Santa Claus, Babbo Natale, Pere Noel: Πόσα πρόσωπα έχει τελικά ο Άγιος Βασίλης;

Κάθε χρόνο, η γιορτή των Χριστουγέννων συνδέεται με ένα μακρύ ταξίδι προσμονής. Ξεκινά από τη μακρινή Λαπωνία, με προορισμό όλο τον κόσμο. Οι παραγγελιές παίρνουν φωτιά στα εργαστήρια των ξωτικών και τα παιχνίδια αρχίζουν να στοιβάζονται στον μαγικό σάκο! Η γλυκιά ωστόσο, προσμονή για τον αγαπημένο Άγιο των γιορτών είναι κοινή για όλα τα παιδιά του κόσμου; Ποιες είναι οι παραδόσεις κάθε χώρας γύρω από τον Άγιο Βασίλη;

Στη σφαίρα της παιδικής φαντασίας, η ευγενική μορφή που εκπληρώνει την αποστολή των δώρων, φοράει κόκκινα ρούχα, έχει λευκή γενειάδα, φορτώνει το έλκηθρο των οκτώ ταράνδων, και περνά μέσα από καμινάδες για να σκορπίσει την ελπίδα, τη χαρά και την αγάπη. Είναι άραγε κοινή για κάθε χώρα; Οι ονομασίες πάντως, που έχουν αποδοθεί στον “Πατέρα των Χριστουγέννων”, ανά τον κόσμο, είναι πολλές. “Santa Claus, Father Christmas, Ash Man, Babbo Natale, Pere Noel” είναι μερικές μόνο από αυτές.

Η παράδοση σύμφωνα με την οποία, ο Άγιος Βασίλης περνά μέσα από καμινάδες για να δώσει δώρα στα παιδιά, προήλθε από το ποίημα του Αμερικανού συγγραφέα, Clement Moore, με τίτλο “The night before Christmas”, (1823). Η ιδέα της καμινάδας, του έλκηθρου και των οκτώ ταράνδων, (Dasher, Dancer, Prancer, Vixen, Comet, Cupid, Dunder και Blixem), φαίνεται πως στηρίχθηκε σε ένα φινλανδικό παραμύθι.

Από την άλλη, ο “Πατέρας των Χριστουγέννων” φαίνεται πως έρχεται από την Aνατολή, ντύνεται με αμερικάνικο στυλ και ταξιδεύει με σκανδιναβικά μεταφορικά μέσα.

Άγιος Βασίλης, ο "κουβαλητής της τύχης"

Σε πολλά μέρη της Ελλάδας, ο Άγιος Βασίλης θεωρείται “κουβαλητής της τύχης”, γιατί είναι “επισκέπτης με καλό ποδαρικό", μέσα από τα δώρα του. Στην Αγγλία, ο “Father Christmas”, στην αρχική του μορφή, δεν φορούσε κόκκινη στολή, αλλά πράσινη. Αντί να φέρει δώρα στα παιδιά και να μπει από την καμινάδα, περιπλανιόταν από σπίτι σε σπίτι, χτυπώντας την πόρτα και πανηγυρίζοντας με τις οικογένειες, πριν πάει στο επόμενο σπίτι.

Η κλασική μορφή με την κόκκινη στολή και την άσπρη γενειάδα, άρχισε να εμφανίζεται στα τέλη της Βικτωριανής εποχής.

Το έθιμο αρχίζει να θυμίζει πολύ το δικό μας. Τα μεσάνυχτα, ο “Πατέρας των Χριστουγέννων” εισέρχεται στα σπίτια των παιδιών από τις καμινάδες και αφήνει δώρα στις κάλτσες, που έχουν κρεμάσει τα παιδιά στο τζάκι ή κάτω από το χριστουγεννιάτικο δέντρο.

Οι πρωτότυπες αφίξεις του Santa στην υδρόγειο

Ο Άγιος Βασίλης στη Χαβάη έρχεται με κανό, όπου οι Χαβανέζοι γλεντούν με κιθάρες, τραγουδώντας τα κάλαντα σε καλοκαιρινό ρυθμό. Στην Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία, ο νέος χρόνος καλωσορίζεται στην παραλία. Μάλιστα, το έλκηθρο του Άγιου Βασίλη το σέρνουν οκτώ καγκουρό. Με μεταξένια στολή για να αντέχει στις υψηλές θερμοκρασίες της Βραζιλίας και σε αποχρώσεις του γκρι και του ασημί, ο Άγιος Βασίλης της Γροιλανδίας, "Papai Noel”, ταξιδεύει στην Βραζιλία για να μοιράσει τα δώρα στα παιδιά τις ημέρες των Χριστουγέννων.

Στην Ιταλία, το πρόσωπο του Άγιου Βασίλη αντικαθίσταται από τη μάγισσα Befana. Τα παιδιά γράφουν γράμματα στις 5 Ιανουαρίου και τα κρύβουν στην καμινάδα για να τα βρει η μάγισσα. Ο θρύλος της Befana φαίνεται ότι υπήρχε πριν τον χριστιανισμό, ενώ η ίδια επισκέπτεται τη νύχτα τα σπίτια όλων των παιδιών για να γεμίσει τις κάλτσες τους με δώρα. Στα καλά παιδιά φέρνει καρπούς και φρούτα, ενώ στα “κακά” φέρνει ένα κομμάτι κάρβουνο. Η μορφή της απεικονίζεται με ένα σκουπόξυλο και ένα μαύρο σάλι, το οποίο είναι γεμάτο σκόνη από κάρβουνο, καθώς εισέρχεται στα σπίτια των παιδιών, μέσω της καμινάδας. Συχνά, όντας χαμογελαστή, μεταφέρει έναν σάκο με γλυκά και δώρα.

Οι μυστηριώδεις Mikuláš, Sinterklaas, Ded Moroz και Tomte

Στην Ουγγαρία επίσης, δεν υπάρχει Άγιος Βασίλης, αλλά Mikuláš. Συχνά, έρχεται με δύο άτομα, ένα διαβολάκι και ένα αγγελάκι. Η επίσκεψη του στα παιδιά γίνεται στις 6 Δεκεμβρίου, την ημέρα που γιορτάζει ο Άγιος Νικόλαος- Miklos. Εάν τα παιδιά είναι καλά, οι μπότες γεμίζουν με καλούδια, εάν όμως, τα παιδιά είναι “κακά” το δώρο δεν είναι άλλο από μία διαβολική φιγούρα.

Ο Sinterklaas είναι ο αντίστοιχος Άγιος της Ολλανδίας. Με παραδοσιακή κόκκινη ένδυση και άσπρη γενειάδα, έρχεται κάθε χρόνο στη χώρα στα τέλη Νοέμβρη και φτάνει από την Ισπανία με ατμόπλοιο. Αφού προσγειωθεί στην Ολλανδία, κάνει παρέλαση μέσα στην πόλη, χαιρετώντας όλα τα παιδιά της πόλης. Ο Sinterklaas δεν συνεργάζεται με ξωτικά, αλλά με ένα μικρό παιδάκι, που έχει ως βοηθό, και λέγεται Peter black. Έχουν αναπτυχθεί πολλοί μύθοι γύρω από την προέλευση του βοηθού, αλλά αυτός που έχει επικρατήσει είναι ότι ο Peter Black ήταν ένα φτωχό παιδί, που καθάριζε καμινάδες, και ο Sinterklaas τον πήρε για βοήθεια στην κατασκευή των δώρων

Ο Ded Moroz είναι η παραδοσιακή εκδοχή του Άγιου Βασίλη στις σλαβικές χώρες της ανατολικής Ευρώπης. Όπως ο δικός μας Άγιος Βασίλης, ντύνεται στα κόκκινα και έχει πολλά παραπανίσια κιλά με μακρυά λευκή γενειάδα. Κάποτε ήταν ένας κακός και διαβολικός μάγος που έκανε απαγωγές παιδιών και ζητούσε, ως λίτρα διάφορα δώρα από τους γονείς τους. Αργότερα, θεωρήθηκε ότι μετάνιωσε για τις κακές πράξεις που έκανε και γι' αυτό πλέον άρχισε να μοιράζει δώρα στα παιδάκια για να εξιλεωθεί.

Στη Νορβηγία, τη Φινλανδία, τη Σουηδία ζει ο θρύλος του Tomte. Πρόκειται για ένα μικρό πλάσμα που παρακολουθούσε τα αγροκτήματα των ανθρώπων και τα προστάτευε χωρίς να το καταλαβαίνουν. Όσοι ωστόσο, δεν πρόσεχαν τα κτήματά τους, έπρεπε να τιμωρηθούν. Με την επιρροή του χριστιανισμού, ο Tomte ενσωματώθηκε τελικά στον παραδοσιακό εορτασμό των Χριστουγέννων. Η εμφάνιση του άλλαξε παρά πολύ, καθώς του δόθηκαν περισσότερα ανθρώπινα χαρακτηριστικά και τελικά πήρε έναν ρόλο πιο στενά συνδεδεμένο με τον Άγιο Βασίλη.

Ο Άγιος Βασίλης κάθε χώρας όπως είδαμε, δεν ζει απαραίτητα στον Βόρειο Πόλο, ούτε καταφθάνει στις καμινάδες μετά από ένα μακρινό ταξίδι με έλκηθρο. Η μορφή ορισμένων “Πατέρων των Χριστουγέννων” απέχει κατά πολύ, από την εικόνα του κλασικού Άγιου Βασίλη. Κακοί μάγοι, μοχθηρά πλάσματα, μάγισσες, παρόλο που εξελίχθηκαν ή όχι σε ευγενικές μορφές, δίνουν στα παιδιά το έναυσμα για ευχές και ελπίδα. Το μόνο βέβαιο είναι ότι κάθε γωνιά του πλανήτη έχει ανάγκη από λίγη μαγεία, που μπορεί να διαρκεί, έστω και λίγες ημέρες του χρόνου.