Εργασιακό bullying: Ένα φαινόμενο που έχει λάβει μεγάλες διαστάσεις
5 Αυγούστου 2021
Η παγκοσμιοποίηση της τελευταίας εικοσαετίας και ιδιαίτερα της τελευταίας δεκαετίας, η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας που επέφερε την ταχεία διάδοση νέων πληροφοριών και ιδεών και η σύγχρονη και πλήρως εξελιγμένη έρευνα στις ανθρωπιστικές επιστήμες και στην επιστήμη της διοίκησης, έφερε σε επαφή τον σύγχρονο πολίτη με την δύσκολα προσδιοριζόμενη και αρκετά αμφιλεγόμενη έννοια του bullying.
Η προσοχή των ερευνητών, σε πρώτο στάδιο, δόθηκε στην ραγδαία αύξηση των κρουσμάτων βίας και εκφοβισμού στο σχολικό περιβάλλον. Η ιδέα της έκθεσης ανυπεράσπιστων παιδιών σε συμπεριφορές που έχουν δραματικά και ολέθρια αποτελέσματα στην ψυχολογία τους και που πολλές φορές έχουν οδηγήσει ακόμα και σε αυτοκτονίες αυτών, κέντρισε την προσοχή τόσο της ερευνητικής κοινότητας, όσο και της κοινής γνώμης εν γένει.
Αργότερα, άρχισε να γίνεται επέκταση της έρευνας για το bullying και σε άλλους χώρους όπως ο εργασιακός. Ουσιαστικά, το ενδιαφέρον για την έρευνα του φαινομένου του εργασιακού εκφοβισμού, ή αλλιώς bullying στο εργασιακό πλαίσιο, ή αλλιώς mobbing έκανε την πρώτη του εμφάνιση την δεκαετία του 1980 στην Σκανδιναβία.
Ενδεικτικότερα, ο καθηγητής Leymann εργαζόταν την δεκαετία του 1970 ως θεραπευτής οικογενειών και απέκτησε πολύ μεγάλη εμπειρία στην επίλυση οικογενειακών διαμαχών και συγκρούσεων. Τη δεκαετία που ακολούθησε αποφάσισε να επεκτείνει το πεδίο δράσης του και στο επιχειρησιακό περιβάλλον, χρησιμοποιώντας, ταυτόχρονα, όλες τις εμπειρίες που απέκτησε σαν ψυχολόγος την δεκαετία που προηγήθηκε.
Εργάστηκε και ερεύνησε σε πολλούς και διάφορους οργανισμούς, παρατηρώντας συμπεριφορές και επιλύοντας διαμάχες. Το 1986 έγραψε το πρώτο του βιβλίο για το φαινόμενο του mobbing όπως εκείνος προτιμούσε να το αποκαλεί. Τα όσα κατέγραψε συγκέντρωσαν μεγάλο ενδιαφέρον από την ερευνητική κοινότητα, από ανθρώπους που εργάζονταν ως υπεύθυνοι για την υγεία και την ευημερία των εργαζομένων και φυσικά από τα διάφορα σωματεία και τις ενώσεις των εργαζομένων.
Ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι βρήκαν την θέληση και την δύναμη να λάβουν δημόσιο βήμα και να καταθέσουν τις μαρτυρίες και τις προσωπικές τους εμπειρίες σχετικά με τα όσα αρνητικά βίωναν στο εργασιακό τους περιβάλλον.
Το σύνολο των ερευνητών που ασχολήθηκαν με το bullying στο εργασιακό πλαίσιο έχουν συμφωνήσει πως δεν πρόκειται απλά για ένα φαινόμενο, αλλά για μια επώδυνη και εξελικτική διαδικασία.
Στην αρχή τα θύματα δέχονται επιθετικές συμπεριφορές οι οποίες είναι, όμως, έμμεσες και χαρακτηρίζονται ,συνήθως, από έλλειψη διακριτικότητας. Ωστόσο στη συνέχεια οι εργαζόμενοι- θύματα δέχονται περισσότερο άμεσες, επιθετικές συμπεριφορές κάνουν την εμφάνιση τους και τα θύματα πλέον γελοιοποιούνται δημόσια με κριτική, αδιαφορία και απομόνωση, ενώ πρέπει να σημειωθεί πως στα τελευταία στάδια της διαδικασίας μπορεί να χρησιμοποιηθούν τόσο ψυχολογικές όσο και σωματικές μορφές βίας.
Σημάδια ότι ένα άτομο υφίσταται εργασιακό εκφοβισμό
Του ασκείται λεκτική βία, όπως υποτιμητικά σχόλια γύρω από την προσωπική του ζωή, σαρκασμός και επιδεικτική διόρθωση
Του ασκείται σιωπηρή βία, μέσω επιδεικτικής αδιαφορίας. Συχνά, η προσωπική του άποψη δεν λαμβάνεται υπόψιν, και του αποκρύπτονται πληροφορίες που αφορούν την απόδοσή του
Του ανατίθεται υπερβολικός φόρτος εργασίας, ο οποίος ενίοτε περιλαμβάνει και δουλειά εκτός του αντικειμένου του
Καινούριοι υπάλληλοι αλλά και άτομα με ελλιπές κοινωνικό δίκτυο, ντροπαλά, εσωστρεφή και συναισθηματικά, είναι τα πρώτα που στοχοποιούνται. Ωστόσο κάποιες φορές, κριτήριο αποτελεί και ο ανταγωνισμός, αλλά και η διαφορετικότητα σε σχέση με την ομάδα.
Οι θύτες είναι συνήθως άτομα με επιφανειακά δυναμικό χαρακτήρα, ασταθή συμπεριφορά, και υψηλή αίσθηση ανταγωνισμού. Είναι προσωπικότητες που ικανοποιούνται πληγώνοντας τους συνανθρώπους τους και αναπτύσσουν την αυτοεκτίμησή τους, μεταφέροντας στους άλλους τον πόνο που αδυνατούν να αισθανθούν.
Οι συνέπειες του εργασιακού εκφοβισμού
Τα αποτελέσματα του bullying στο εργασιακό πλαίσιο περιλαμβάνουν τη συνεχώς μειούμενη αυτοεκτίμηση λόγω της έντασης που επικρατεί και της στοχοποίησης που το θύμα νιώθει, πολλαπλά αρνητικά συναισθήματα, συσσωρευμένο άγχος και στρες , εξουθένωση και σε πολλές περιπτώσεις οι εργαζόμενοι νοσούν ακόμα και από κατάθλιψη.
Σε ένα γενικό πλαίσιο, το συστηματικό bullying στον χώρο που περνάει το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, είναι καταστροφικό για τον εργαζόμενο, καθώς η ψυχολογία του επιβαρύνεται σημαντικά, στoχο-προσηλώνεται σε ζητήματα άσχετα και ανούσια και όχι στην εξέλιξη του, αρνείται να εντοπίσει τα θετικά που η εργασία του προσφέρει και εν τέλει βιώνει μια προσωπική κόλαση που καθιστά αδύνατη τόσο την εξέλιξη του, όσο και την παραμονή του στην επιχείρηση.
Ο εργαζόμενος στην αρχή παρουσιάζει συμπτώματα μόνο στην εργασία του, ενώ με τον καιρό τα συμπτώματα αυτά αρχίζουν να κάνουν την εμφάνιση τους σε όλη την διάρκεια της ημέρας. Υπάρχουν εργαζόμενοι οι οποίοι εμφάνισαν ακόμη και εθισμό με τις ναρκωτικές ουσίες λόγω των συμβάντων bullying που βίωναν στην εργασία τους.
Μια ακόμη σοβαρή συνέπεια για τον εργαζόμενο σε προσωπικό επίπεδο, που κάνει πολύ συχνά την εμφάνιση της, είναι η εμφάνιση σοβαρών συστηματικών διαταραχών στον ύπνο του.
Η έλλειψη ύπνου μπορεί να δημιουργήσει πολύ σοβαρά προβλήματα στον εργαζόμενο, τόσο στην γενικότερη ευημερία του, όσο και στην αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα του στην εργασία του.
Τέλος, τα πολλά ψυχολογικά προβλήματα που το θύμα μπορεί να εμφανίσει, πολλές φορές οδηγούν σε σοβαρά προβλήματα σωματικής υγείας, τα οποία το θύμα λόγω της βεβαρυμμένης του κατάστασης, πολλές φορές αδυνατεί να τα εντοπίσει και άρα να τα αντιμετωπίσει.
