1. Το Ινστιτούτο Προληπτικής, Περιβαλλοντικής και Εργασιακής Ιατρικής, Prolepsis, με δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, υλοποιεί για 4η συνεχή χρονιά το Πρόγραμμα ΔΙΑΤΡΟΦΗ, με στόχο τη μείωση της επισιτιστικής ανασφάλειας και την προώθηση της υγιεινής διατροφής. Ως πρόεδρος του Ινστιτούτου, μπορείτε να μας πείτε πως αποφασίσατε να ασχοληθείτε με το Πρόγραμμα ΔΙΑΤΡΟΦΗ;
Από το 2011 οι επιπτώσεις της οικονομική κρίσης είχαν γίνει εμφανείς ιδιαίτερα σε ευαίσθητες ομάδες όπως είναι τα παιδιά. Περιστατικά λιποθυμιών μαθητών στα σχολεία λόγω πείνας και υποσιτισμού ήταν πρώτο θέμα στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Τότε αρχίσαμε να αναζητούμε τρόπους συστηματικής βοήθειας. Τα περιστατικά αυτά σε συνδυασμό με τα υψηλά ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας στην Ελλάδα, τα οποία σχετίζονται άμεσα με τη φτώχεια, μας οδήγησαν στον σχεδιασμό ενός προγράμματος σίτισης και υγιεινής διατροφής που βασίζεται στην προσφορά ενός καθημερινού υγιεινού μικρογεύματος σε όλους τους μαθητές που φοιτούν σε δημόσια σχολεία ευπαθών κοινωνικο-οικονομικά περιοχών. Ήταν ευτυχής συγκυρία ότι το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος την ίδια εποχή ξεκινούσε την πρωτοβουλία για τη συμβολή στην αντιμετώπιση των συνεπειών ενάντια στην κρίση. Έτσι ξεκίνησε η συνεργασία μας τον Απρίλιο του 2012 όταν το Πρόγραμμα Σίτισης και Υγιεινής Διατροφής ΔΙΑΤΡΟΦΗ υλοποιήθηκε για πρώτη φορά σε πιλοτικό στάδιο με δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Σήμερα το Πρόγραμμα ΔΙΑΤΡΟΦΗ υλοποιείται για 4η συνεχή χρονιά με τη συνδρομή και άλλων δωρητών εκτός του Μεγάλου Δωρητή μας. Είναι μεγάλη ικανοποίηση για εμάς να βλέπουμε ότι έχουμε πετυχαίνουμε τη μείωση της επισιτιστικής ανασφάλειας και την αλλαγή των διατροφικών συνηθειών των μαθητών.
2. Σε ποιους απευθύνεται το Πρόγραμμα και τι ακριβώς παρέχει;
Το Πρόγραμμα ΔΙΑΤΡΟΦΗ απευθύνεται σε μαθητές σχολείων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που βρίσκονται σε κοινωνικοοικονομικά ευπαθείς περιοχές. Από το 2012 μέχρι σήμερα έχουμε προσφέρει περισσότερα από 9.500.000 γεύματα. Την περσινή σχολική χρονιά (2013-2014) συμμετείχαν 406 σχολεία με σχεδόν 62.000 μαθητές. Φέτος, λόγω περιορισμένων οικονομικών πόρων, στο Πρόγραμμα ΔΙΑΤΡΟΦΗ συμμετέχουν προς το παρόν 150 σχολεία με περισσότερους από 15.000 μαθητές ενώ οι αιτήσεις των σχολείων που εκκρεμούν ξεπερνούν τις 1.000. Ευελπιστούμε ότι σύντομα θα καταφέρουμε να εντάξουμε περισσότερα σχολεία..
Το υγιεινό γεύμα που παρέχουμε καθημερινά έχει σχεδιαστεί στοχευμένα από ειδικούς για τις διατροφικές ανάγκες των μαθητών και μπορεί να είναι σάντουιτς με κοτόπουλο ή τυρί και λαχανικά ή κάποιο άλλο είδος αρτοσκευάσματος. Επιπλέον, το μικρογεύμα περιέχει πάντοτε κάποιο φρούτο εποχής και τρεις φορές την εβδομάδα λευκό γάλα ή γιαούρτι με μέλι. Τα γεύματα αυτά παρασκευάζονται από επιλεγμένους προμηθευτές, οι οποίοι διαθέτουν τα απαιτούμενα συστήματα υγιεινής και ακολουθούν συγκεκριμένες αυστηρές προδιαγραφές, τόσο κατά την παραγωγή όσο και κατά τη μεταφορά των γευμάτων στα σχολεία. Τα γεύματα δεν έχουν συντηρητικά και για την παρασκευή τους χρησιμοποιείται αποκλειστικά ελαιόλαδο και αλεύρι ολικής αλέσεως. Όλα τα γαλακτοκομικά προϊόντα είναι με χαμηλά λιπαρά.
3. Ποια είναι τα στοιχεία που αποκαλύπτουν το πρόβλημα υποσιτισμού στα σχολεία;
Σε πρώτο στάδιο είναι οι αναφορές των εκπαιδευτικών για περιστατικά πείνας και λιποθυμιών στα σχολεία και οι κλήσεις που λαμβάνουμε στο Ινστιτούτο για ένταξή τους στο Πρόγραμμα Σίτισης και Υγιεινής Διατροφής. Στη συνέχεια τα στοιχεία που συλλέγουμε από τα σχολεία που συμμετέχουν στο Πρόγραμμα Σίτισης αποκαλύπτουν τα μεγάλα ποσοστά επισιτιστικής ανασφάλειας των γονιών που δυσκολεύονται ή αδυνατούν να παρέχουν στα παιδιά τους τα απαραίτητα για την ανάπτυξή τους ισορροπημένα γεύματα.
4. Πώς εκτιμάτε την επισιτιστική ανασφάλεια;
Προτού απαντήσω στην ερώτησή σας θα ήθελα να αναφερθώ στον ορισμό της επισιτιστικής ανασφάλειας καθώς θεωρώ πολύ σημαντικό οι αναγνώστες σας να κατανοούν πλήρως τέτοιες έννοιες. Επισιτιστική ανασφάλεια ονομάζουμε τη συνθήκη κατά την οποία οι άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε επαρκή, ασφαλή και θρεπτική τροφή για να καλύψουν τις διατροφικές τους ανάγκες. Κατά την έναρξη του Προγράμματος ΔΙΑΤΡΟΦΗ διανέμεται στους γονείς των μαθητών κάθε σχολείου ένα ενημερωτικό φυλλάδιο για το Πρόγραμμα καθώς και ένα ερωτηματολόγιο, προκειμένου η εξειδικευμένη επιστημονική ομάδα του Ινστιτούτου να μετρήσει την επισιτιστική ανασφάλεια και να αξιολογήσει τις διατροφικές συνήθειες των παιδιών. Στο τέλος της σχολικής χρονιάς δίνουμε πάλι ερωτηματολόγια στους γονείς για να εξετάσουμε εάν και κατά πόσο μειώθηκε η επισιτιστική ανασφάλεια και βελτιώθηκε η διατροφή των μαθητών. Να αναφέρω ενδεικτικά ότι την περσινή χρονιά η επισιτιστική ανασφάλεια μειώθηκε συνολικά κατά 10,7 %. Το 22,8% των οικογενειών που αντιμετώπιζαν επισιτιστική ανασφάλεια κατά την έναρξη του Προγράμματος, στη λήξη του σχολικού έτους, και για όσο τα παιδιά τους λάμβαναν δεν αντιμετώπιζαν στη λήξη του σχολικού έτους. Το 30,7% των οικογενειών που αντιμετώπιζαν επισιτιστική ανασφάλεια με ύπαρξη πείνας κατά την έναρξη δεν αντιμετώπιζαν στη λήξη του σχολικού έτους.
5. Έχετε δει αλλαγές στον τρόπο σίτισης των παιδιών από τότε που εφαρμόστηκε το Πρόγραμμα ΔΙΑΤΡΟΦΗ και εάν ναι ποιες είναι αυτές;
Υπάρχουν εμφανείς αλλαγές στον τρόπο σίτισης των μαθητών που συμμετέχουν στο Πρόγραμμα ΔΙΑΤΡΟΦΗ. Θα σας πω ενδεικτικά ότι την περσινή σχολική χρονιά 30,8% των μαθητών που ήταν υπέρβαροι στην έναρξη υλοποίησης του Προγράμματος, είχαν φυσιολογικό βάρος στη λήξη και 14% των μαθητών που ήταν παχύσαρκοι στην έναρξη, είχαν φυσιολογικό βάρος στη λήξη. Ενώ 46,5% των μαθητών που ήταν ελλιποβαρείς στην έναρξη, είχαν φυσιολογικό βάρος στη λήξη. Από τους μαθητές που δεν κατανάλωναν φρούτα, το 71,4% πλέον καταναλώνει. Τα παιδιά τρώνε συστηματικά περισσότερα φρούτα και λαχανικά και όχι μόνο επειδή τους παρέχονται στο σχολείο από το Πρόγραμμα. Το βλέπουμε από τα στοιχεία ότι τα ζητούν και στο σπίτι. Οι διατροφικές συνήθειές τους αλλάζουν. Καταναλώνουν πλέον και στο σπίτι με δική τους πρωτοβουλία λευκό γάλα, γιαούρτι και ψωμί ολικής άλεσης. Η πλειονότητα των γονιών επισημαίνει ότι η συμμετοχή του παιδιού τους στο Πρόγραμμα βελτίωσε τις γνώσεις για την υγιεινή διατροφή και του ίδιου του παιδιού και του γονιού.
6. Ποιος είναι ο υπέρτατος στόχος του Προγράμματος και πώς πιστεύετε ότι μπορεί να γίνει πραγματικότητα;
Το ιδεώδες για εμάς θα ήταν να έχουμε αρκετούς πόρους για να προσφέρουμε το Πρόγραμμα ΔΙΑΤΡΟΦΗ σε όλα τα σχολεία της επικράτειας. Είναι καιρός στο ημερήσιο πρόγραμμα των μαθητών στο δημόσιο ελληνικό σχολείο να προβλέπεται αρκετός χρόνος για ένα μικρό υγιεινό, δωρεάν γεύμα. Αυτό αξίζει να γίνει αντικείμενο πολιτικού σχεδιασμού και να ενταχθεί στη δημόσια εκπαίδευση. Για την ώρα η προσπάθειά μας επικεντρώνεται στην αύξηση των πόρων μας για να εντάξουμε στο Πρόγραμμα τον μεγαλύτερο δυνατό αριθμό σχολείων ευπαθών κοινωνικο-οικονομικά περιοχών της Ελλάδας. Αξίζει να αναφέρω ότι κάθε ποσό που εξασφαλίζουμε, το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος το τριπλασιάζει. Αυτό σημαίνει ότι κάθε συνεισφορά είναι πολύτιμη και αποφέρει τα μέγιστα. Η ανάγκη είναι υπαρκτή και οι προσπάθειές μας παραμένουν.
