Ο Αλέξανδρος Σαμαράς, οι συμβουλές προς τους νέους αρχιτέκτονες και ο δρόμος προς την αριστεία
Έλενα Κρητικού
13 Ιουνίου 2020
Δηλώνοντας πως "η αρχιτεκτονική είναι ζωή" στο podcast του ιδρυτή του Archisearch.gr, Βασίλη Μπαρτζώκα, ο αρχιτέκτονας Αλέξανδρος Σαμαράς μοιράζεται τις αναμνήσεις των παιδικών του χρόνων και μας μεταφέρει στα σπουδαία επαγγελματικά του βήματα.
Το ιδιαίτερο βιβλίο του, "Bridging Traditions" περιγράφει στοιχεία του πρώιμου βίου του, που πλαισιώνεται από πλούσιο φωτογραφικό υλικό αρχιτεκτονικών έργων. Απόγονος του Στέφανου και της Πηνελόπης Δέλτα, ο κ. Σαμαράς ξετυλίγει τις σελίδες της ζωής και του έργου του με μοναδικό τρόπο, ξεκινώντας από το γεγονός ότι μεγάλωσε σε μια οικογένεια άρρηκτα δεμένη με την τέχνη και τον πολιτισμό.
Η πλούσια ιστορία μιας πολυτάλαντης οικογένειας
Η ιστορία της οικογένειας του Αλέξανδρου Σαμαρά κινείται παράλληλα και συμπορεύεται εκπληκτικά με την ιστορία της νεότερης Ελλάδας. Ο προπάππους του, Δημήτρης Ζάννας έδρασε ως γιατρός του Μακεδονικού Αγώνα. Ο παππούς του από την πλευρά της μητέρας του, Αλέξανδρος Ζάννας, του οποίου το όνομα φέρει, διετέλεσε υπουργός του Ελευθέριου Βενιζέλου. Ο μικρός αδελφός της μητέρας του, Παύλος Ζάννας, έγραψε ιστορία ως ο περίφημος μεταφραστής του Μαρσέλ Προυστ.
Η γιαγιά, Βιργινία Ζάννα (το γένος Δέλτα) μιλούσε άπταιστα επτά γλώσσες. Πρόκειται για τη μεσαία από τις τρεις κόρες που απέκτησαν ο Στεφάνος Δέλτα και η κορυφαία μυθιστοριογράφος, Πηνελόπη Δέλτα (προπαππούδες του Αλέξανδρου). Πατέρας της προγιαγιάς του Πηνελόπης, ο εθνικός ευεργέτης Εμμανουήλ Μπενάκης και μητέρα της, η Βιργινία. Η κόρη του Αλέξανδρου και της Βιργινίας Ζάννα ονομάστηκε Λένα Ζάννα και παντρεύτηκε τον καρδιολόγο και διευθυντή του Ευαγγελισμού, Κωνσταντίνο Σαμαρά. Απέκτησαν δύο γιους, τον Αλέξανδρο και τον πρώην πρωθυπουργό της Ελλάδας, Αντώνη.
Οι σπουδές στο Χάρβαρντ και οι κυριότερες πηγές έμπνευσης
Αποφοιτώντας από το Κολέγιο Αθηνών, το οποίο είχαν ιδρύσει οι πρόγονοί του, Εμμανουήλ Μπενάκης και Στέφανος Δέλτας, ο Αλέξανδρος Σαμαράς επέλεξε το Amherst College στις ΗΠΑ. Συνέχισε με μεταπτυχιακά στο φημισμένο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, όπου από εκεί αποκόμισε πολλά. Εμπνευσμένος από μια σειρά πεφωτισμένων ανθρώπων, ο κύριος Σαμαράς απέκτησε ιδιαίτερα ερεθίσματα από αρχιτέκτονες, όπως ο Ρίτσαρντ Λιουέλιν Ντέιβις και πολεοδόμους όπως η Μέρι Τζάκλιν Τίργου από το Χάρβαρντ, αλλά και φυσιογνωμίες όπως ο Γουίτνεϊ Μουρ Γιανγκ του National Urban League (πρωτεργάτης Αφροαμερικανός μαζί με τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ ).
Όπως αναφέρει ο ίδιος, "Στο Χάρβαρντ πλέον απέκτησα εύρος γνώσεων που συνίσταται στο ότι η Αρχιτεκτονική αποτελεί συνάρτηση πολλών πραγμάτων: αρχιτεκτονική τοπίου, πολεοδομία, λειτουργικότητα για όλους, city and regional planning, real estate. Να εφαρμόζεται genius loci, να εναρμονίζεται με το περιβάλλον". Οι εξαιρετικές σπουδές του αρχιτέκτονα άνοιξαν τον δρόμο για μια λαμπρή καριέρα και επαγγελματική διαδρομή.
Τα σοφά ρητά και ο δρόμος προς την αριστεία
Όπως εξηγεί, δανείζοντας το ρητό του Αριστοτέλη, "η αριστεία δεν είναι πράξη, είναι συνήθεια". Ο δρόμος προς την αριστεία αποτελεί προνόμιο του σπουδαίου Αρχιτέκτονα, που διατηρεί από το 1978 το αρχιτεκτονικό γραφείο «Αλέξανδρος Σαμαράς και συνεργάτες» υπογράφοντας σημαντικά κτίρια τόσο στην Αθήνα όσο και σε άλλες πόλεις. Η έμπνευση για αυτά τα κτίρια ίσως, προέρχεται από τις όμορφες πόλεις με τις κλασικές αρχιτεκτονικές γραμμές που είχε γνωρίσει στα οικογενειακά ταξίδια, που πάντα τον συνέπαιρναν.
Από τις τακτικές επισκέψεις στους τόπους των γονιών του στην Πήλο και τη Θεσσαλονίκη, άρχισε να ταξιδεύει σε όλη την Ευρώπη, την Αφρική, την Ασία, τις Αραβικές Χώρες, την Αμερική. Αυτό συνέβαλε στο να κατανοήσει ποια πράγματα είναι σημαντικά εδώ στην Ελλάδα, όπως αναφέρει στην εξαιρετική του συνέντευξη στο podcast του κ. Μπαρτζώκα. Μέσα από ανθρώπους φιλοσοφημένους και ιδιαίτερες συναναστροφές, οδηγείται στον δικό του δρόμο προς την αριστεία και την τελειότητα.
Συμβουλές προς τους νέους αρχιτέκτονες
"Αυτό που κάνει κανείς, πρέπει να σε ολοκληρώνει", λέει ο εξαιρετικός αρχιτέκτονας. Αναφορικά με την αποστολή ενός καλού αρχιτέκτονα, "Μαζί με τις αφηρημένες έννοιες, η πρακτική εμπειρία είναι βασική. Ο αρχιτέκτονας είναι οργανωτής, όχι ένας απλός καλλιτέχνης. Πρέπει να είναι ο διευθυντής ορχήστρας, να κατανοεί το έργο όλων των ειδικοτήτων. Αν δεν ξέρει να κάνει αυτή τη δουλειά, δεν την κάνει καλά. Οφείλει να επιτυγχάνει τη διαδραστική αντιμετώπιση θεμάτων". Στη δουλειά αυτή, "πρέπει να υπάρχει πάθος, παιδεία και ό,τι επιχειρείται να είναι πολύ καλά παρουσιασμένο. Πρέπει να συνδέεις το μυαλό σου με το χέρι σου", όπως είχαν πει κάποτε διακεκριμένες προσωπικότητες.
Ανάμεσα στις σπουδαίες διακρίσεις και βραβεύσεις του λαμπρού αρχιτέκτονα, μερικά από τα τωρινά εγχειρήματα είναι ένα διατηρητέο μνημείο στην πλατεία Κολοκοτρώνη, ο σχεδιασμός σπιτιών και ξενοδοχείων και δύο σπίτια στο Ψυχικό. Ο ίδιος φροντίζει να διατηρεί τη φλόγα στη ζωή του και σε αυτό βοηθούν, όπως τονίζει, "οι νέοι άνθρωποι και τα ταξίδια, που είναι ευλογία". Φυσικά, τον μεγαλύτερο ρόλο γι' αυτό παίζει η εξαιρετική οικογένειά του, από την οποία αντλεί μεγάλη δύναμη για το μέλλον.
Όλα τα παραπάνω μπορούν να συνοψιστούν στο σοφό απόφθεγμα του Λούις Καν: "Είναι αδύνατο να προβλέψεις το μέλλον, μπορείς όμως να διαχειριστείς την κακή ποιότητα αυτού που χτίζεις σήμερα". Ένα σοφό ρητό και για τη δική μας εποχή, όπως εξηγεί ο Αλέξανδρος Σαμαράς, κι εμείς συμφωνούμε απόλυτα μαζί του.
Μπορείτε να ακούσετε το εξαιρετικό podcast παρακάτω:
Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: Alexandros Samaras. Advice to Young Architects/ Archisearch Talks
