Η παθητική επιθετικότητα είναι ένας τύπος εξωστρεφούς αλλά άδηλης επιθετικότητας. Είμαστε σε θέση ν’ αναγνωρίζουμε τη σαφή και προφανή επιθετικότητα, που εκδηλώνεται σε λεκτικό ή σωματικό επίπεδο, με προσβολές, ύβρεις, υποτίμηση ή σωματική βία, αλλά είμαστε λιγότερο ενήμεροι ως προς την αναγνώριση της συγκεκαλυμμένης κι άδηλης βίας, που ασκούν οι παθητικά επιθετικοί άνθρωποι. Η παθητική επιθετικότητα παίρνει πολλές μορφές, αλλά γενικά μπορεί να περιγραφεί ως μια μη λεκτική επιθετικότητα, που εκδηλώνεται με αρνητική συμπεριφορά. Είναι όταν π.χ. είναι κάποιος πολύ θυμωμένος με κάποιον άλλο, αλλά δεν το λέει ή δεν μπορεί να του το πει ευθέως . Αντί αυτό το άτομο να εκφράσει ότι νιώθει αναστατωμένο, ενοχλημένο, απογοητευμένο, συσσωρεύει τα αρνητικά του συναισθήματα και γίνεται σιωπηλό, σκυθρωπό, κωλυσιεργεί, αγριοκοιτάζει, αλλάζει εμφανώς τη συμπεριφορά του, ή «χτίζει τοίχο» κι αποκλείει τον άλλον. Μπορεί επίσης να δυσκολεύει τους άλλους, με το να μην ανταποκρίνεται στα αιτήματά τους, με το να τους αγνοεί, να τους παρακάμπτει ή να δημιουργεί σύγχυση γύρω από το θέμα. Γενικά, τα πράγματα δεν προχωρούν όταν έχουμε να κάνουμε μ’ έναν παθητικά επιθετικό άνθρωπο, γιατί αυτό το άτομο, είναι παντελώς μη συνεργάσιμο κι όταν «αναγκάζεται» να κάνει αυτό που του ζητείται, το κάνει με εμφανώς εχθρικό και πολλές φορές μη αποτελεσματικό τρόπο (π.χ. σου φτιάχνω το αγαπημένο σου φαγητό, αλλά βάζω μέσα ένα υλικό που γνωρίζω πως απεχθάνεσαι, ή σε συνοδεύω στη συγκέντρωση που θέλεις, αλλά γίνομαι τόσο δυσάρεστος/η, που θα προτιμούσες να μη σ’ έχω συνοδεύσει). Η παθητική επιθετικότητα μπορεί να είναι συγκεκαλυμμένη (κρυφή ή άδηλη), ή απροκάλυπτη (κραυγαλέα και φανερή).
Διαβάστε επίσης: Μήπως είστε θύμα του Gaslighting; Η ψυχολόγος απαντά
Ένα παθητικά επιθετικό άτομο, δεν φαίνεται πάντα θυμωμένο ή μνησίκακο. Μπορεί να φαίνεται συνεργάσιμο κι ευπροσήγορο, προσγειωμένο κι ευγενικό, ενώ κάτω από αυτό το προκάλυμμα, υπάρχει χειραγώγηση, κι εχθρότητα, εξ ου και ο όρος «παθητική επιθετικότητα».
Η παθητική επιθετικότητα είναι ένας καταστροφικός τρόπος επικοινωνίας, που εντάσσεται στις κακοποιητικές συμπεριφορές (ψυχολογική βία). Διαλύει την εγγύτητα και την εμπιστοσύνη στις σχέσεις, μια και δημιουργεί μια πάρα πολύ αρνητική ατμόσφαιρα, εμφανή και έντονη. Αυτό μπορεί να προκαλέσει μεγάλες φθορές στη σχέση και πόνο στους ανθρώπους που βιώνουν τέτοιες σχέσεις.
Στις συμπεριφορές αυτές καταφεύγουν άνθρωποι που έχουν ζήσει καταπίεση ή κακοποίηση αλλά δεν είχαν αρκετή δύναμη ν’ αντισταθούν, οπότε έμαθαν να αμύνονται κρατώντας μέσα τους τα αρνητικά συναισθήματα, έτσι ώστε να κατορθώσουν να γίνουν αποδεκτοί από τους άλλους, να συνεχίσουν να τρέφουν την εξάρτηση που νιώθουν από τους πιο ισχυρούς και ν’ αποφύγουν τη σύγκρουση.
Φυσικά, ως άμυνα, αναπτύσσουν την παθητική επιθετικότητα, ως μια μορφή βίας που μπορούν ν’ ασκήσουν, χωρίς όμως να μπουν σε ευθεία, εξωστρεφή σύγκρουση. Η παθητική επιθετικότητα μπορεί ακόμα να πάρει τη μορφή αυτοκαταστροφής, με τη δημιουργία βλαπτικών καταστάσεων για τον παθητικά επιθετικό (ασθένειες, κρίσεις υστερίας, σωματοποιημένα συμπτώματα), έτσι ώστε να «εκδικηθεί» με την κακουχία του τους άλλους.
Κάποιες μορφές παθητικής επιθετικότητας είναι:
Διακοπή επικοινωνίας, αγνόηση, αποφυγή, όταν κάτι είναι εμφανώς προβληματικό, αλλά ο άνθρωπος αρνείται να το συζητήσει.
Κωλυσιεργία, παράκαμψη, αναβλητικότητα και «κουκούλωμα» των προβλημάτων και των θεμάτων, κάτι σαν να «κρύβεις το κεφάλι σου στην άμμο», προκειμένου να μην συζητήσεις κι αναλάβεις ευθύνη ή δράση.
Δημιουργία εμποδίων, φόβος ανταγωνισμού, φθόνος για την επιτυχία του άλλου, εκεί που αποφεύγει κάποιος να μπει σε δράση ώστε να μη φανεί κατώτερος των περιστάσεων αλλά υποτιμά τα επιτεύγματα και τις επιτυχίες των άλλων και χαίρεται όταν οι άλλοι αποτυγχάνουν.
Ασάφεια, δημιουργία σύγχυσης με μετάθεση της εστίασης σε άλλα, άσχετα θέματα, όταν π.χ. κάποιος γίνεται κρυψίνους, αποφευκτικός, «κρατάει μούτρα», έτσι ώστε να στρέψει την προσοχή επάνω του.
Συνεχής αργοπορία ή ασυνέπεια στο να υλοποιήσει ότι αναλαμβάνει, δείχνοντας έτσι πως αδιαφορεί και δεν σέβεται τον άλλον αλλά κι ελέγχοντάς τον με το να μην του επιτρέπει να προχωράει σε διάφορα θέματα.
Αποφυγή της εγγύτητας, συνεχής άμυνα με δικαιολογίες, θυματοποίηση (φταίνε οι άλλοι) κι αυτολύπηση ( εγώ το καημένο), ανημπόρια (δεν υπάρχει τρόπος να κάνω αυτά που θέλω) αλλά και αδράνεια ως προς πράγματα που μπορεί να τα κάνει, αλλά θέλει να τα στερήσει από τον άλλον (π.χ. δεν σε βοηθάω, δεν μαγειρεύω, αρνούμαι την ερωτική επαφή κλπ).
Η παθητική επιθετικότητα, είναι ένας μηχανισμός άμυνας που αναπτύχθηκε από την πρώιμη ακόμα παιδική ηλικία, προκειμένου να ανταποκριθεί και να προστατεύσει το άτομο από συνεχή καταπίεση και κακοποίηση, σε εποχές όπου ήταν, ή ένιωθε αδύναμο ή πολύ εξαρτημένο για ν’ αντισταθεί. Ο παθητικά επιθετικός άνθρωπος νιώθει αδύναμος, απροστάτευτος, δεν μπορεί να εμπιστευτεί τους άλλους, έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση κι ως εκ τούτου, απορρίπτει και σαμποτάρει ο ίδιος τον εαυτό του.
Με το να γίνεται παθητικά επιθετικός, παίρνει τον έλεγχο και χειραγωγεί τους άλλους, κι έτσι βιώνει την ισχύ του. Όταν οι άλλοι ανταποκριθούν στη συμπεριφορά του και δεν οριοθετηθούν, τότε δημιουργούνται τοξικές και καταστροφικές σχέσεις. Αν είμαστε σε σχέση μ’ έναν παθητικά επιθετικό άνθρωπο, είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε τους μηχανισμούς του και να οριοθετηθούμε, έτσι ώστε να μην ενισχύουμε τη συμπεριφορά του και να μη γινόμαστε υποχείριό του. Αν εμείς αναγνωρίζουμε στον εαυτό μας αυτού του είδους τη συμπεριφορά, ή έχουμε την τάση να σχετιζόμαστε με τέτοιου είδους άτομα, καλό θα είναι να ζητήσουμε θεραπευτική βοήθεια, έτσι ώστε να οικοδομήσουμε μια υγιή θέση και να μπορέσουμε να έχουμε υγιή επικοινωνία και λειτουργικές σχέσεις με τους άλλους.
Από τη Θεανώ Πολυζωγοπούλου Ψυχολόγος- Ψυχοθεραπεύτρια Θεραπεύτρια Οικογένειας
Κάντε like στη σελίδα μας στο facebook για να μαθαίνετε όλα τα νέα
Ακολουθήστε το jenny.gr στο google news και μάθετε τα πάντα γύρω από τη διατροφή, τη γυμναστική, το σεξ και την ψυχική υγεία.
