Παγκόσμια Ημέρα Παχυσαρκίας: Η διαιτολόγος Δήμητρα Θεοδωράκη αναλύει όσα πρέπει να γνωρίζουμε - "Η παχυσαρκία απαιτεί συμπονετική και τεκμηριωμένη φροντίδα"
Άννα Καντζηλιέρη
4 Μαρτίου 2025
Η 4η Μαρτίου έχει καθιερωθεί ως η Παγκόσμια Ημέρα Παχυσαρκίας, η οποία από το 1948 έχει χαρακτηριστεί ως χρόνια νόσος από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Πρωταρχικός στόχος αυτής της ημέρας είναι η καθολική ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση του κοινού για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, καθώς τα ποσοστά εμφάνισής της συνεχώς αυξάνονται σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΠΟΥ, το 2022 περίπου ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι παγκοσμίως ήταν παχύσαρκοι. Σε δέκα χρόνια από σήμερα, εκτιμάται ότι αυτός ο αριθμός θα διπλασιαστεί, γεγονός που τονίζει τη σημαντικότητα της πρόληψης και της προστασίας της υγείας μας. Για την ακρίβεια, υπολογίζεται πως 1 στους 4 ανθρώπους του πλανήτη θα έχουν παχυσαρκία, ποσοστό που επιβεβαιώνει πως αποτελεί επιτακτική ανάγκη η συνεχής ενημέρωση του κόσμου.
Με αφορμή, λοιπόν, την Παγκόσμια Ημέρα Παχυσαρκίας, η Δήμητρα Θεοδωράκη, διαιτολόγος ειδική στις διατροφικές διαταραχές και την διαταραγμένη σχέση με το φαγητό, μέλος του British Dietetic Association, μίλησε στο JennyGr, αναλύοντας το θέμα. Η ειδικός απαντά σε όσα θέλουμε και πρέπει να γνωρίζουμε για το ζήτημα της παχυσαρκίας, καταρρίπτοντας κάποιους από τους μύθους που έχουν βρει «θέση» στην κοινωνία και επηρεάζουν - αρνητικά - τους ανθρώπους που έχουν παχυσαρκία - και προφανώς όχι μόνο.
Η Δήμητρα Θεοδωράκη εξηγεί τον ορισμό της παχυσαρκίας και βοηθά να κατανοήσουμε τις πραγματικές αιτίες πίσω από αυτή, να καταλάβουμε τα πιο συχνά λάθη που κάνουμε στην προσπάθεια να χάσουμε βάρος, αλλά και πώς να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση μας με το φαγητό. Παράλληλα, περιγράφει τον ιδανικότερο τρόπο να συστήσουμε σε ένα παιδί τον κόσμο της σωστής διατροφής, χωρίς να του προκαλέσουμε άγχος και φόβο.
Η συνέντευξη της Δήμητρας Θεοδωράκη στο JennyGr:
-Τι είναι παχυσαρκία;
Καθώς αναλύουμε το ζήτημα της παχυσαρκίας μια μέρα σαν κι αυτή, δεν γίνεται να παραλείψουμε τον ορισμό της αλλά και τον διαχωρισμό της από την κλινική παχυσαρκία. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ως παχυσαρκία ορίζεται ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) 30 ή παραπάνω, ωστόσο αυτό από μόνο του δεν αποτυπώνει την πλήρη εικόνα της υγείας ενός ατόμου. Θεωρώ πως, μεταξύ άλλων, η απλοϊκή αυτή περιγραφή έχει δημιουργήσει την παρεξήγηση στους επαγγελματίες υγείας και στον υπόλοιπο πληθυσμό πως το βάρος έχει άμεση σχέση - και όχι συσχέτιση, με επιπτώσεις στην υγεία. Πόσο μάλλον επίσης έχει δημιουργήσει στίγμα και σε πολλές περιπτώσεις μη βοηθητικές ιατρικές παρεμβάσεις στον παχύσαρκο πληθυσμό.
Ένας άνθρωπος μπορεί να ζει σε ένα παχύ σώμα με ΔΜΣ πάνω από 30, παρόλα αυτά να μην πάσχει από κλινική παχυσαρκία (Lancet, 2025). Η απαραίτητη προσθήκη του όρου «κλινική» και «προ-κλινική» έχει αποδοθεί για να αναγνωρίσει ένα είδος της παχυσαρκίας ως προάγγελο ασθενειών και να επισημάνει πως η πάθηση αυτή δεν έχει να κάνει απλώς με το βάρος. Η διάγνωση της κλινικής παχυσαρκίας λοιπόν λαμβάνει υπόψη διάφορα κριτήρια, όπως σωματικές μετρήσεις, την σύσταση του σώματος, την οργανική λειτουργία, την μεταβολική υγεία και την ποιότητα ζωής ενός ανθρώπου (Lancet, 2025).
-Θεωρείς πως η Ημέρα Κατά της Παχυσαρκίας είναι απαραίτητη;
Θα πω ένα μεγάλο ναι, αλλά ταυτόχρονα και ένα μεγάλο όχι. Το να έχουμε μία ημέρα αφιερωμένη στην παχυσαρκία μπορεί πράγματι να αυξήσει την ευαισθητοποίηση, να υποστηρίξει την αλλαγή σε συστημικό επίπεδο και βεβαίως να προωθήσει στρατηγικές πρόληψης και θεραπείας. Η ημέρα αυτή έχει ως ύψιστο όφελος επίσης να διασφαλίσει ότι η παχυσαρκία αναγνωρίζεται ως μια σοβαρή κατάσταση υγείας που απαιτεί συμπονετική και τεκμηριωμένη φροντίδα. Γι’ αυτό λοιπόν, διαφωνώ πλήρως με την ελληνική μετάφραση του “World Obesity Day” σε «Ημέρα Κατά της Παχυσαρκίας». Ο τόνος της λέξης «κατά» δείχνει εναντίωση προς την πάθηση και προς τους παθόντες, που όχι μόνο δεν μειώνει το στίγμα αλλά μάλιστα το διαιωνίζει. Μια απλή μετάφραση «Ημέρα Παχυσαρκίας» πιστεύω θα ήταν σαφώς καλύτερη, αλλά για ακόμη μία φορά η απαρχαιωμένη στάση της Ελλάδας δεν με εκπλήσσει.
-Η παχυσαρκία συχνά αντιμετωπίζεται απλοϊκά ως θέμα υπερβολικού φαγητού και έλλειψης άσκησης. Ποιες είναι οι πραγματικές αιτίες πίσω από αυτήν;
Αυτή είναι ακόμη μία παρεξήγηση που με λυπεί να ακούω συχνά μέχρι και από γιατρούς που δίνουν μη βοηθητικές, αν όχι βλαβερές, συμβουλές όπως «απλά ράψ’το» ή «πρέπει να αδυνατίσεις». Η παχυσαρκία είναι το αποτέλεσμα ενός συνδυασμού γενετικών, μεταβολικών, ψυχολογικών, περιβαλλοντικών, κοινωνικών, φαρμακευτικών και συνεπώς, όχι μόνο συμπεριφορικών παραγόντων. Είναι απαραίτητο να αναγνωρίζουμε αυτή την πολυπλοκότητα και να αποφεύγουμε την μονομερή και ανεπαρκή προσέγγιση του θερμιδικού ελλείμματος ως πανάκεια. Η θεραπεία θα πρέπει να επικεντρώνεται στις ξεχωριστές αιτίες της πάθησής ενός ατόμου και στην συνολική ευεξία και τις ατομικές του ανάγκες.
-Βλέπουμε κάποιες φορές μια συσχέτιση μεταξύ παχυσαρκίας και διατροφικών διαταραχών. Πώς συνδέονται αυτές οι δύο καταστάσεις;
Όπως είπα, η παχυσαρκία μπορεί να προκύψει, μεταξύ άλλων, από διατροφικούς και ψυχολογικούς παράγοντες. Συγκεκριμένα, ο κόσμος που τρώει σε μεγάλο βαθμό συναισθηματικά, χωρίς να πεινάει σωματικά, δηλαδή να χρησιμοποιεί την τροφή για να διαχειριστεί δύσκολα συναισθήματα ή καταστάσεις, όπως το τραύμα, το άγχος, ή την θλίψη μπορεί να οδηγηθεί στην έντονη πρόσληψη βάρους. Επίσης, άτομα που βιώνουν επαναλαμβανόμενα επεισόδια κατανάλωσης μεγάλων ποσοτήτων φαγητού μπορεί να αναπτύξουν διαταραχή επεισοδιακής υπερφαγίας ή νευρογενή βουλιμία και να οδηγηθούν σε παχυσαρκία επίσης.
-Ποια είναι τα μεγαλύτερα λάθη που κάνουν οι άνθρωποι όταν προσπαθούν να χάσουν βάρος;
Κατά την άποψή μου, δύο από τα μεγαλύτερα λάθη που τυπικά συμβαίνουν είναι πως οι άνθρωποι ακολουθούν υπερβολικές δίαιτες με σοβαρό περιορισμό των θερμίδων τους και κυρίως επικεντρώνονται στο αποτέλεσμα του βάρους. Αν και τα δύο αυτά στοιχεία μπορούν να οδηγήσουν σε γρήγορη απώλεια βάρους, εξίσου γρήγορα μπορούν να επιφέρουν προβλήματα και ασθένειες. Κάποια από αυτά περιλαμβάνουν την δυσλειτουργία του μεταβολισμού, διατροφικές ελλείψεις, αυξημένη τάση για υπερφαγία, κακή σχέση με το φαγητό μέχρι και σε σημείο διατροφικής διαταραχής, βλαβερές διακυμάνσεις του βάρους, παχυσαρκία και βέβαια την αύξηση του βάρους όταν επιστρέψουμε στις κανονικές μας συνήθειες οδηγώντας μας πίσω στον φαύλο κύκλο της δίαιτας.
-Πώς μπορούμε να αναγνωρίσουμε τα πρώτα σημάδια μιας διατροφικής διαταραχής, τόσο στον εαυτό μας όσο και σε αγαπημένα μας πρόσωπα;
Η αναγνώριση των πρώτων ενδείξεων μιας διατροφικής διαταραχής μπορεί να είναι δύσκολη, καθώς αυτές συχνά αναπτύσσονται σταδιακά και μπορεί να έχουν κανονικοποιηθεί στην κουλτούρα μας. Ωστόσο, η έγκαιρη ανίχνευση είναι το κλειδί για τη λήψη θεραπείας προτού η διαταραχή γίνει πιο έντονη. Μερικά από τα πρώτα σημάδια που πρέπει να προσέξουμε είναι η υπερβολική ενασχόληση με το βάρος ή το φαγητό. Αυτή μπορεί να γίνει εμφανής από συνεχή συζήτηση ή σκέψεις για τις θερμίδες, τις δίαιτες, εμμονή με την καταγραφή θερμίδων ή μακροθρεπτικών στοιχείων, παράπονα για το βάρος ή για συγκεκριμένα σημεία στο σώμα. Επίσης, αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες, δηλαδή περιορισμό θερμίδων ή διατροφικών ομάδων και φαγητών που κάποτε έτρωγαν κανονικά, ή ακόμη και να τρώνε μεγάλες ποσότητες φαγητού ή και κρυφά. Τέλος, η έντονη αλλαγή βάρους, η υπερβολική γυμναστική, οι τύψεις μετά το φαγητό και η αποφυγή φαγητού σε γιορτινά τραπέζια είναι μερικά ακόμη χαρακτηριστικά που μπορούμε να εντοπίσουμε (Beat, 2025).
-Τι ρόλο παίζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στη διαμόρφωση της σχέσης μας με το φαγητό και το σώμα μας;
Πιστεύω πως τα social media παίζουν διττό ρόλο στη διαμόρφωση της σχέσης μας με το φαγητό και το σώμα μας. Από τη μία, μπορεί να εντείνουν την διατροφική παραπληροφόρηση μέσω της κουλτούρας της δίαιτας, όπως και τις ανασφάλειες και τις διατροφικές διαταραχές μέσω της προβολής μη ρεαλιστικών σωματικών προτύπων. Από την άλλη, μπορούν να εμπνεύσουν ενδυνάμωση και αποδοχή του εαυτού, όπως και να μας επιτρέψουν την σύνδεση με άτομα με παρόμοια θέματα. Το κλειδί έγκειται στο να έχουμε κριτική σκέψη για όσα μας προβάλλονται, αλλά και να ακολουθούμε λογαριασμούς που προωθούν ποικιλόμορφα σώματα, όπως και μια ολιστικά υγιεινή διατροφή.
-Πώς μπορεί ένας άνθρωπος να επαναπροσδιορίσει τη σχέση του με το φαγητό ώστε να γίνει πιο ισορροπημένη και υγιής;
Αυτό συνήθως εξαρτάται από το πώς είναι η παρούσα σχέση με το φαγητό του κάθε μοναδικού ανθρώπου όπως και το ποιο είναι το lifestyle, το budget, και οι προσωπικές του ανάγκες. Κάτι που καθολικά όμως μπορεί να βοηθήσει είναι να επικεντρωθούμε όχι στο να λάβουμε ακόμη περισσότερες εξωτερικές πληροφορίες για το πώς θα πρέπει να τρώμε, αλλά στο να μάθουμε να ακούμε τα εσωτερικά σημάδια που επιδεικνύουν τι χρειάζεται ο οργανισμός μας, πόσο και πότε. Αν πραγματικά ακούσουμε αυτά τα διαισθητικά ένστικτα με ενσυνειδητότητα, ειλικρίνεια και αυτοσυμπόνια, η ισορροπία θα ξεπροβάλει φυσικά ως σημείο τομής της ποικιλίας με το μέτρο. Με αυτόν τον τρόπο, θα αποκτήσουμε μια βιώσιμη προσέγγιση που θρέφει την σωματική μας υγεία χωρίς να παραμελεί την ψυχική και κοινωνική μας ευεξία.
-Πώς μπορούμε να μιλήσουμε σε ένα παιδί ή έφηβο για τη σωστή διατροφή χωρίς να δημιουργήσουμε άγχος γύρω από το φαγητό;
Μπορεί αρχικά να ακουστεί παράλογο, μα πιστεύω πως ένα από τα σημαντικότερα μελήματα που χρειάζεται να φροντίσουμε ώστε να ενδυναμώσουμε τους νέους και όχι να τους εκφοβίσουμε είναι να ξεφύγουμε από την νοοτροπία της «σωστής διατροφής». Εκείνο που εννοώ είναι πως χρειάζεται να προσφέρουμε ένα διαλεκτικό πεδίο μακριά από διατροφικούς κανόνες, όπως «Πρώτα φάε το φαγητό σου και μετά το γλυκό!» ή την κατηγοριοποίηση πχ. του σπιτικού φαγητού ως «καλού» και του delivery food ως «κακού». Οι νέοι, όπως και οι ενήλικες χρειάζεται να κατανοήσουν πως όλα τα τρόφιμα έχουν καλές και συνάμα κακές ποιότητες και πως δεν πρόκειται περί σωστού και λάθους, αλλά περί τίνος μας απομακρύνει και τι μας διευκολύνει προς μια πιο λειτουργική και ευχάριστη καθημερινότητα. Αυτό όχι μόνο θα μειώσει το ρίσκο οι νέοι να θέλουν να «επαναστατήσουν» ενάντια στο «κατεστημένο», αλλά επίσης θα προσφέρει ένα αληθινά υγιές πλαίσιο όπου όλα τα φαγητά χωράνε σε μια ποικίλη και ισορροπημένη διατροφή.
Βρες τη Δήμητρα Θεοδωράκη εδώ:
Instagram @efzin_livingwell
Tik Tok @efzin_livingwell
Website www.efzinDT.com
