Σκέψεις…..

Πόσο αθώες είναι ;

Οι σκέψεις, όλοι γνωρίζουμε λίγο ως πολύ, ότι αφορούν νοητικά κατασκευάσματα.

Πρόκειται για στιγμιαίες εμπειρίες του νου που δηλώνουν την παρουσία τους είτε με σιωπηρές φράσεις, είτε με εικόνες, είτε με φαντασιώσεις.

Οι σκέψεις είναι δικά μας δημιουργήματα, αφορούν τον εσωτερικό μας κόσμο και σε ένα όχι και τόσο συνειδητό επίπεδο πολλές φορές, καθορίζουν τον τρόπο που νιώθουμε και συμπεριφερόμαστε στις καταστάσεις γύρω μας. Συνδέονται δε απολύτως με τις εμπειρίες που έχουμε αποκομίσει μεγαλώνοντας μέσα στο οικογενειακό (κυρίως) και το ευρύτερο σχολικό – κοινωνικό περιβάλλον. Ο τρόπος δηλαδή που σκεφτόμαστε και το είδος των σκέψεων που αυτόματα κάνουμε συχνά, είναι αποτέλεσμα του τρόπου που έχουμε μάθει να ερμηνεύουμε γεγονότα και καταστάσεις.

Ωστόσο, συχνά κάποιες σκέψεις, ιδιαίτερα στα άτομα που αντιμετωπίζουν κάποια ψυχολογική δυσκολία τείνουν να επηρεάζουν σημαντικά τη λειτουργικότητα και τον τρόπο που απαντούν στις καταστάσεις γύρω τους.

Οι αυτόματες αυτές σκέψεις ανήκουν σε ένα ευρύτερο ρεύμα σκέψης, δεν τις συνειδητοποιούμε παρά ελάχιστα, ξεφυτρώνουν αυθόρμητα, είναι συνήθως πολύ σύντομες, είναι στενογραφικές (δεν εκφράζονται ξεκάθαρα), ενώ μπορεί να εκφράζονται είτε λεκτικά είτε οπτικά ως εικόνες ή φαντασιώσεις.

Πότε όμως οι αυτόματες σκέψεις αποτελούν πρόβλημα για το άτομο;

Συχνά άνθρωποι που αντιμετωπίζουν κάποια ψυχολογική δυσφορία τείνουν να παρερμηνεύουν κάποιες όχι και τόσο αρνητικές ή ακόμη και θετικές καταστάσεις, ως καταστροφικές, επειδή οι αυτόματες σκέψεις που κάνουν είναι αρνητικές και προκατειλημμένες, ως αποτέλεσμα των συσσωρευμένων εμπειριών τους συν το χρόνω.

Το γνωστικό μοντέλο ψυχοθεραπείας προτείνει ότι τα συναισθήματα, η συμπεριφορά και οι σωματικές αντιδράσεις, είναι απόρροια των αυτόματων σκέψεων που προκαλούνται μπροστά σε μια κατάσταση.

Η ουσία της ψυχολογικής αποφόρτισης αφορά στην ικανότητα του ατόμου να συνειδητοποιήσει αρχικά αυτές τις σκέψεις, να τις εξετάσει κριτικά και να διορθώσει τα σφάλματα στον τρόπο που σκέφτεται. Έτσι, αναμένεται να αισθανθεί καλύτερα. Η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία στοχεύει καταρχήν να εκπαιδεύσει το άτομο να μάθει να αξιολογεί τις αυτόματες σκέψεις του με τρόπο δομημένο και περισσότερο συνειδητό.

Πολύ συχνά, το άτομο βιώνει περισσότερο το αρνητικό συναίσθημα που προκύπτει μετά από μια αρνητική αυτόματη σκέψη παρά την ίδια τη σκέψη.

Οι σκέψεις αυτές μπορεί να διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα, να προκαλούν αναστάτωση στα συναισθήματα και να εμποδίζουν το άτομο να φτάσει τους προσωπικούς του στόχους. Κατά συνέπεια, το να μπορεί κάποιος να αξιολογεί την αξιοπιστία και τη χρησιμότητα των αρνητικών αυτόματων σκέψεων που κάνει αλλά και το να απαντά σε αυτές με τρόπο πιο προσαρμοστικό, είναι το πρώτο βήμα για μια θετική συναισθηματική αλλαγή.

Προβληματιστήκατε αν κάνετε κι εσείς αρνητικές αυτόματες σκέψεις ;

Δοκιμάστε να απαντήσετε ενδεικτικά στις παρακάτω ερωτήσεις:

• Αν υποθετικά αισθανόσασταν μια ξαφνική και έντονη ταχυκαρδία ή μια ανεξήγητη ζαλάδα, τι θα πέρναγε εκείνη τη στιγμή από το μυαλό σας ; (καταγράψτε το)
• Αν υποθετικά σας έλεγε ο Προϊστάμενός σας ότι η εργασία που του παραδώσατε δεν τον άφησε καθόλου ικανοποιημένο, τι θα σκεφτόσασταν γι’ αυτό ; (καταγράψτε το)
• Αν υποθετικά η καλύτερη σας φίλη, σας έλεγε ψέματα για κάποιο θέμα, τι θα σήμαινε αυτό για σας ; (καταγράψτε το)
• Αν ένα δικό σας πρόσωπο υποθετικά πάθαινε κάποια σοβαρή ασθένεια, τι θα πιστεύατε ότι φταίει ; (καταγράψτε το)

Διαβάστε τις απαντήσεις που καταγράψατε. Πρόκειται στην ουσία για τις δικές σας αυτόματες σκέψεις. Τα δικά σας νοητικά κατασκευάσματα που στηρίζονται στον τρόπο που έχετε μάθει να σκέφτεστε χρόνια τώρα και που συνδεόνται με τις πρώιμες και μη εμπειρίες που έχετε αποκομίσει μέσα στο περιβάλλον που μεγαλώσατε.

Το αν είναι ή όχι αρνητικές οι σκέψεις σας, το αν είναι ή όχι λειτουργικές οι σκέψεις σας, έχει να κάνει με το πόσο τα αποτέλεσματά τους (τα συναισθήματα σας, οι σωματικές αντιδράσεις σας, η συμπεριφορά σας) επηρεάζονται αρνητικά από αυτές ή όχι και σε ποιο βαθμό.

Σκεφτείτε… είναι έτσι;

Ευχαριστούμε την Μαρία Παπουτσά, Σύμβουλος Ψυχικής, Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεύτρια, Τηλ. 6936-086260.