διέξοδο από το άγχος που δημιουργεί σε ένα παιδί η πραγματικότητα και τα συνεχώς καινούρια ερεθίσματα που λαμβάνει και πρέπει να επεξεργάζεται.
Τα πράγματα περιπλέκονται και οι γονείς θα πρέπει να είναι πιο κατευθυντικοί και ενημερωτικοί, σε σχέση με τις παιδικές ταινίες και τα παιχνίδια που αναπαριστούν εικόνες και ήρωες που αντιτάσσονται στους νόμους της φύσης. Δηλαδή, αν το παιδί μας ρωτήσει «μπορώ και εγώ να πετάξω σαν τον Peter Pan, θα πρέπει να κάνουμε το διαχωρισμό ανάμεσα σε μια ταινία και την πραγματικότητα. Οι γονείς δε θα πρέπει να αισθάνονται ότι «στερούν» κάτι από το παιδί, αλλά ότι το βοηθούν να χρησιμοποιεί σωστά τα ερεθίσματα που λαμβάνει από το περιβάλλον του. Ακόμα κι αν το παιδί δε ρωτά, είναι σημαντικό όποτε μπορούμε, χωρίς υπερβολή και με σαφή τρόπο να κάνουμε το διαχωρισμό. Π.χ. ένα σχόλιο, όπως «τι ωραία που θα ήταν να πετούσαμε στα αλήθεια!», αμέσως λειτουργεί ως διάκριση φανταστικού-πραγματικού για το παιδί.
Μετά την ηλικία των 6-7 ετών, περιμένουμε πως ένα παιδί μπορεί να χειρίζεται την φαντασία του δημιουργικά, αλλά εύκολα μπορεί να γυρίσει στην πραγματικότητα. Πολλές φορές παιδιά με ψυχοσυναισθηματικά προβλήματα, οικογενειακές συγκρούσεις ή αναπτυξιακές δυσκολίες, καθυστερούν ή ακόμα και «αρνούνται»- πάντα υποσυνείδητα- να αφήσουν τον φανταστικό τους κόσμο και να αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα.
Ας έχουμε υπόψη μας πως η φαντασία είναι δύναμη, αλλά μόνο όταν μπορούμε να τη χειριζόμαστε και να την ανακαλούμε κατά βούληση, μπορεί να επιφέρει δημιουργία.
Ευχαριστούμε την συμβολή της Καλλιόπης Σαρρή, Ψυχολόγος, (Απόφοιτος Παντείου Πανεπιστημίου. Ειδικευμένη στην Παιδαγωγική Ψυχολογία) ([email protected])
