«Κονιάκ 0 αστέρων»: Μία ιστορία ενηλικίωσης, σε μιάμιση ώρα, στον Πολυχώρο Vault
Στεφανία Παπαδημητρίου
13 Απριλίου 2024
«Ένα παιδί που προσπαθεί να ανακαλύψει τον κόσμο γύρω του και τα δικά του «θέλω», έρχεται αντιμέτωπο με τον πιο σκληρό αντίπαλό του, τη συνείδησή του. Μια συνείδηση η οποία, πρωτίστως, κοιτά να εξυπηρετήσει τα «πρέπει» της κοινωνίας. Ποιο λοιπόν θα είναι το αποτέλεσμα αυτής της μάχης;
Θα καταφέρει το παιδί να χειραφετηθεί και να απαλλαγεί από τις ενοχές του;»
Αυτό είναι το «Κονιάκ 0 αστέρων» -ή αυτό γράφει απλώς η υπόθεση. Στην πραγματικότητα, το «Κονιάκ 0 αστέρων» είναι πολλά παραπάνω.
Βράδυ Κυριακής, γύρω στις 21:30, κάπου στην Καισαριανή με περίμεναν ο Γιάννης Φασόης, ο Στέφανος Καλτσής, η Χριστιαλένα Γιάννου, ο Κωστής Μπιργάλιας, η Ζωή Κικινή και ο Θοδωρής Πιτσιλής. Έξι άνθρωποι εξαιρετικά πολυάσχολοι, εντελώς διαφορετικοί και πάρα πολύ ίδιοι, που σε κάνουν να νιώσεις άνετα μέσα στο πρώτο πεντάλεπτο, βρήκαν λίγη ώρα λίγο πριν την πρεμιέρα για να τα πούμε. Κι αυτό που ξεκίνησε σαν κουβέντα για το έργο, κατέληξε σε ομαδική συνεδρία ψυχοθεραπείας.
Η ελληνική οικογένεια έχει μάθει να μη μιλά. Έχει μάθει να κρύβει τα προβλήματα κάτω από το χαλί, για να μη δώσει δικαίωμα στον κόσμο να τη σχολιάσει. Να αγνοεί τις «δύσκολες» ερωτήσεις επειδή, μερικές φορές, δεν έχει ή δεν μπορεί να διαχειριστεί τις απαντήσεις. Να ακολουθεί άγραφους κανόνες για να είναι «κανονική». Κι αν αυτό συμβαίνει τώρα, το 2024, ας θυμηθούμε τι συνέβαινε δύο και τρεις δεκαετίες πίσω: Αυτός ο αγώνας για την «κανονικότητα» και το «φυσιολογικό» ήταν ατέλειωτος.
Αυτή είναι η οικογένεια το παραπάνω παιδιού. Και μέσα από αυτήν την οικογένεια, το «Κονιάκ 0 αστέρων» θίγει ζητήματα όπως η πατριαρχία, η ισότητα, ο σεξουαλικός προσανατολισμός, η έμφυλη ταυτότητα και η χειραφέτηση. Ζητήματα σύγχρονα αλλά και διαχρονικά.
«Αυτό που νομίζω ότι, τελικά, πραγματεύεται το έργο, είναι μία ιστορία ενηλικίωσης και η εσωτερική μάχη που δίνει καθένας και δεν τελειώνει και ποτέ, με τον ίδιο του τον εαυτό να γίνεται φυλακή, εγκλωβισμός. Και το πώς αυτός ο εγκλωβισμός, όπως και αν έχει προέλθει, μπορεί να διαλυθεί», είπε ο Γιάννης που, εκτός από το σενάριο και τη σκηνοθεσία, έχει και τον ρόλο του «παιδιού. Ήταν η πρώτη φορά που έγραψε, εμπνευσμένος από το Zero Star Cognac της Ρωξάνης Χατζηδημητρίου και, ενώ ο ίδιος μιλά πολύ προσγειωμένα, εγώ θα πω ότι αυτή η πρώτη απόπειρα πήγε εξαιρετικά.
Το «Κονιάκ 0 αστέρων» είναι ένα από τα οκτώ έργα που επιλέχθηκαν στον διαγωνισμό The Outreach Project 2, που πραγματοποιήθηκε τον Γενάρη του ‘23, υπό την αιγίδα και υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού σε συνεργασία με το Θέατρο Vault. Επιλέχθηκε από τη συγγραφέα Σοφία Καψούρου, με την οποία Γιάννης Φασόης παρακολούθησε εξατομικευμένο τρίμηνο σεμινάριο θεατρικής δημιουργικής γραφής, ενώ στον διαγωνισμό κατάφερε να κερδίσει το βραβείο κοινού. Το καλοκαίρι του ίδιου έτους συμμετείχε στο Athens Pride Festival. Και τις δύο αυτές φορές παρουσιάστηκε ως θεατρικό αναλόγιο και τώρα, για πρώτη φορά, παρουσιάζεται ως ολοκληρωμένη παράσταση.
Στο «Κονιάκ 0 αστέρων», ακολουθούμε την πορεία μίας οικογένειας στις δεκαετίας των '80s, '90s και '00s. Γνωρίζουμε γνωρίζουμε τους ανθρώπους που την έχτισαν μέσα από τις αξίες και τα «πιστεύω» τους, που προσπαθούν να μεταλαμπαδεύσουν στο παιδί τους, ώστε να συνεχίσει επάξια τον δρόμο που χάραξαν. Περίοπτη θέση κατέχει το Κονιάκ, που όσο πιο πολλά αστέρια έχει τόσο αυξάνεται η αξία της οικογένειας στο κοινωνικό φαίνεσθαι. Μέσα σε αυτό το κλίμα, το παιδί καλείται να διαφυλάξει «τα αστέρια», ενώ, παράλληλα, μεγαλώνοντας, αρχίζει να ανακαλύπτει τον δικό του εαυτό. Αναπόφευκτα έρχεται σε σύγκρουση με την οικογένειά του και τα «πρέπει» που επιβάλλει η κοινωνία, αλλά περισσότερο με την ίδια του τη συνείδηση, η οποία, επίσης, τρέφεται από «πρέπει».
Για τον Στέφανο, «εκείνο το αγόρι», όπως είναι ο ρόλος του, το έργο είναι μία ιστορία ενηλικίωσης «με μια μετατόπιση από την ανασφάλεια στην αυτοεκπλήρωση».
«Το βασικό πρόβλημα είναι ότι η κακή διαχείριση καταστάσεων οδηγεί στη λάθος εκπλήρωση -δηλαδή στο να είσαι από ένα στάδιο προβληματικό σε ένα στάδιο προβληματικό, πράγμα παράδοξο», είπε. «Και ένα από τα βασικά ζητήματα, είναι το πού πού μπορείς να είσαι ο εαυτός σου».
«Να μιλήσουμε εδώ για μία γραμμή σημαντική. Υπάρχει η αμφιβολία του κατά πόσον και εσύ γνωρίζεις τον εαυτό σου. Γιατί, συχνά, σε ένα πλαίσιο καταπίεσης, τραβάμε μία γραμμή προς μία κατεύθυνση, προς το πώς νομίζουμε ότι θα είναι ο εαυτός μας και, πολλές φορές, είτε δρούμε εμείς ως το πρότυπο καταπίεσης που είχαμε, είτε μπαίνουμε σε ένα πλαίσιο το οποίο περιλαμβάνει μία αντίστοιχης μορφής καταπίεση».
Όλοι τους μοιράστηκαν τη δική τους σκέψη για το «Κονιάκ 0 αστέρων» -προβληματίστηκα αρκετά, για δικά μου θέματα, πράγμα που πιστεύω θα γιγαντωθεί όταν, πια, δω την παράσταση. Αυτό είναι το νόημα, άλλωστε.
Η Χριστιαλένα είναι η «μητέρα». Θεωρεί πως σημαντικό είναι το κομμάτι της κοινωνίας και, παρότι έδωσε πάρα πολλά spoilers, σε αυτό το άρθρο δεν βρίσκεται κανένα. «Ενδιαφέρον είναι το πώς η κοινωνία ελέγχει όλα τα άτομα και κατά πόσο αυτά τα άτομα έχουν χωρέσει σε όσα προστάζει», ξεκίνησε. «Βλέπουμε στην ουσία πώς το παιδί πρέπει να οδηγηθεί στους νόμους και το πλαίσιο της κοινωνίας του τότε και να είναι όπως πρέπει, σε μία εποχή που το να είσαι ομοφυλόφιλος ήταν κάτι αδύνατο να συζητηθεί στην τοπική κοινωνία, ήταν κάτι άρρωστο. Που η γυναίκα ήταν αδιανόητο να δουλέψει και ο άντρας έπρεπε να έχει το πάνω χέρι».
«Είναι ένα έργο που έχει γραφτεί για μία άλλη δεκαετία, αλλά δείχνει πράγματα που συμβαίνουν τώρα. Είναι ένα έργο, δυστυχώς, διαχρονικό γιατί έχει υπάρξει πρόοδος μεν, αλλά όχι αρκετή».
Ο Θοδωρής συμφώνησε. ‘Ήταν πιο αισιόδοξος, ωστόσο, καθώς «έρχεται η τέχνη που θα μπορέσει να βοηθήσει τον κόσμο να δει κάτι διαφορετικό».
«Εκείνη την εποχή ήταν έντονη η εικόνα της οικογένειας -του πώς πρέπει να είναι, το σπίτι όπως πρέπει να είναι. Όλα είναι με έναν συμβολικό τρόπο δοσμένα και σημασία έχει το πώς αυτό, εντέλει, είναι μόνο ένα σαθρό περιτύλιγμα της ουσίας αυτών των ανθρώπων, οι οποίοι προσπαθούν να φανούν “τέλειοι”. Το παιδί είναι ιππότης, η γυναίκα είναι η τέλεια σύζυγος, ο πατέρας ο δουλευταράς».
Ο Κωνσταντίνος είναι ο «πατέρας» της οικογένειας. Όταν διάβασε το έργο, εντυπωσιάστηκε από τον τρόπο με τον οποίο περνά ο χρόνος. Και όσο περνά αυτός ο χρόνος, όλοι πρέπει να διατηρήσουν τους ρόλους τους, να κάνουν το σωστό -δηλαδή αυτό που η κοινωνία θέλει να διατηρήσει. «Σ’ εκείνο το διάστημα είσαι παιδί, μετά γίνεσαι μαθητής, μετά γίνεσαι γονιός, όλα έχουν τον χρόνο σου. Το έργο, λοιπόν, ασχολείται με το πόσο εγκλωβιστικό είναι όλο αυτό. Το ότι οι άνθρωποι γίνονται μαριονέτες, γίνονται κάτι που δεν ξέρουν τι είναι, δεν το κατανοούν ακριβώς, απλώς έχουν μία αίσθηση του “δίκαιου”, του “καλού”. Αισθάνονται ότι κάνουν το σωστό και, ενώ βλέπουν πόσο λάθος είναι, πρέπει να το κρατήσουν. Εμένα αυτό με γοήτευσε και νομίζω αυτή η ενηλικίωση, αυτή η συνείδηση που υπάρχει σε αυτό το έργο, νομίζω ότι υπάρχει για έναν λόγο: Για να λέει στο “παιδί” ότι τώρα, σε αυτήν τη στιγμή, σε αυτό το σπίτι, πρέπει να είσαι κάτι συγκεκριμένο».
Η Ζωή είναι βοηθός σκηνοθέτη και, ταυτόχρονα, υποδύεται τη «συνείδηση» για την οποία μιλούν όλοι. Αυτό που θέλει να έχουμε στον νου μας, είναι πως «δεν συμπεριφέρονται έτσι (όπως οι πρωταγωνιστές της ιστορίας) συγκεκριμένοι άνθρωποι. Μπορεί να είναι ο καθένας, μπορεί να είναι κάθε οικογένεια». Γι’ αυτό δεν έχουν ονόματα, άλλωστε. Μπορείς να αναγνωρίσεις σ΄εκείνους πράγματα του δικού σου περιβάλλοντος και του ίδιου σου του εαυτού, και να αναρωτηθείς: «Πώς μπορείς να είσαι ο εαυτός σου και όχι αυτό που σου λένε ότι πρέπει να είσαι;»
«Για να το καταφέρεις», λέει η Ζωή, «θα πρέπει να υπάρξει κάποια διάρρηξη στη σχέση με την οικογένεια. Και να σταθείς σε πράγματα που συμβαίνουν καθημερινά, όμως δεν συζητιούνται καθημερινά».
Το «Κονιάκ 0 αστέρων» κάνει πρεμιέρα τη Δευτέρα 15 Απρίλη, στις 21:00, στον Πολυχώρο Vault.
Συντελεστές
Συγγραφέας: Γιάννης Φασόης
Σκηνοθέτης: Γιάννης Φασόης
Βοηθός σκηνοθέτη: Ζωή Κικινή
Μουσική σύνθεση: Ρωξάνη Χατζηδημητρίου
Σκηνογραφία: Θοδωρής Πιτσιλής
Ενδυματολόγοι : Θοδωρής Πιτσιλής, Ειρήνη Χανιώτη
Φωτογραφία: Σοφία Γιαννίτσιου – Παπαευαγγέλου
Παίζουν: Χριστιαλένα Γιάννου, Στέφανος Καλτσής, Ζωή Κικινή, Κωστής Μπιργάλιας, Γιάννης Φασόης
Πληροφορίες
Εισιτήριο: 12€ (κανονικό) 8€ (φοιτητικό, ατέλειες)
Σημείο πώλησης εισιτηρίων: Πολυχώρος Vault
Δευτέρα και Τρίτη: 15, 16, 22, 23 Απριλίου
και Δευτέρα και Τρίτη: 13, 14, 20, 21, 27, 28 Μαΐου.
Ώρα έναρξης: 21:00
Πολυχώρος Vault
Οδός Μελενίκου 26, Κεραμεικός Αθήνα, 104 47
