Σίγουρα έχει συμβεί στους περισσότερους από εμάς, να έχουμε προετοιμαστεί για ένα διαγώνισμα ή μια παρουσίαση στη δουλειά και ενώ ξέρουμε ότι έχουμε όλες τις γνώσεις για να ανταποκριθούμε σε όποια ερώτηση προκύψει και λίγο πριν το διαγώνισμα ή την παρουσίαση να αδειάζει το μυαλό μας, να ιδρώνουμε και να νιώθουμε ένα έντονο σφίξιμο στο στομάχι.
Αυτά αποτελούν σημάδια άγχους, τα οποία επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την επίδοση του ατόμου που το βιώνει.
Τι είναι το άγχος εξετάσεων;
Είναι αναμενόμενο και λογικό να νιώθουμε ανησυχία πριν από οποιαδήποτε εξέταση. Ωστόσο, για πολλούς μαθητές αυτή η ανησυχία πολλές φορές αναπτύσσεται σε τέτοιο βαθμό ώστε καταλήγει να είναι αντιπαραγωγική. Σκέψεις που καλπάζουν, αδυναμία συγκέντρωσης ή αίσθημα φόβου σε συνδυασμό με σωματικά συμπτώματα, όπως αυξημένοι χτύποι της καρδιάς, πονοκέφαλος ή ναυτία αποτελούν μόνο τα πιο συχνά συμπτώματα.
Το άγχος των εξετάσεων συχνά συνδέεται με την επίδοση. Σε περιπτώσεις δηλαδή που η πίεση είναι έντονη και η καλή μας επίδοση καθορίζει τον βαθμό/εξέλιξή μας, μπορεί να αγχωθούμε σε τέτοιο βαθμό που δεν μπορούμε να αποδώσουμε.
Το πόσο έντονα βιώνει κανείς αυτήν την αγωνία διαφέρει από άτομο σε άτομο. Κάποιοι μπορεί να το βιώνουν σαν πεταλούδες στο στομάχι, ενώ άλλοι μπορεί να αντιμετωπίζουν δυσκολία στην αναπνοή και να μην μπορούν να συγκεντρωθούν κατά τη διάρκεια της εξέτασης.
Σε γενικές γραμμές μπορούμε να πούμε ότι μέχρι ενός σημείου, η αγωνία για ένα επικείμενο διαγώνισμα μπορεί να είναι έως και ωφέλιμη, καθώς μπορεί να κινητοποιήσει το παιδί να διαβάσει επαρκώς. Όταν όμως το άγχος αρχίζει να γίνεται πολύ έντονο και να επηρεάζει την απόδοση του παιδιού, τότε αρχίζει και γίνεται προβληματικό και χρειάζεται παρέμβαση ώστε να μην κλιμακωθεί.
Συμπτώματα άγχους εξετάσεων
Σωματικά συμπτώματα
Μπορεί να περιλαμβάνει εφίδρωση, τρέμουλο, έντονο χτύπο καρδιάς, στεγνό στόμα και ναυτία. Τα σωματικά συμπτώματα μπορεί να εκδηλωθούν ως «πεταλούδες» στο στομάχι αλλά και με ναυτίες, διάρροιες και εμετούς.
Γνωστικά συμπτώματα
Σε αυτήν την κατηγορία συμπτωμάτων συμπεριλαμβάνεται η αποφυγή καταστάσεων. Το άτομο μπορεί να χάνει συνεχόμενα μαθήματα ή ακόμα και να παρατάει μαθήματα στη μέση της διδακτικής περιόδου. Σε άλλες περιπτώσεις ως μέσο αποφυγής χρησιμοποιείται η κατανάλωση ουσιών (αλκοόλ ή ναρκωτικών).
Συναισθηματικά συμπτώματα
Κατάθλιψη, χαμηλή αυτοεκτίμηση και αισθήματα αβοηθησίας.
Τρόποι διαχείρισης άγχους
Κανείς δεν είναι τέλειος
Βοηθάμε τα παιδιά μας να καταλάβουν ότι κανείς δεν είναι τέλειος και δεν περιμένουμε και εμείς από εκείνα να είναι. Το να κάνει κανείς το καλύτερο που μπορεί και να μάθει να δουλεύει για να πετύχει τους στόχους του, είναι το πιο σημαντικό που έχουμε να μάθουμε στα παιδιά μας κι όχι να θέτουν μη ρεαλιστικούς στόχους τελειομανίας.
Ύπνος
Αν και όλες οι έρευνες δείχνουν τα ευεργετικά οφέλη του ύπνου σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας, οι περισσότεροι άνθρωποι όταν πιέζονται χρονικά, το πρώτο που θα περιορίσουν είναι ο ύπνος. Ο ύπνος βοηθά στη συγκέντρωση καθώς και στην απομνημόνευση και κατανόηση του όγκου της πληροφορίας που καλείτε κάθε παιδί να διαχειριστεί. Επομένως, θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα για το κάθε παιδί.
Καλή προετοιμασία
Προτρέπουμε τα παιδιά να μην αφήνουν τελευταία στιγμή το διάβασμά, μαθαίνοντάς τους τεχνικές οργάνωσης της ύλης. Αν δεν ξέρετε με ποιόν τρόπο να τα βοηθήσετε, ζητήστε τη βοήθεια του εκπαιδευτικού ή κάποιου ειδικού.
Βαθιές αναπνοές
Μαθαίνουμε στα παιδιά πώς να παίρνουν σωστές διαφραγματικές αναπνοές όταν νιώθουν την καρδιά τους να χτυπάει πιο γρήγορα, ώστε να μην κλιμακώνεται η αγωνία τους. Οι ασκήσεις αναπνοής είναι πολύ χρήσιμες για τη συγκέντρωση του παιδιού, καθώς και για τη χαλάρωση του και μπορεί να τις εφαρμόσει και μέσα στην τάξη.
Αποσυμπίεση
Ενισχύστε το παιδί, ώστε να συνεχίζει τις δραστηριότητες που το χαλαρώνουν, ειδικά την περίοδο των εξετάσεων. Τα παιδιά έχουν ανάγκη να κάνουν διαλείμματα και να παίρνουν ευχαρίστηση από δραστηριότητες που αγαπούν.
Ηρεμία
Οι εξετάσεις αποτελούν μόνο ένα κομμάτι της ζωής των παιδιών. Βοηθήστε τα να καταλάβουν ότι δεν καθορίζεται η αξία τους από την επιτυχία τους εκεί. Ομοίως και η δική σας αποδοχή, στήριξη και αγάπη δεν αλλάζει από τον βαθμό τους.
Καλή επιτυχία σε όλα τα παιδιά!
Έττυ Βαρούχ, Σύμβουλος ψυχικής υγείας- ψυχοθεραπεύτρια, Associate member of American Psychological Association, Γραμμή Ελίζα 10454
Ευχαριστούμε θερμά το ΕΛΙΖΑ – Σωματείο Ενάντια στην Κακοποίηση του Παιδιού για τις πολύτιμες πληροφορίες
Διεύθυνση: Ερμού & Χριστοπούλου 2, 10563 Αθήνα
