Τα πάθη του νεαρού Βέρθερου: Όταν ο Goethe έγραψε το «πιο καταστροφικό» βιβλίο του 18ου αιώνα
Στεφανία Παπαδημητρίου
23 Ιουλίου 2021
«Τα πάθη του νεαρού Βέρθερου». Είναι ένα μυθιστόρημα που τάραξε αρχικά την Ευρώπη κι έπειτα τις ΗΠΑ, ένα έργο που ο ίδιος ο Ναπολέοντας διάβασε επτά φορές και που έκανε τους νέους του 18ου αιώνα να ντύνονται με μπλε παλτό και κίτρινα παντελόνια, ακριβώς όπως ο πρωταγωνιστής της ιστορίας. Είναι το βιβλίο εξαιτίας του οποίου οι έφηβοι έδιναν τέλος στη ζωή τους – είτε με όπλο, είτε πηδώντας από ψηλά κτίρια, είτε βουτώντας σε ορμητικά ποτάμια. Είναι ό, τι πιο καταστροφικό έχει γραφτεί ποτέ.
Οι κριτικοί τόνιζαν ότι ο Goethe, μέσω του Βρέθερου, έγραψε τη δική του ωδή στην αυτοκτονία.
Ένα χρόνο μετά την πρώτη έκδοση, το 1775, το τμήμα θεολογίας του Πανεπιστημίου του Leipzig έδωσε αγώνα για την απαγόρευσή του, για λόγους ασφαλείας. Απαγορεύθηκε, τελικά, εκτός από το εκπαιδευτικό εκείνο ίδρυμα, στη Δανία και την Ιταλία, ενώ ο καθολικός επίσκοπος του Μιλάνου δε δίστασε να αγοράσει κάθε αντίτυπο της πόλης, ώστε κανείς να μην έχει πρόσβαση σε αυτό. Αργότερα στη ζωή του, ο συγγραφέας μίλησε για τις συνέπειες της ιστορίας του και πήρε την ευθύνη για «όλους εκείνους που πίστεψαν πως έπρεπε πράξουν όσα γράφτηκαν στην ποίηση». Η Γαλλίδα ακαδημαϊκός Madame de Staël, έλεγε ξανά και ξανά πως ο Βρέθερος «προκάλεσε περισσότερες αυτοκτονίες από την ομορφότερη γυναίκα του κόσμου».
Δυστυχώς, η μίμηση της αυτοκτονίας φανταστικών ηρώων δεν έσβησε το 1800. Ο David Phillips, ένας κοινωνιολόγος από το Πανεπιστήμιο της California, παρατήρησε πως από το 1947 έως το 1968, αυξήθηκε δραματικά ο αριθμός των αυτοχείρων της Μεγάλης Βρετανίας, έπειτα από μία παρόμοια υπόθεση που δημοσιεύθηκε στις τοπικές εφημερίδες. Το ονόμασε «Wrether effect» (το φαινόμενο Βρέθερος), βασισμένος στο μυθιστόρημα. Προχώρησε την έρευνά του ακόμη παραπέρα και είδε πως επηρεάζονται, περισσότερο απ’ τον καθένα, οι νεαρές ηλικίες.
Κάποιοι υποστηρίζουν πως στο «Werther effect» οφείλεται και η αύξηση των αυτοκτονιών κατά 12% έπειτα από το θάνατο της Mariyn Monroe από υπερβολική δόση.
Κι όμως, όλοι εκείνοι που αποφάσισαν να ακολουθήσουν την τύχη του νεαρού Βρέθερου, φαίνεται πως αγνόησαν το πραγματικό νόημα της ιστορίας. Δεν εξυμνείται η αυτοκτονία – το αντίθετο. Βλέπουμε έναν υπηρέτη να αντικρύζει τον αφλεντη του έξι ώρες μετά την πράξη, σε λουτρό αίματος, με μία σφαίρα στο μέτωπο, «άδειο σχεδόν από ζωή». Συνέχισε να αναπνέει με δυσκολία για ένα ακόμη εξάωρο, μέχρι που ήρθε ο θάνατος. Το σώμα του μεταφέρθηκε στο νεκροταφείο από εργάτες.
Δεν παρευρέθηκε ούτε ο ιερέας στην κηδεία – κάτι που, ειδικά εκείνη την εποχή, ήταν αδιανόητο.
Δείτε ακόμη: Οι φωτορεαλιστικοί πίνακες του καλλιτέχνη Leng Jun μοιάζουν με φωτογραφίες
Γίνε κι εσύ μέλος μόνο με 6€/ έτος στο συνδρομητικό Jenny.gr Exclusive Benefits
